Çocuğum dikkatsiz, aslında doğrusunu bildiği şeyleri bile yapamıyor, çabuk sıkılıyor; çok zeki ama bunu kullanmıyor… Aileler çocuklarının her daim azimli ve başarılı olmasını ister, lakin girişte saydığım cümleleri özellikle çocuğu okul çağındaki ailelerden sık sık duyuyoruz. Aslında çocuklarda dikkatsizlik ve dikkat eksikliği olarak adlandırılan şeyler birbirinden farklılar. Özel Tarsus SEV İlköğretim Okulu Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı Mehveş Ayşe Nisanoğlu’na çocuklarda dikkatsizliğin ne olduğunu ve nasıl önlenebileceğini sordum… Nisanoğlu’na göre eğer çocuk dikkat etmezse, öğrenme, ayrıntıları görme, çeldiricilere takılma, sosyal ilişkilerini yürütme, tehlikelere karşı korunma gibi beceri gerektiren birçok konuda yetersiz kalabilir.

Dikkat eksikliği başka bir şey

Ancak ‘dikkatsizlik’ ile ‘dikkat eksikliği’ni birbirine karıştırmamak çok önemli! “Dikkat eksikliği” bir sendromdur ve süreç içerisinde kişinin sosyal ve bilişsel faaliyetlerine olumsuz etki eder. Bu nedenle eğitsel veya medikal tedavi gerektirir. Dikkatsizlik ise kişinin anlık duygu durumuna veya fiziksel ihtiyaçlarına göre ortaya çıkabilen bir tutumdur. Bu konuda kesin tanıyı psikiyatri uzmanı koyabilir. Çocuğunuza uzman görüşü olmadan, “çabuk sıkılıyor” diye “dikkat eksikliği” etiketinin verilmesine izin vermeyin. Çocuğunuzu daha dikkatli olması için teşvik edebilirsiniz. Ancak çocuğumuza içerik olarak yeteri kadar açık olmayan bir mesaj verirsek; daha dikkatli olmasına yardımcı olamadığımız gibi, endişe ve güvensizlik duymasına yol açabiliriz.

Özgüveni kırmayın

Kendine ve yaptığı şeye karşı olumsuz duygular hisseden bir çocuk ise; ne kadar mecbur olsa da ne kadar istese de ‘dikkatli’ olamaz. Hayatımızın her alanında olduğu gibi, dikkat konusunda da olumlu duygu ve mesajlar daha motive edici ve yapıcıdır. Çocuğumuza “dikkatsizsin” demek yerine; “Sorunun senden ne istediğini tam anladığından emin olunca doğru cevaplayabilirsin” şeklindeki somut ve yönlendirici ifadeler daha yardımcı olurlar.

Zamanı kullanmak

Dikkatli olmak için; bir etkinliği sürdürme ve tamamlama becerisi kadar etkinlik için harcanan zamanın da niteliği önemli. Eğer yarım saatte bitebilecek bir işi bir buçuk saatte bitiriyorsak, dikkatimizi kullanamamışız demektir. Çocuğunuz ödev yaparken onu süre kullanarak çalışma konusunda yönlendirebilirsiniz. Süre konusunda karar vermek, çocuğunuza ait bir sorumluluk olabilir.

Çocuğunuzu, “Matematik soruları için ne kadar süreye ihtiyacın var? 30 dakika mı yoksa 20 dakika mı senin için daha uygun” diyerek, zaman kullanımı ile çocuğunuzun odaklanma becerisini destekleyebilirsiniz.

Mehveş Ayşe Nisanoğlu

Örnek olun

Dikkat gelişimi için bir diğer önemli nokta bizim ebeveynlerin çocuğa doğru örnek olması! Çocuklarımıza çok küçük yaştan itibaren, başladıkları işi tamamlamada, yani sebat etme konusunda doğru model olmalıyız. Bu sayede yaptığı işe odaklanmayı ve beraberinde işini sürdürme konusunda azmetmeyi öğrenir. Sizin yarım bıraktığınız kitabınız, tamamlanmamış hobi etkinlikleriniz, tamiri bitmemiş eşyanız yaşantınızda ne kadar çok yer alırsa; çocuğunuz da etkinliklere yeteri kadar zaman ayırma ve odaklanma becerisi konusunda o kadar eksik model görmüş olur.

Dikkat artırıcı aktiviteler

• Eğitsel kutu oyunları oynamak.
• Ödev veya dikkat gerektiren herhangi bir etkinliğe çocuğunuz aç veya yorgunken başlamamak.
• Arabada elektronik oyunlarla oynamak yerine, çevredeki nesneler hakkında sohbet etmek.
• Yakantop, körebe, köşe kapmaca vb. grup oyunları oynamak.
• Sevdiği bir müzik aletini çalmaya veya koro çalışmalarına yönlendirmek.
• Basketbol, tenis, yüzme vb. spor etkinlikleri ile çocuğun dikkatini geliştirmede yardımcı olabilecek etkinlikler yapmak.

Bu belirtileri es geçmeyin

• Ödev veya herhangi bir etkinliği bitirmekte zorlanıyorsa,
• Sıklıkla ara verme ihtiyacı duyuyorsa,
• Verilen sözel yönergeleri eksik anlıyorsa,
• Tamamlanmamış bilgilere dayanarak sorulara cevap verme eğilimindeyse,
• Sohbet sırasında konu bütünlüğünü kaçırıyorsa,
• Sınıftaki dikkat dağıtıcılara direnmekte güçlük yaşıyorsa,
• Yönergelerin sık sık unutulması yüzünden ödeve ya da faaliyete başlamada sorun yaşıyorsa; bir uzmana başvurmakta fayda var.

Yazı: Damla Çeliktaban