Geçtiğimiz günlerde New York Times Gazetesi’nin yaptığı haber, “Delta varyantı çocuklar için tehlikeli mi?” sorusunu gündeme taşıdı. Uzun vadeli semptomlar henüz bilinmezken kısa vadede Delta variantın etkileri çoğunlukla doktorların gözlemlerinden oluşuyor.

Son derece bulaşıcı olmasıyla dikkat çeken Delta varyantı, Huffington Post gazetesinin haberine göre ABD'deki yeni vakaların ezici çoğunluğunu oluşturuyor. Çocuklarda yeni vakaların son haftalarda %85 oranında arttığı söyleniyor. Bu durum, Amerikan Pediatri Akademisi gibi grupları harekete geçirdi.

Mevsimsel soğuk algınlığına benzer belirtiler gösterdiği için insanların farkında olmadan başkalarına Covid-19 delta varyantı bulaştırdıkları söyleniyor. Bu sebeple soğuk algınlığına benzer belirtiler gösterenlerin test yaptırmaları ve kendilerini izole etmeleri öneriliyor.

Amerikan Pediatri Akademisi'ne göre, 5 Ağustos’ta biten hafta çocuklarda Covid-19 vakaları pandeminin başlangıcından bu yana en büyük yeni enfeksiyon yüzdesini oluşturdu ve 94.000 yeni vaka kaydedildi (ortalama yüzde 14,3'ten tüm vakaların yüzde 15'i). Akademi, ABD Gıda ve İlaç İdaresi'ne yazdığı bir mektupta, "Basitçe ifade etmek gerekirse, Delta varyantı ülke genelinde çocuklar ve ergenler için yeni ve acil bir risk yarattı" dedi ve 12 yaşın altındakiler için aşı onaylarının hızlandırılmasını istedi.

Zoe Covid Semptom Grubu tarafından verilen bilgilere göre Delta variant öncelikle baş ağrısı, burun akıntısı ve boğaz ağrısı ile kendini gösteriyor. Bu belirtiler gençlerde ağır bir soğuk algınlığı şeklinde ortaya çıkıyor. Bunların yanı sıra Covid-19’un uzun vadeli etkileri de gündemde. Çocuk ve gençlerde asemptomatik yani belirti göstermeyen Covid-19 vakalarında bile uzun vadeli etki yaşayanlar dikkat çekiyor.

Öksürük, ateş, burun akıntısı, mide bulantısı... Çocuklarda hangi belirtiler Delta varyantı habercisi?

ABD Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri tarafından “Endişe kaynağı” olarak sınıflandırılan ve Delta varyantı olarak da bilinen B.1.617.2 varyantı için Cleveland Kliniği’nden Pediatrik bulaşıcı hastalık uzmanı Dr. Camille Sabella “Çocuklarda delta varyantı semptomlarının miktarını yansıtan kesin verilere sahip değiliz. Ancak işin iyi tarafı, Delta çoğunlukla hafif belirtilerle kendini gösteriyor” diye konuştu.

“Belirtiler öksürme, hapşırma, burun akıntısı, mide bulantısı, baş ağrısı ve yorgunluk olarak kendini gösteriyor. Bu son virüs suşu şu ana kadar çok fazla ciddi hastalığa neden olmadıysa da bazı çocuk hastaneleri delta varyantı nedeniyle hastaneye yatışların arttığını bildiriyor.”

“Genel olarak konuşursak, COVID-19 ile enfekte olan çocuklar hafif semptomlar gösteriyor. Altta yatan kronik hastalığı bulunmayan bir çocuğun COVID-19'dan ağır şekilde hastalandığı nadir şekilde görüldü. Şimdiye kadar, yüksek oranda bulaşıcı ve çok daha bulaşıcı olmasına rağmen delta suşunun çocuklarda daha ciddi hastalıklara neden olduğu görülmedi. Ancak bu durum sürekli geliştiği için kesinlikle yakından takip etmemiz gerekiyor. Delta varyantının yayılması daha kolay olduğu için aşılanmış olsanız bile birbirinizi korumak için ekstra adımlar atmakta yanlış bir şey yoktur.” Uzman, grip ve soğuk algınlığına benzer şikayetlerle kendini gösteren RSV (Respiratuar Sinsityal Virus) ve parainfluenza belirtileri ile Delta belirtilerini birbirine karıştırabilme ihtimaline karşın ebeveynlerin sağlık kuruluşlarına başvurmakta gecikmemesi öneriliyor.

Peki, çocukları nasıl koruyacağız? Dr. Sabella, cevabı zaten bildiğimizi söylüyor: “Herkesi bu virüse karşı korumanın en iyi yolu aşılardır. Aşılar 12 yaş üzeri için onaylanmıştır. Ayrıca, aşılamanın yararları aşılamanın risklerinden çok daha ağır basmaktadır. Bir çocuk aşı için çok küçükse, aşı olabilecek herkesin aşı olduğundan emin olmak çok daha mantıklıdır. Bir hanede daha fazla insan korunduğunda, öğretmenler de dahil olmak üzere hem çocuk hem de etraflarındakiler için daha iyi olur.”

Virüste mutasyonlar sonucu yeni varyantlar açısından, enfeksiyon oranı artmaya devam ederse ve aşı sayısı düşerse, Dr. Sabella daha fazla varyantın ortaya çıkmasını bekleyebileceğimizi söylüyor. Okullar konusunda görüşleri sorulduğunda ise ebeveynlerin endişelerini anladığını ancak hala okulun çocuklar için en iyi yer olduğuna inanıyor. “Bana göre, okulda olmanın faydaları, okulda olmanın risklerinden çok daha ağır basıyor. Maske, el yıkama ve sosyal mesafeyi korumak, hasta olanlardan uzak durmak konusunda uyanık olmalıyız.”

Çocuklardaki belirtiler açısından Delta farklı mı?

Covid-19’un Delta varyantı için şimdilik ana belirtiler öncekiyle hemen hemen aynı görünüyor. Doktorların genç hastalarda şu anda gördükleri Covid-19 Delta varyantı semptomları, öncekilere büyük ölçüde benziyor: ateş, öksürük, burun tıkanıklığı, ishal ve mide bulantısı gibi mide-bağırsak sorunları, tat veya koku kaybı. Bunlar arasında özellikle çocuklarda ateş ve öksürük sık görülüyor. Bunların yanı sıra, üşüme, iştahsızlık, baş ve kas ağrıları daha fazla dikkat çekiyor. Tat ve koku kaybı görülmeye devam edebilse de eskisi kadar sık ve yoğun rastlanmıyor.

Tahminler ayrıca COVID-19 ile enfekte olan çocukların %16 ila %40'ının belirti göstermediği öne sürüyor. Altının çizilmesi gereken nokta şu ki, bu tahminler Delta baskın tür haline gelmeden önce yapılan araştırmalardan geliyor. Delta varyantının çocuklara olan etkileri ve çocuklardaki belirtiler konusunda bilimsel araştırmalara olan ihtiyaç sürüyor.

Delta varyantının daha hızlı bulaşmasının sebepleri arasında, belirtilerin soğuk algınlığı ile karıştırılması ve kişilerin kendilerini izole etmemesi gösteriliyor. Minnesota Çocuk Hastanesi bulaşıcı hastalıklar tıbbi direktörü Dr. Anupama Kalaskar, "Delta varyantı ile klinik sunumda herhangi bir değişiklik görmedik, ancak vakaların arttığını ve bulaşıcılığın daha yüksek olduğunu gösteren testlerin arttığını görüyoruz.”

Çocuklarda vakalar ve hastaneye yatışlar hızla arttı

Bu noktada ana semptomlar oldukça sabit görünse de delta, yeni pediatrik vakalarda ve hastaneye yatışlarda belirgin bir artış olduğu için pandemiyi çocuklar yönünden daha farklı bir hale getirdi. Çocuklar artık ABD’de ülke çapındaki tüm yeni enfeksiyonların yaklaşık %15'ini oluşturuyor.

New York, New Hyde Park'taki Cohen Çocuk Tıp Merkezi'nde pediatrik kritik bakım şefi Dr. James Schneider, “Sadece birkaç hafta önce hastanede hiç çocuk görmüyorduk. Şimdi her gün bir ya da iki tane çocuk hasta ile karşılaşıyoruz." şeklinde konuştu.

Ülkenin başka yerlerinde bu artış daha da belirgin. Huffington Post’un haberine göre, ABD'deki Covid-19 etkin noktalarındaki hastaneler, çocuk hastalar için yataklarının kalmadığı konusunda uyardı. Hastaneye yatışlardaki bu artış, delta varyantının daha bulaşıcı olduğu ve henüz aşı için uygun olmadıkları için çocukların daha savunmasız olduğu gerçeğini yansıtıyor gibi görünüyor.

Delta varyantının çocuklarda daha ağır seyretmesinden ziyade daha bulaşıcı olmasına dikkat çekiliyor. Dr. James Schneider mevcut durum için gözlemlerini şöyle paylaşıyor: “Delta varyantı çocukların daha da hastalanmasına neden oluyor gibi görünmüyor ancak daha fazla sayıda çocuğun hastalanmasına neden oluyor. Şu anda mevcut senaryo bu gibi görünüyor."

Uzmanlar ayrıca, çocukların artık önceki koronavirüs dalgalanmaları sırasında olduğundan daha fazla dünyaya açıldıklarına ve bunun daha fazla enfeksiyon yaşamalarının bir başka nedeni olabileceğine dikkat çekiyor.

Philadelphia Çocuk Hastanesi bulaşıcı hastalıklar şefi Dr. Audrey John, “Küçük çocuklar önceki COVID dalgalarından daha fazla korunuyordu” dedi. Kısıtlamalar kalktıktan sonra küçük çocuklar ve aşılanmamış yetişkinler risk altına girdi.”

Test ve maske çok önemli olmaya devam ediyor

Amerikan Pediatri Akademisi ve Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi, bu sonbaharda maske takılarak yüz yüze okula dönüş çağrısında bulundu. Schneider, "Aşılı veya aşısız çocukların evde ve okulda maske takması kritik derecede önemli" dedi.

Ayrıca, burun çekme, öksürük veya ateş gibi belirtiler gören ebeveynlerin çocuklarına Covid-19 için test yaptırmalarının hayati olduğunu söyledi. Birçok semptom, soğuk algınlığı veya diğer solunum sorunları ile örtüşüyor.

Kendisine yöneltilen “Çocuklara test yaptırmaya gerek var mı?” sorusuna "Kesinlikle çocuklara test yaptırırdım. Test yapmanın bir sakıncası yok." diye cevap veren Dr. Schneider, son zamanlarda hafif üst solunum yolu sorunları geliştirdiğinde kendi oğluna test yaptırdığını da sözlerine ekliyor.

Çoklu sistem inflamatuar sendrom tehlikesi

Hafif semptomları olan veya hiç belirti göstermeyen çocuklarda da Covid virüsüne rastlanabiliyor. Delta varyantının uzun vadeli sonuçlar üzerinde herhangi bir etkisi olup olmadığı veya çocuklarda çoklu sistem inflamatuar sendrom (MIS-C) Enflamasyon sendromu için herhangi bir etkisi olup olmadığı da henüz açık değil. Minnesota Çocuk Hastanesi’nden Dr. Kalaskar’a göre "MIS-C sendromu, akut enfeksiyondan haftalar sonra meydana geldiği için nasıl değişikliklere sebep olacağı bilinmiyor.

Peki çoklu sistem enflamatuar sendrom nedir? sorusuna Dr. Kalaskar şöyle yanıt veriyor: “MIS-C - çocukları ateşle çok hasta edebilen, vücutlarında iltihaplanmaya neden olan ve organlarında sorunlara neden olabilen bir sendrom. ABD'de pandemi başladığından bu yana bilinen 4 milyondan fazla çocuklarda bilinen Covid-19 vakasından sadece 4.000'den fazla vaka var. Yani nadir olarak görülüyor. Yine de maske ve mesafe kuralları korunmak bu tarz ihtimallerle karşılaşmamak için hala oldukça etkili.”

Çocuklar için genel tablonun hala büyük ölçüde güven verici olduğu belirtiliyor. Philadelphia Çocuk Hastanesi’nden Dr. John, “SARS-CoV-2 ile enfekte olmanın uzun vadeli etkilerini hala anlamamış olsak da çok az sayıda çocuğun COVID-19 veya koronavirüs sonrası gelişen MIS-C sendromu (çoklu sistem enflamatuar sendrom) ile hastaneye kaldırıldığı için hala şanslıyız.” diyor.

COVID-19 ve varyasyonları hakkında bilimsel çalışmaların devam ettiğini hatırlatmakta fayda var. Bu sebeple Delta varyasyonu ve en güncel bilgiler için her ülkenin kendi sağlık otoritelerinin verdiği bilgilerin takip edilmesi öneriliyor.

Derleyen ve çeviren: Senem Tahmaz