Pandemi sürerken ve yaz bitiminde sıklaşan “Okullar açılacak mı, ne zaman açılacak?”, “Okula gitmek zorunlu mu?” gibi soruların cevabı nihayet geldi. Milli Eğitim Bakanlığı, yüz yüze eğitimin 6 Eylül 2021 tarihinde tüm kademelerde başlayacağını duyurdu. İlköğretim okullarında ise yüz yüze eğitime dönüş kapsamında 1-3 Eylül tarihleri arasında okul öncesi ve birinci sınıf öğrencilerine yönelik uyum eğitimi yapılacağı açıklandı.

Uzmanlar, bir sonraki eğitim-öğretim yılına sadece birkaç hafta kala çocukları bu geçişe hazırlamanın yerinde olacağını söylüyor. Çocukları okula dönüş için hazırlamak 2021 yılında sadece kırtasiye veya okul kıyafeti ihtiyaçlarıyla değil, psikolojik durumlarını gözetmek anlamına da geliyor.

Klinik psikolog Janine Dominguesi Huffington Post’a şöyle diyor: “Okula geri dönerken gayet iyi durumda olacak çocukların olacağına inanıyorum. Ancak daha büyük oranda çocuk, zor zamanlar geçirecek.” Bir yıllık uzaktan eğitimden sonra, akademik zorluklar ve sosyalleşmeyi adeta unutan çocukların sosyal-duygusal gelişimlerindeki duraksama konuşuluyor.

Yurt dışında tartışmaların yanında, Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen ve eğitim kadrosuna 15 günde 1 PCR testi zorunluluğu getirerek okulları 6 Eylül’de yüz yüze açma kararı verdi. Okulların açılmasına birkaç hafta kala veliler çocukların okula adapte olması için neler yapılması gerektiğini uzmanlara sormaya başladı. İşte okula dönüşün ve ilk günlerin ruhsal açıdan sorunsuz olmasını kolaylaştırmanın bazı yolları...

Onu nelerin bekleyebileceğini konuşun

Çocukları belirsizliğin getirdiği kaygı ve endişe duygularından uzak tutmanın en bilinen yolu, onlarla durum hakkında açıkça konuşmaktır. Pandeminin başından beri çocukların 1,5 yaş kadar büyüdüğü hesaba katıldığında, Covid-19 ve delta plus varyantı konularındaki konuşmaları zaman zaman tekrar etmek faydalıdır. Bunun yanı sıra, okulda onu nasıl bir ortamın bekleyebileceğini anlatın. Okulda her zamankinden daha sıkı kurallar uygulanabileceğini belirtin. Ancak çocuğunuz soru sormadan ona bilgi vermek gereksiz endişeye sebep olabileceği gibi, hiçbir şey yokmuş gibi davranmak da onun kaygısını arttırabilir. Dolayısıyla verdiğiniz bilginin dozuna ve ses tonunuz, beden diliniz ve kullandığınız kelimelerle çocuğunuza aktardığınız duygulara dikkat etmelisiniz.

Dikkat etmesi gereken detayların üzerinden birlikte geçin

ABD’de Philadelphia Çocuk Hastanesi'nde çocuk doktoru olan Dr. Danielle Erkoboni, “Bir çocuktan bir şey yapmasını istediğimizde, bunun nedenini anlamaları için konuşmak çok önemlidir.” diyor. Maskeler ve diğer kuralların herkesi güvende tutmanın yolu olduğunu söylemeniz, neden yapması gerektiğini iyice anlamasını sağlar. Ayrıca maske ve benzeri tedbirler, korkutucu bir zamanda çocuklara kendi güçlerini hissettirmek ve kontrol duygusunu sağlamak için etkilidir. Okula başlamadan önce çocuğunuza maske takmanın, el hijyeninin ve sosyal mesafenin ne işe yaradığını tekrar anlatın. Bunu yaparken, okulda uzun süre boyunca maske ile kalmanın zorlayıcı olabileceğini ancak sağlık için gerekli olduğunu ona hatırlatın. Maskeyle ilgili detayları da ayrıca konuşun. Maskeyi nasıl doğru şekilde takacağı, maskesi herhangi bir sebeple zarar görürse nasıl hareket etmesi gerektiği konularının tekrar üstünden geçin.

Sosyal aktiviteleri güvenli bir şekilde yeniden başlatın

Uzaktan eğitimle derslerini takip etmek zorunda olan çocukların çoğu gerçekten zor bir yıl geçirdi. Yalnız hatta bakım alamayan, olumsuz koşullarda ders yapmaya çalışan, spor gibi fiziksel aktivitelerden hatta dışarı çıkma imkanlarından uzak kalan çocuklar için yeni okul yılına ruhsal olarak hazırlanmak oldukça önemli. Havaların hala sıcak seyrettiği sonbahar başını değerlendirin ve açıkhava konserleri, yürüyüşler, piknikler, park gezileri ile çocukları arkadaşların olduğu ortamlara -elbette güvenli şekilde- sık sık dahil edin. Çocukları grup etkinliklerine bu şekilde yeniden alıştırmak onların sınıfa geri dönme gerginliğini biraz azaltabilir. Tabii ki, bu faaliyetler ancak güvenli bir şekilde ve ideal olarak açık havada gerçekleştirilebiliyorsa yapılmalıdır. Ailenizin hangi düzeyde risk ve bağlantı konusunda rahat olduğuna karar vererek abartıya kaçmamak da önemlidir. Örneğin spor yapmalarını sağlamak istiyorsanız etraftaki herkesin maske ve mesafe kurallarına dikkat ettiğinden emin olun.

Yemek ve uyku rutinlerine geri dönün

Pandemi döneminde birçok kişinin yemek ve uyku saatleri değişti. Evdeki bu değişiklikler çocukları da etkiledi ve çocukların programları pandemi boyunca düzensiz hale geldi. Çocukların okul hayatına tekrar adapte olmalarını sağlamak için normal okul yılı rutinine geri dönmeniz önemlidir. Okulların açılmasından en az 2 hafta önce düzenli uyku ve uyanma saatleri uygulamaya başlayın. Rutine girmek için her akşam yatma saatini kademe kademe öne çekebilirsiniz. Bunun için gündüz aktivitelerini akşama doğru hafifletmek ve azaltmak, akşam yemeği saati ve varsa son izlediği çizgi filmin zamanlamasını erkene çekmek işe yarar. Akşam yatma saatini düzenlemeniz sayesinde sabah kahvaltı zamanı da erkene çekilebilir. Özellikle de okulun açılacağı gün gelmeden birkaç gün önce aynı saatte uyanmasını ve kahvaltıya oturmasını sağlamak sizi okulun ilk günü telaşından kurtarır. Uyku ve yemek saatleriyle birlikte yeme alışkanlıklarını da gözden geçirmenin tam sırasıdır. Yaz tatili boyunca dondurmalar, meyve suları ve dışarıda geçirilen zaman boyunca geçiştirilen öğünler arttıysa tekrar besin değeri yüksek ve düzenli öğünlere geçmek için kahvaltı ile başlayın.

Ders başarısı konusunda anlayışlı davranın

Uzmanlar, geçtiğimiz yıl boyunca eğitimdeki aksaklıklar nedeniyle bazı öğrencilerin akademik anlamda büyük boşluklarla geri döneceği ve yetişmek için zamana ihtiyaçları olacağını söylüyor. Çocukların sınıf düzeyinde olmalarını beklemek yerine veli ve öğretmenlerin daha anlayışlı bir yaklaşım göstermeleri tavsiye ediliyor. Örneğin çocuğunuzun zorlandığı veya hata yaptığı bir konu olduğunda “Bu, gözden kaçırdığınız bir şey olabilir. Birlikte çalışarak üstesinden gelebiliriz” gibi bir cevap verebilirsiniz. Öğretmenlerin de 1 ders yılı kaçırmış olmayı göz önünde tutacağını çocuğunuza hatırlatmalısınız. Öte yandan çocuğunuzun gerçekten sınıf seviyesine yetişmek için uğraştığını ancak hala belirli beklentileri karşılayamadığını fark ederseniz, ek destek almanın zamanı gelmiş olabilir. Bunun için bir rehberlik merkezi ile temasa geçebilirsiniz.

Destek olun

Çocuklar kendilerini savunmasız hissettiklerinde daha fazla fiziksel şefkate, güvenceye ve duygularının kabulüne ihtiyaç duyarlar. Stres zamanlarında, evde sağladığınız ilgi ve etkileşim miktarını artırarak çocuğunuzun yanında olduğunuzu bilmesini sağlamanız önemlidir. Çocuğunuza “Nasıl hissediyorsun?” diye sormak size net bir cevap vermesini sağlamayabilir. Bunun yerine ailede herkesin bir masa etrafında toplandığı ve bir hikâye anlattığı bir oyun organize edebilirsiniz. Özellikle de ilköğretim çağındaki çocuklar, iç dünyaları hakkında hikayeler üzerinden ipuçları verebilirler. Çocuğunuz sıkıntılı görünüyorsa veya korku veya endişe ifade ediyorsa, endişelerini dinleyin ve bunların karmaşık zamanlar olduğunu kabul edin. Onların yaşadıkları kaygı gibi duyguları reddetmeyin. “Diğer çocuklar korkmuyor” gibi ifadelerle onu başkalarıyla karşılaştırmayın. Gerekirse, bir öğretmenle konuşmak veya çocuk doktorunu aramak gibi dışarıdan çözümler sunmaya hazır olun.

Bazı zorluklara hazır olun

Okula geri dönmek, çocuğunuzun, aileleri güvenlik konusunda farklı yaklaşımlara sahip olabilecek çocuklarla bir araya geleceği anlamına gelir. Bazı çocuklar maske takmak istemeyebilir; diğerleri sıkı bir şekilde fiziksel mesafe uygulayan ailelerden gelebilir ve bazı çocukların da daha az önlem alan aileleri olabilir. Hatta bazı çocuklar aldıkları önlemler sonucunda kendilerini zorbalığa uğramış veya alay konusu olarak bile bulabilirler. Bu gibi konularla ilgili olarak okul idaresinin tutumları konusunda önceden bilgi edinebilirsiniz. Pandeminin zorlukları devam ederken olumlu bir diyalog tarzı ile anlaşmazlıkları çözme konusunda çocuğunuza model olmanız en iyisidir.