Sindirim sistemimiz ağızdan başlayarak anüse kadar devam eden bir sistemdir. Bu sistemin sıklıkla ince bağırsak bölümünün son kısmında görülen crohn hastalığı; nedeni bilinmeyen, tamamıyla iyileşmeyen, cerrahi müdahale gerektirebilen ciddi bir rahatsızlıktır.

Memorial Antalya Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Op. Dr. Behlül Baydar, Crohn hastalığı ve tedavisi hakkında bilgi verdi.

Crohn hastalığını "Sindirim sisteminin herhangi bir yerinin de tutulabildiği ancak daha çok ince bağırsağın son kısmının tutulduğu; kronik, nedeni belli olmayan, bağırsak duvarının tüm kas tabakasını tutan iltihabi bir hastalık” olarak tarif eden Op. Dr. Behlül Baydar, hastalığın yüz binde 200 oranında daha çok kadınlarda, ortalama olarak 30-40 yaşları arasında izlendiğini belirtti.

Crohn hastalığının nedenleri nelerdir?

Crohn hastalığının nedeni bilinmese de oluşumunu genetik ve çevresel faktörlerin tetiklediği biliniyor. Hastaların birinci dereceden akrabalarında risk 14-15 kat daha fazladır; yüksek sosyoekonomik düzey ve sigara içmek de önemli faktörlerdir. Anne sütü ile beslenmenin crohn hastalığı gelişimine karşı koruyucudur.

Crohn hastalığının belirtileri nelerdir?

Hastalığın en yaygın belirtisi karın ağrısıdır. Şikayetlerin gösterebileceği farklılıklar ise bağırsak tıkanmaları, fistüllerin gelişöesi, inflamatuvar hastalığın agresif seyretmesidir. Kilo kaybı, ateş, çocuklarda büyüme-gelişme geriliği devamlı veya zaman zaman crohn hastalığının bulguları olabilir. Crohn hastalarının dörtte birinde bağırsak dışı hastalıklarda izlenir. Bunlar en çok deride, eklemlerde, gözde, karaciğer ve safra yollarında, böbrek ve idrar yollarında, damar kalp ve akciğerlerde olur.

Crohn hastalığının tedavisi nasıl olur?

Klinik hikaye ile birlikte yapılan endoskopik incelemede tanı konur. Crohn hastalığını tanımlayan tek başına bir test, bulgu veya işaret yoktur. Crohn hastalığını tamamen iyileştiren bir tedavi şekli olmadığından, hastalık sonucu çıkan semptomlara yönelik tedavi verilir. İlaç tedavisi hastalığın bulgularını azaltmak ve hastalığın yeniden alevlenmesini önlemek için verilir. Hastalığın alevlendiği dönemlerde özel beslenme destekleri ve önerileri verilebilir.

Yüzde 50-70 oranında crohn hastalarının tedavileri süresince en az bir kez cerrahi tedaviye ihtiyaç duyduklarını, genellikle agresif ilaç tedavisine cevap vermeyen, komplikasyonlar gelişen hastalarda cerrahi tedavi tercih edilir. Bazen cerrahi tedavi, ilaç tedavisine bağlı gelişen yan etki zararlarının önlenmesinde tercih edilebilir. Crohn hastalıklı çocukların yüzde 30'unda gelişme geriliği varlığı, cerrahiyi gerektirir. Cerrahi gerektiren diğer durumlar ise aniden ciddi hastalığın ortaya çıkışı (ağır iltihabi durum veya toksik tablo), ilaç tedavisinde başarısızlık, bağırsakta tıkanma olması, komplike fistüller, kanama, kanser riskidir.

Acıbadem Fulya Hastanesi Crohn ve Kolit Merkezi’nden Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Hülya Hamzaoğlu, Crohn hastalığı hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Hülya Hamzaoğlu Crohn hastalığında en sık gözlenen belirtilerin karın ağrısı ve ishal olduğuna işaret ederek, “Karın ağrısı genellikle yemek sonrasında, göbek çevresi veya göbek altı bölgesinde hissediliyor. Bağırsakta ciddi derecede daralmanın oluştuğu hastalarda karında şişkinlik, ağrı, kusma, kabızlık görülebiliyor” diyor. Kalın bağırsağın tutulduğu hastalarda dışkıyla kan gelmesi de rastlanan bir başka bulgu. Crohn hastalığının aktif döneminde yorgunluk ile halsizlik gibi sorunlar gelişebiliyor, hastaların ateşleri yükselebiliyor. İştahsızlık, istemsiz kilo kaybı diğer belirtileri oluşturuyor. Anal bölge tutulumunda anüs çevresinde çatlak, iltihaplı akıntı yapan fistüller ve apseler oluşabiliyor. Bazen bu şikayetler hiç karın ağrısı ve ishal olmadan da görülebiliyor.

Nedeni bilinmese de…

Crohn hastalığına nelerin yol açtığı tam olarak bilinmiyor, ancak genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı düşünülüyor. Ailesinde Crohn hastası bulunan bir çocukta bu hastalığın görülme riski, sağlıklı ailelerin çocuklarına göre daha fazla. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Hülya Hamzaoğlu çevresel faktörler arasında ise sigara tüketiminin ilk sırada yer aldığına dikkat çekerek, “Öyle ki sigarayı bırakmak ilaç tedavisi kadar etkili olabiliyor” diyor. Sigaranın yanı sıra gıdalarla alınan çeşitli maddeler, bakteri, bakteri toksinleri ve virüsler, hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayabiliyor. Ayrıca aspirin, antibiyotik, bazı ağrı kesiciler ve doğum kontrol hapları hastalığın daha da şiddetlenmesine yol açabiliyor” diyor.

Tedaviden başarılı sonuçlar elde ediliyor

Crohn kimi hastalarda hafif kimi hastalarda ise çok ağır bir tabloyla ortaya çıkıyor. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Hülya Hamzaoğlu tedavi programının hastalığın şiddetine ve tuttuğu bölgeye göre belirlendiğini belirterek şu bilgileri veriyor: “İlk tedavi basamağını genellikle ilaç tedavisi oluşturuyor. İlk basamak ilaçlarına yanıt olmaması durumunda kademe kademe yeni tedavilere geçiliyor. İlaç tedavisi uygulanan hastalarda, uzun bir süre sonunda olumlu sonuç alınamazsa cerrahi tedavi seçeneği değerlendiriliyor. Ameliyat ancak çok gerekli durumlarda yapılıyor. ”

Beslenme alışkanlıklarına dikkat!

Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Hülya Hamzaoğlu Crohn hastalığında iştahın azalması, bağırsaklarda emilimin bozulması ve ishal gibi nedenlerle vücutta sıvı, vitaminler ile minerallerin eksilmesi gibi sorunların gelişebileceği uyarısında bulunarak, “Bu nedenle hastaların yeterli ve dengeli beslenmeleri çok önemli. Ayrıca ishal döneminde çok posalı yememek, lifli besinleri de biraz azaltmak gerekiyor. Yanmış yağlar, sucuk, salam ve sosis gibi işlenmiş gıdalar ve mangaldaki etlerden de kaçınmalı, çünkü bunlar kalın bağırsak kanseri için riski arttırıyor ” diyor. Prof. Dr. Hülya Hamzaoğlu toplumdaki yaygın inanışın aksine Crohn hastalarının katı bir diyet yapmalarına ise gerek olmadığını söylüyor.