Hamilelikte vitamin alımı neden önemli?

Her sağlıklı insanın belirli vitamin ve mineralleri yeterli ölçüde alacak şekilde besleniyor olması gerekir. Hamilelik döneminde yeterli vitamin alınıp alınmadığı konusu daha da önemli hale gelir, çünkü artık sizinle birlikte içinizde büyüyen bebeğin de gelişimini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi için vitaminlere ihtiyacı vardır.

Uzman Diyetisyen Güneş Aksüs, hamilelik döneminde alınan protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve minerallerin sadece bebeğin sağlıklı büyümesi için değil, anne adayının da sağlıklı ve rahat bir gebelik geçirebilmesi için önemli olduğunu söylüyor. Ayrıca doğum sonrasında da annenin kendini gerçekten iyi ve güçlü hissedebilmesi için, gebelik boyunca yeterli ve dengeli beslenmenin önemli olduğuna dikkat çekiyor.

Gebelikte ne zaman vitamin takviyesi kullanmaya başlamalı?

Mümkünse gebe kalma çalışmalarına başlamadan 3 ay önce vitamin (folik asit) alımına başlayın. Yumurta, bırakılmasından yaklaşık 3 ay önce olgunlaşmaya başlar; ilk evrelerde gerekli besleyici maddelerin bulunması kritiktir.

Sinir yolu kusurları, hamileliğin ilk 4-6 haftası içerisinde oluşur. Hamile olduğunuzu düşünüyor ve takviye almıyorsanız eğer, reçete için ilk doktor randevunuzu beklemeyin; çünkü can alıcı gelişimsel evreyi kaçırabilirsiniz. Hemen reçetesiz satılan 600 mikrogramlık folik asit takviyesi almaya başlayın.

Hamilelikte hangi vitaminler ve mineraller önemli?

Yapılan önemli araştırmalara göre, en önemli besleyici maddeler, folik asit, demir ve kalsiyum. Folik asit, sinir yolu kusurlarını engeller; demir, oksijenin bebeğe ulaştırılmasında ve annede aneminin önlenmesinde önemlidir; kalsiyum ise bebeğin kemik gelişimine yardımcı olur ve annede kemik kaybını önler.

Diyetisyen Güneş Aksüs, hamilelikte özellikle önemli olan vitamin ve mineralleri şöyle sıralıyor:

A Vitamini: Vücuttaki hücre ve dokuların sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlar. Vücudu enfeksiyonlara karşı korur. Özelikle göz sağlığında çok önemlidir. Balık ve yumurtada, kırmızı, sarı ve yeşil sebzelerde yüksek miktarda A vitamini bulunur.

D Vitamini: Kemik ve diş sağlığı, bağışıklık sistemi için çok önemlidir. Son yıllarda doğum sonrası depresyonun D vitamini eksikliğinde daha sık görüldüğü, doğum sonrasında oluşabilen yorgunluk, halsizlik gibi sıkıntıların önlenmesinde anneye D vitamini takviyesinin (eğer eksiklik varsa) yapılmasının önemli olduğunu biliyoruz. Ben de beraber çalıştığım kadın doğum uzmanlarıyla bu konuya önem veriyorum. Takip ettiğimiz gebeliklerde D vitaminine mutlaka bakıyoruz. En çok balık, yumurta ve süt ürünlerinde bulunan D vitamini, güneş tenimize temas ettiğinde emilebiliyor. Her gün 10-15 dakika güneşlenmeye özen gösterin.

B Vitaminleri: Her gün tahıl grubu alanlarda yeteri kadar B vitamini alınıyor olsa da özellikle folik asit takviyesi gebelik öncesi dönemden başlar. Folik asit gebelikteki en önemli vitaminlerdendir. Bebekte nöral tüp defekti oluşmasına engel olduğu için gebelik düşünülmeye başlandığında veya hamileliğin ilk aylarından itibaren kullanımı başlar.

C Vitamini: Bağışıklık sistemi için, diğer vitaminlerin ve demirin emilimini artırdığı için önemlidir. Biber, maydanoz, domates, portakal, mandalina ve limon gibi besinlerde yüksek miktarda bulunur.

Demir: Gebelikte kan hacmi yüzde 50 artar. Bu sebeple demir ihtiyacı artar. Gelişen bebeğin vücudunda oksijen taşıması için hemoglobin gereklidir. Az yağlı kırmızı et, yumurta, kurubaklagil, tahıllardan (demirle zenginleştirilmiş) demir alabilirsiniz.

Kalsiyum: Hem anne hem de bebek için, kemik sağlığı, büyüme ve gelişmede kalsiyumu yeteri kadar almak çok önemlidir. Yani yeteri kadar süt, yoğurt, ayran ve peynir tüketmek ve hatta kurubaklagiller ile yeşilliklerden de kalsiyum desteği almak çok faydalı olacaktır.

Magnezyum: Düzenli alınması gerekmez fakat son aylarda kramplarınız arttıysa magnezyum takviyesi yapmanız gerekebilir.

Omega -3: Son çalışmalar, özellikle gebeliğin son 3 ayında kullanılan saf Omega-3’ün bebeğin IQ seviyesini artırdığını gösteriyor. Sakın atlamayın. Her gün balık yiyemeyeceğiniz için bu dönemde ve emzirme sürecinde Omega-3 almalısınız.

Tüm doğum öncesi vitamin takviyeleri aynı mıdır?

Hayır. Her bir besleyici maddeden farklı konsantrasyonlar içeren mevcut farklı birçok formülasyon var. Bazılarında her şeyden biraz var; bazıları ise az miktarda besleyici madde içeriyor. Özel bir sağlık durumunuz varsa eğer, doktorunuz sizin için gerekli besleyici maddeleri içeren takviyeler tavsiye edebilir.

Sabah bulantıları yüzünden kusuyorsam ne yapmalıyım?

Vitamini gece yatmadan önce hemen alın; böylelikle mide bulantısı sırasında uyuyabilirsiniz.

Doğum öncesi vitaminlere ek olarak başka bir şey almak gerekiyor mu?

Doğum öncesi kullandığınız takviyelerde yeterince bulunmuyorsa eğer, kalsiyum takviyesi alabilirsiniz. Çoğunlukla piyasadaki karışımlarda yeterince kalsiyum bulunmuyor; çünkü fazla kalsiyum, multivitamini dengesiz hale getiriyor. Hamile kadınların günlük kalsiyum ihtiyacı 1000 miligramdır; birçok vitamin takviyesinde ise yalnızca 150-250 gr kalsiyum bulunur.

Bununla beraber, birçok hamile kadın, tavsiye edilen günlük 600 iu D vitaminini de almıyor. Ama çoğu doğum öncesi vitamin formülasyonunda 400 iu D vitamini bulunuyor; bu sayı, sağlıklı bir beslenme düzeni ile birlikte yeterlidir. Hamile kadınların günde 200 mg DHA almaları da tavsiye ediliyor. Balıklarda ve bazı bitkilerde bulunan DHA, fetal beyin ve göz gelişimi için elzem olan bir omega-3 yağ asididir. Birçok doğum öncesi vitaminde DHA bulunur; ama balık yağı kapsülleri de kullanabilirsiniz – yapılarında cıva bulunmaz.

Vejetaryenim. Herhangi bir takviye vitamin kullanmalı mıyım?

Vejetaryenler hayvan ürünleri tüketmediklerinden, B12 vitamini, çinko, demir ve DHA gibi Omega-3 yağ asitlerine ihtiyaç duyarlar. Bu vitaminleri ve balık değil, yosun kaynaklı (Spirulina gibi) DHA içeren takviyeleri kullanabilirsiniz.

Doğum öncesi seçimler

Reçetesiz bir doğum öncesi vitamin/mineral takviyesi seçmeden önce, doktorunuzun onayını almanızda fayda var; çünkü belirli bitkileri içeren haplar sıkıntı yaratabilir ve belirli maddeden çok fazla içeren haplar – A vitamini gibi – fetüsün gelişimini ciddi şekilde etkileyebilir.

Hamilelikte yeterli vitamin alabilmek için nasıl beslenmek gerekir?

Uzman Diyetisyen Güneş Aksüs, hamilelikte sağlıklı beslenmenin ana kurallarını şöyle açıklıyor:

• Her öğünde ekmek/bulgur/tam buğday unundan makarna yemeyi unutmayın.
• Günde 3-4 taze meyve tüketin.
• Her öğünde taze sebze (salata veya söğüş olarak ve mevsiminde) ve pişmiş zeytinyağlı bir sebze yemeği yemeye çalışın.
• Her öğünde bir miktar protein alın. (Kahvaltıda yumurta, peynir ve öğünlerde yoğurt olabilir. Bu protein miktarı her ay değişebilir. Diyetisyeniniz her ay kontrolünüzde size uygun miktarı önerecektir.)
• Her gün zeytin, zeytinyağı, ceviz, fındık, badem gibi yararlı yağları tüketin. (Miktarlarını diyetisyeninize danışın.)
• Günde 2-3 bardak süt-yoğurt tüketmeye özen gösterin.
• Haftada 3 akşam balık, diğer günlerde de kırmızı et ve kurubaklagil tüketin.
• Tuz tüketimine dikkat edin.
• Günde 2-2.5 litre su için. (Bu miktar her ay artabilir. Emzirme döneminde mutlaka ihtiyacınız artacaktır.)
• Koruyucu, katkı maddesi, tatlandırıcı içeren besinler yerine; doğal, evde hazırlanan, mevsiminde bulunabilen besinlerden faydalanın.

Güneş Aksüs ayrıca, sağlıklı beslenmeye özen gösteren hamilelerin ilave vitamin takviyesi almasına gerek olmayabileceğini de belirtiyor. Ancak her gün yeterince düzenli beslenemiyor, İstanbul gibi büyük şehirlerde yaşıyor, taze sebze-meyveye ulaşamıyor, kirli havada yaşıyorsanız, mide bulantısı, kusma veya başka bir stres nedeniyle düzenli ve yeteri kadar iyi beslenemiyorsanız; doktorunuz size ilave vitamin tavsiye edecektir. Aksüs, her bireyin vitamin ihtiyacının aynı olmadığına da dikkat çekerek özellikle A ve D vitamininin gereğinden fazla alınmaması gerektiği konusunda uyarıyor.