Hamilelik hormonu nedir?

Kadınların rahminde bir yumurta döllendiği zaman, bu yumurtanın gelişebilmesi ve bir bebeğe dönüşebilmesi için bazı özel hormonlar salgılanmaya başlıyor. Hamileliği ve doğumu mümkün kılan, aynı zamanda hamileliğin durumu ile ilgili de ipuçları veren bu hormonlara hamilelik hormonu adı verilir. Bilinen 5 hamilelik hormonu vardır.

Hamilelikte hormonların etkisi

Kadınlar gebelikleri boyunca vücutlarında birçok fiziksel ve duygusal değişiklikler yaşıyor. Bu dönemde kadınlar bir an sakin ve mutlu, saniyeler sonra ise karamsar ve parlayan, değişken bir ruh haline sahip olabiliyor. Tüm bunları yaşamalarına neden olan şey ise; fiziksel ve ruhsal değişikliklere yol açan gebelik hormonları. Hormonlar, genel olarak hamilelikte ilk ay itibariyle salgılanmaya başlarlar. Bu hormonlar, bazen istenmeyen durumlara neden olmaları ile meşhur olsalar da, aslında sağlıklı bir hamilelik ve bebek için çok önemli.

1. "HCG"

HCG Hormonu nedir?

Gebe kalındığını müjdeleyen hormon olarak da bilinir. Gebelik testi, bu hormonun kanda veya idrarda tespit edilmesi ile kesinlik kazanır. HCG hormonu, yeni döllenmiş yumurtayı çevreleyen ve daha sonra plasentaya dönüşecek olan hücreler tarafından salgılanır.

Beta HCG hormonu nedir?

HCG hormonunun alfa (α) ve beta (β) olmak üzere iki adet alt ünitesi (subunit) bulunur. Gebelik testlerinde kanda ölçümü yapılan beta ünitesi olduğu için, kanda bakılan gebelik testlerine ‘BETA-HCG TESTİ’ adı veriliyor.

Beta HCG hormonu ne zaman yükselir?

Hormonun anne kanında tespit edilmesi, yaklaşık olarak LH pikinden (yumurtlamadan) 10 gün sonra mümkün oluyor. Yani anne kanında β-HCG hormonunun tespit edilmesi, yaklaşık olarak adet gecikmesi yaşanan günlerde veya birkaç gün önce mümkün olabiliyor. Gebeliğin rahme yerleşmesinden sonra HCG hormonu anne kanında giderek artmaya devam eder ve 10. gebelik haftasında en yüksek değere, yani yaklaşık 100.000 mIU/ml değerine ulaşır. Bu haftadan sonra gebeliğin orta dönemine kadar 20.000 mIU/ml değerlerine kadar düşüyor ve doğuma kadar da bu değerlerde sabit kalıyor.

Beta HCG hormonunun vücuda etkileri

HCG hormonu gebelikte mide bulantısından sorumlu hormon olarak gösteriliyor. İlk 3 aydan sonra, HCG hormonu salgılanmasının azalmasıyla birlikte mide bulantıları da azalıyor.

2. Östrojen

Östrojen nedir?

Östrojen hormonu, kadınların fizyolojilerinde en önemli rolü oynayan hormonlardan biridir. Adet döngüleri, meme büyümesi, menopozun yanı sıra, hamilelikte de önemli etkileri olan bir hormondur.

Bu hormon anne adayının vücudunu, bebek taşımaya ve emzirmeye hazır hale getirmede de önemli rol oynar. Aynı zamanda embriyonun rahim yüzeyine sağlıklı bir şekilde tutunabilmesi de östrojen sayesinde mümkün olur.

Östrojen hormonu ne zaman yükselir?

İlk 3 ay boyunca östrojen, yumurtlamadan regl dönemine kadar olandan biraz daha fazla salgılanıyor. İlk 3 aydan sonra ise östrojen, normal değerin 30-50 katına kadar yükseliyor. Bu artış, rahimdeki kaslar ile göğüslerdeki süt kanallarının büyümesine ve rahme yeterli kan gitmesine yardımcı oluyor. Bunun yanı sıra eklemleri yumuşatması, özellikle de pelvisin gevşek hale gelmesini sağlaması ile doğuma hazırlıkta rol oynuyor. Hatta hamileliğin son günlerindeki yüksek östrojen ve buna eklenen progesteron seviyesindeki düşüşün, doğumu başlattığı düşünülüyor.

Östrojenin etkileri

Bebeğin sağlıklı bir şekilde rahmin içine tutunabilmesini ve hamileliğin sorunsuz bir şekilde ilerlemesini sağlayan östrojen, hamileliğe özel bazı durumlardan da sorumlu.

Örneğin östrojen, cilde rengini veren pigment maddesinin de artmasına yol açar. Bu yüzden hamilelikte göğüs uçlarının rengi koyulaşır ve yüzde çillenmeler meydana gelir. Artan östrojenin etkisi, aynı zamanda cinsel arzunun artmasına da neden olabiliyor.

Östrojen, gebelikte artan kan basıncının da ana nedeni. Bunun nedeni ise; rahme daha fazla kan gönderilmesini sağlamak. Östrojen, tüm bu etkilerinin yanı sıra eklemlerde gevşemeye yol açtığı için, özellikle akşam saatlerinde çekilen sırt ağrılarının da sorumlusu olarak gösteriliyor.

3. Progesteron

Progesteron nedir?

Yumurtlamadan hemen sonra progesteron seviyesi yükselir. Bu hormonun temel görevi; döllenen yumurtayı barındıracak olan rahim içi dokusunun yerinde durmasını sağlamak. Bu görevi östrojen hormonu ile birlikte yerine getiriyor. Progesteron, aynı zamanda hamileliğin son ana kadar devam etmesini sağlayan hormondur.

Progesteron hamilelik döneminde kasları rahatlatıyor, özellikle de rahim kaslarının gereksiz yere kasılarak hamileliği vaktinden önce sonlandırılmasını engelliyor.

Progesteronun vücuda etkileri

Progesteron etkisi ile kasların yavaşlaması vücutta birçok başka değişikliklere yol açıyor. Sindirim sistemindeki kasların da yavaşlaması ile kabızlık görülebiliyor. Hormon, aynı zamanda böbreklerin büyümesine yol açtığı için, özellikle geceleri daha fazla idrara çıkma ihtiyacı hissedilebiliyor. Dolaşım yavaşladığından, bacaklarda ve hatta vajinada varisler oluşabiliyor. Aynı zamanda tansiyon düşürücü etkisi olduğu için, uzanma ihtiyacı hissettiriyor. Hormon, rahmin gereksiz kasılmalarını önlüyor ve vücudun genel olarak sakinleşmesini sağlıyor.

Hormonun bir başka etkisi de ayak bileklerinin özellikle akşam saatlerinde çok şişmesi. Ayrıca sık idrara çıkma nedeniyle, gece uykularının bölünmesine de neden oluyor.

4. Oksitosin

Oksitosin nedir?

'Aşk hormonu' olarak da bilinen oksitosin, aynı zamanda doğumun gerçekleşmesini sağlayan hormondur. Doğum başladığında vücutta doğal olarak yükselmeye başlayan oksitosin hormonu, rahim kasılmalarını düzenler ve bebeği dışarı itmeyi mümkün kılar.

Oksitosin ne zaman artar?

Oksitosin, aynı zamanda 'çekingen' bir hormon olarak da bilinir. Kişinin içinde bulunduğu fiziksel duruma ve çevresel şartlara göre salınımı tetiklenebilir ya da durabilir. Örneğin doğumu başlayan bir anne kendini güvende hissetmezse, herhangi bir korku unsuru nedeniyle adrenalin salgılıyorsa, oksitosin seviyeleri düşerek doğumu zorlaştırabilir. Doğum yapan memeli hayvanların güvenli bir alan araması gibi, kadınlar da mahremiyet alanı içinde olabilecekleri, sakin, az ışıklı ve güvenli ortamlarda daha kolay oksitosin salgılarlar ve bu sayede daha rahat bir şekilde doğumlarını gerçekleştirebilirler. Öyle ki, doğum ilerlemediğinde suni oksitosin verilmesi gerekebilir. "Suni sancı" olarak da bilinen yapay oksitosin (pitocin) rahim kasılmalarını düzenlemeye yardımcı olması için damar yoluyla verilir.

Oksitosin hormonunun görevi

Vücutta salgılanan oksitosin, rahim kasılmalarını mümkün kılarak döllenmenin gerçekleşmesine de yardımcı olur. Cinsel ilişki esnasında salgılanan oksitosin, rahmin spermleri sağlıklı bir şekilde alabilmesine yardımcı olur ve aynı şekilde, kadınların cinsel ilişkiden aldığı hazzı da arttırır.

Doğum sırasında da rahmin kasılmasını düzenleyerek doğumun sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.

Doğumdan sonra da vücutta oksitosin seviyeleri yüksektir. Bu sayede rahim yavaşça kasılmaya devam ederek, eski haline gelecek şekilde toparlanabilir.

Bunun yanı sıra doğumdan sonra emzirirken salgılanan oksitosin, göğüslerden süt gelmesine yardımcı oluyor. Bebeğin her meme emişinde oksitosin salgılanıyor. Bu esnada süt üreten hücrelerin etrafındaki kaslar kasılarak, sütün meme başından dışarı çıkışı sağlanıyor.

5. Relaksin

Relaksin nedir?

Relaksin hormonu yumurtalıklarda salgılanan, rahim boynunu ve pelvis kemiklerini esnetmeye yardımcı olan bir hormondur.

Relaksin hormonunun görevi

Hamilelik oluştuğunda vücutta artmaya başlayan relaksin hormonu, yeni kan damarlarının oluşmasına yardımcı olarak döllenen yumurta için en uygun ortamın oluşmasına yardımcı olur.

Bunun yanı sıra hamilelik ilerledikçe, rahim ağzının ön tarafında bulunan ve normalde sabit olan symphysis pubis (kalça kemiklerinin önde çatı kemiği bölgesinde birleştiği çatı eklemi) adlı eklemin gevşemesini sağlıyor. Bu sayede doğumda bebek pelvisten daha kolay çıkıyor. Symphysis pubis eklemi gevşedikçe, pubik (karnın ön bölümünde, kalça kemiğinin alt kenarı ile dış cinsel organların üst kenarı arasında kalan kıllarla kaplı bölge) kemiğinde keskin sancılar hissedilebiliyor.