Emziren anne oruç tutabilir mi?

Ramazan ayına yaklaştığımız şu günlerde emziren annelerin sıkça sordukları sorulardan biri de “Emzirme döneminde oruç tutabilir miyim?” sorusu olmaktadır. Öncelikle, tüm Müslüman alemi için hassas olunan bir konuda yöneltilen bu soruya “Evet!” ya da “Hayır!” demeden önce bilimsel verilere ilişkin nedenleri iyi bir biçimde açıklamak gerekir. Bu konuda, bilimsel verilerin sonuçları ile dini bakış açısı arasında önemli bir paralellik söz konusudur. Bu nedenle de dini metinlerde, hamile ve emziren anneler için oruç tutma zorunluluğunun olmadığı ortaya koyulmuştur.

Kuran’da geçen birkaç ayetin toplamında ortaya çıkan sonuç şudur:

“Allah Teâlâ yolcudan namazın yarısını, hamile ve emzikli kadından da orucu kaldırmıştır.” (Tirmizî, Savm, 21; İbn Mâce, Sıyâm, 12; Nesâî, Sıyâm, 51.)

Öyleyse dini açıdan bakıldığında, emziren bir annenin oruç tutmak konusunda ısrarcı olmaması gerektiği gibi, emziren bir anneye oruç tutması yönünde de ısrarcı olunmaması gerekir.

Peki, bilimsel olarak emziren bir annenin neden oruç tutmaması önerilmektedir?

Yapılan çalışmalar sonucunda süt miktarının açlık ve susuzluktan kesin olarak etkileneceğine dair bir bilgi telaffuz edilmemektedir. Düşünülecek olursa, özellikle dünyanın belli bölgelerinde görülen ciddi anlamda besin yoksunluğu (malnutrition) yaşayan annelerin dahi bebeklerini ortalama düzeylerde emzirebildikleri bilinmektedir. Bunun yanı sıra açlık, susuzluk, yorgunluk ve uykusuzluk gibi nedenlerin kimi annelerin süt miktarını etkileyebildiği de gözlemlenmiştir. Özellikle vücudun aşırı susuz kalması vücut fonksiyonları açısından bir risk oluşturmaktadır. Emziren bir annenin vücut fonksiyonlarının dengesi süt üretimi bakımından da oldukça önemlidir.

Ancak şunu önemle belirtmek gerekir ki; sütün miktarından ziyade içerik yapısı da ayrıca bir önem taşımaktadır. Bu nedenle emziren annelerin oruç tutmaması önerilmektedir. Emziren bir annenin oruç tutmamasının önerilmemesinin başlıca nedenlerinden biri de, sütün içerik yapısında oluşan değişimdir. Yapılan çalışmalarda, oruç tutan annelerin sütünde makro-besin ailesi olarak bilinen protein, kalsiyum ve karbonhidrat gibi içeriklerin ve de A, E, C vitamin değerlerinin etkilenmediği; ancak, mikro-besinler olarak nitelenen magnezyum, potasyum ve çinko gibi minerallerin ve de bazı vitamin değerlerinin etkilendiği anlaşılmıştır. Anne sütü bebeğin sağlıklı gelişimi için mineraller açısından önemli bir kaynaktır. Anne sütünde bulunan yeterli miktarlardaki tüm vitamin ve minerallerin bio-yararlanımı oldukça yüksektir. Anne sütü, bir bebeğin ilk 24 ayında temel besin kaynağı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle de bir bebeğin temel besin kaynağının yapısında oluşabilecek bir değişiklik riskinin göze alınmaması gerekir.

Belki bazı anneler, gün boyu gerekli olan yeterli besin miktarlarını sahur süresince alabileceklerini düşünebilirler. Ancak, tüm gününü bebeğiyle ilgilenerek geçirecek olan ve emziren annelerin yeterli besin alımlarının 24 saatlik gün dilimine yayılması önemlidir. Çünkü bebeğiyle ilgilenen bir annenin kendini aç, susuz, yorgun ve uykusuz hissetmesi bebeğine olan ilgisini azaltabilir.

Özetle, oruç tutmanın emziren bir anne için iki farklı açıdan risk taşıdığı düşünülebilir. İlki, anne sütünün içeriğinin olumsuz etkilenmesi; diğeri ise, gün boyu bebeğinin bakımı için ihtiyacı olan enerjinin ve zindeliğin olumsuz etkilenmesidir. Dini olarak da emziren anneye oruç önerilmemesinin nedenlerinin bunlar olduğunu düşünmek mümkündür.

Oruç tutmanın hem dini yanı hem de toplumsal ve sosyal yanı vardır. Ancak, bu konuda emziren annelere çevre tarafından hoşgörü gösterilmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki; İslam dini bir hoşgörü dinidir ve annelerin önceliklerinin bebekleri olduğunu düşünmek gerekir.

Yararlanılan kaynaklar:

1. Rakıcıoğlu N, Samur G, Topçu A, et al. (2006) The effect of Ramadan on maternal nutrition and composition of breast milk. Pediatr Int. 48(3):278-83
2. Prentice AM, Prentice A, Lamb WH, Lunn PG, Austin S. Metabolic consequences of fasting during Ramadan in pregnant and lactating women. Hum Nutr Clin Nutr. 1983 Jul;37(4):283-94.
3. Zimmerman DR, Goldstein L, Lahat E, Braunstein R, Stahi D, Bar-Haim A, Berkovitch M. Effect of a 24+ hour fast on breast milk composition. J Hum Lact. 2009 May;25(2):194-8.
4. Prentice AM, Lamb WH, Prentice A, Coward WA. The effect of water abstention on milk synthesis in lactating women. Clin Sci (Lond). 1984 Mar;66(3):291-8.
5. http://www.fetva.net/yazili-fetvalar/hamileler-ve-emziren-anneler-ramazanda-oruc-tutmali-midirlar.html