Söz konusu çocuklarımızın iyiliği olduğunda, hepimizin korkuları var. Güvende olacaklar mı? Sağlıklı olacaklar mı? Uyum sağlayabilecekler mi? Genelde dış tehditlere odaklanıyoruz. Ancak insanoğlunun en büyük tehlikesinin içeriden geldiğini unutuyoruz. Çocuğunuzun karşı karşıya olduğu en büyük tehlike, hız yapan araçlarla ya da okulda yaşanan zorbalıklarla ilgili değil ne yazık ki.

Narsisizm gibi kişilik bozukluklarını saptamak, çocuklarda oldukça zor. Beyinleri ve kişilikleri hala gelişim evresinde. Empati ve sağduyu gibi özellikleri hala öğreniyorlar. Yetişkin skalasında incelendiklerine, küçük çocukların çoğu öfkeli narsistikler olarak sınıflandırılabilirler – keza çoğu ergenler de.

Narsizm belirtileri nelerdir?

Peki, bir çocuğun, narsistik kişilik geliştirme riski altında olup olmadığını nasıl belirleyebiliriz?

Uzmanlar, aşağıdaki davranışsal problemleri narsisizm başlangıcının belirtileri olarak görüyorlar:

• Kişilerarası ilişki problemleri

• Soğukluk

• Acımasızlık

• Kontrol etme ya da manipüle etme girişimleri

• Okulda sorunlar

• Düşünmeden hareket etme

• Hayal kırıklığı ile baş etmede güçlük

• Ruh halinde değişimler

• Yalan söyleme, çalma ya da kuralları yıkma

• Teşhircilik

• Kendinden şüphe etme ve yoğun kıskançlık

• Sürekli ilgi çekme ihtiyacı

Elbette bu özelliklere bakarken, çocuğun yaşını ve çevresini göz önünde bulundurmak önemli. Bisiklet sürmeyi öğrenirken “Bana bak!” diye bağıran beş yaşındaki bir çocuk, endişe konusu değildir. Ancak ilgiyi kaybetmek korkusu ile yeni doğan bir bebeğin canını yakmak isteyen 11 yaşındaki bir çocuk için endişelenmek gerekir.

Yukarıda listelediğimiz semptomlara ek olarak, çocukta görülen aşırı hava atma tavırları, narsisizm tehlikesinin güçlü bir belirtisidir. Akranlarına kıyasla daha iyi muamele talep eden çocuk, risk altında olabilir. Narsistik çocuklar, arkadaşlarına kıyasla daha agresif olmaları ile de bilinirler. Sosyal ortamlara iyi uyum sağlayamaz, arkadaş edinmede zorluklar yaşarlar. Aşırı derecede övgü ve ilgi beklerler. Ancak bunları elde ettiklerinde dahi, güvensizlik hissetmeye devam ederler. Asla dolmak bilmeyen bir boşluk hissine kapılırlar.

Peki, çocuklarımızı narsizme karşı nasıl koruyabiliriz?

Bilim insanları, ebeveynler olarak, narsisizme karşı yapabileceğimiz en azından bir şey saptayabildiler. Narsistik çocukların ilgi ihtiyaçları ve düşük özgüvenleri, ebeveynleri aşırı övgüye sürüklüyor genelde. Ancak bu, yapabileceğimiz en zararlı şeylerden birisi. Araştırmalara göre, iyi niyetle olsa da, aşırı övme, aslında çocuğun özgüvenine ve özerklik algısına zarar veriyor. Düşük özgüvenli çocuklar, aşırı övgüye, kaygı seviyesinde artış ile tepki veriyorlar. Ebeveynlerini, bir sonraki adımda da hayrete düşürme baskısı hissediyorlar. Başarısızlıktan daha çok korkar hale geliyor ve kendilerine meydan okuma konusunda güçlük yaşıyorlar.

Neyse ki çocukların davranışlarını değiştirmek kolay. Çocuklar, yetişkinlere kıyasla daha esnektirler; çok daha hızlı öğrenirler. Beyinleri ve karakterleri, gelişim için hazırdır. Çocuğunuzun narsisizme doğru yol aldığından endişeleniyorsanız eğer, yapabileceğiniz birçok şey var. Dikkatli bir şekilde övün. Empatiyi ve sınırları öğretin. Başarısız olmalarına izin verin ve hayatın, böye durumlarda da devam ettiğini öğretin. Çocuğunuzun, bireysel bir kimlik algısı geliştirmesine yardımcı olun. Ona, gurur ve ego arasındaki farkı gösterin. Bu derslerin her biri, büyümenin parçasıdır.

En önemlisi ise, örnek olarak yol göstermek. Çocuğunuz, sizi izliyor