Bu içerik Pelvik Taban Hastalıkları Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. Serkan Zenger tarafından kaleme alınmıştır.

Pelvik taban hastalıkları, dünya genelinde oldukça sık görülen ve yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Ancak, toplumda bu kadar yaygın olmasına rağmen, şikayetlerin dile getirilmesindeki zorluklar, teşhis edilme aşamasındaki eksiklikler ve yeterince dikkate alınmaması nedeniyle hem hastalar hem de doktorlar tarafından ihmal edilmiş bir hastalık grubudur.

Pelvik taban hastalığı olan kişiler günlük yaşama katılma konusunda kısıtlamalar yaşamaktadır. İş, aile ve sosyal hayatlarının olumsuz etkilenmesi bu kişilerde toplumsal izolasyona sebep olabilmektedir. Genel olarak, pelvik taban hastalıklarının kader olduğunu kabullenme ve bu nedenle çözüm aramama, halk arasında yaygın ancak yanlış bir düşüncedir.

Pelvik taban bölgesinin ve hastalıklarının karmaşık yapıda olması nedeniyle bu hastaların birden çok tıbbi bölüm tarafından değerlendirilmesi (multidisipliner yaklaşım) daha uygun olmaktadır.

Pelvik taban nedir?

Gövdenin en alt kısmında, leğen kemikleri arasında kalan bölüme “pelvik bölge” adı verilir. Bu bölgenin içinde işeme (idrar torbası, üretra, prostat), üreme (rahim, yumurtalıklar, vajina) ve dışkılamada (rektum, anüs) görev alan “pelvik organlar” bulunur. Pelvik taban, leğen kemiğinin ön kısmı (pubis) ile omurga kemiğinin alt kısmı (kuyruk sokumu kemiği) arasında bir hamak gibi asılı duran, böylece leğen kemiğinin (pelvis) taban kısmını oluşturan bir grup kas ve bağ dokusu ile sinirlerden meydana gelen yapıdır.

Pelvik tabanın görevleri nelerdir?

• Pelvik taban, sahip olduğu kas tonusu ve gerginlik sayesinde pelvik organları (mesane, rahim ve rektum) kaldıraç gibi destekleyerek organların normal yerinde durmasını sağlar. Bu sayede organ sarkmalarını (prolapsus) engeller.

• Makatın ve idrar yolu dış ağzının etrafını sararak dışkı ve idrar kontrolünü sağlar. İstenmeyen zamanlarda kasılarak boşaltımı engeller ve kontrolsüz gaz, dışkı veya idrar kaçaklarının (inkontinans) engellenmesini sağlar.

• İdrar yapma ve dışkılama isteği sonucunda uygun ortam olduğunda gevşeyerek idrar ve dışkılamanın kolaylıkla yapılmasını sağlar.

• Pelvik taban kaslarının kuvveti cinsel ilişkide de çok önemlidir. Güçlü pelvik taban kasları cinsel ilişkinin kalitesini artırır.

Pelvik taban hastalıkları için risk faktörleri nelerdir?

• İleri yaş

• Doğum yapma (doğum sayısı ve zorluk seviyesi arttıkça sorun artar)

• Geçirilmiş ameliyatlar (rahim, bağırsak ve idrar yollarıyla ilgili ameliyatlar)

• Kabızlık, aşırı ıkınma, kronik öksürük, ağır kaldırma gibi karın içi basıncını artıran durumlar

• Aşırı kilolu olma

• Diyabet hastalığı

• Radyoterapi uygulanması

• Kolajen doku hastalıkları

• Psikiyatrik hastalıklar

Hangi şikayetler pelvik taban hastalıklarına işaret eder?

• Gaz veya dışkı kaçırma

• İdrar kaçırma

• Uzun süreli kabızlık

• Sık sık dışkılama gereksinimi

• Tuvalet sonrası rahatlayamama, dışkının tam boşaltılamaması hissi, dışkıyı parmakla boşaltma gereksinimi

• Şiddetli ıkınmaya bağlı makat bölgesinde ağrı ve kanama

• Vajende veya makatta dolgunluk, pelvik organların dışarı sarkıyormuş hissi veya dışarı sarkmanın görülmesi

• Sık idrara çıkma, idrarın geciktirilememesi veya yetersiz idrar yapma hissi

• Pelvik ağrı (makatta, kasıklarda, vajinada veya idrar torbasında şiddetli ağrı hissi)

• Cinsel bozukluklar

- Cinsel birleşme esnasında ağrı hissi veya ilişkiye girilememesi

- Cinsel ilişki sırasında uyarılma ve orgazmın azalması

- Cinsel istek bozuklukları

- Ereksiyon bozuklukları

Pelvik taban hastalıklarında hangi tanı yöntemleri kullanılır?

• Anorektal manometri

• Endoanal ultrasonografi

• Defekografi veya MR defekografi

• Ultrasonografi (pelvik taban ve jinekolojik bölge değerlendirmesi)

• Balon atım testi

• Elektromiyografi (EMG)

• Ürodinamik testler

• Sistoskopi

• Kolonoskopi

Pelvik taban hastalıklarında tedavi yöntemleri nelerdir?

Pelvik taban hastalığı olan kişilerde tedavi hastalığa, hastalığın şiddetine, yaşam kalitesi üzerine olan etkisine, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve eşlik eden hastalıklarına göre cerrahi dışı basit yaklaşımlardan ciddi ameliyatlara kadar değişebilmektedir. Hastalara hangi tedavinin uygun olacağı kararının birden çok doktorun bir arada bulunduğu multidisipliner yaklaşımlarla verilmesi daha doğrudur.

• Yaşam tarzı değişikliği

• Pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri)

• Pelvik taban rehabilitasyonu (biofeedback, manuel tedavi, nöromüsküler elektrik stimülasyonu)

• İlaç tedavisi (özellikle idrar kaçırma, kabızlık veya ağrılı cinsel ilişki durumunda etkili)

• Anal tıkaç (plug) uygulaması

• Pesser uygulaması

• Rektal irrigasyon yöntemleri

• Perkütan tibial sinir stimülasyonu

• Sakral sinir stimülasyonu

• Botulinum toksin (botoks) enjeksiyonu

• Jinekolojik bölgeye trombositten zengin plazma (PRP) ve hyalüronik asit uygulaması

• Jinekolojik bölgeye lazer uygulaması

• Cerrahi yöntemler