Ağrı, hepimiz için ortak bir deneyim gibi görünse de, bilim insanları kadınların ve erkeklerin ağrıyı farklı algıladığını ve ağrı kesicilere verdikleri yanıtın değişebileceğini ortaya koyuyor. Yayımlanan yeni bir araştırma, kadın ve erkeklerde ağrı mekanizmalarının biyolojik olarak farklı işlediğini gösterdi. Bu bulgular, ağrı tedavisinde cinsiyete özgü yaklaşımların gerekliliğini gündeme getiriyor.

Ağrı mekanizmaları cinsiyete göre nasıl farklı çalışıyor?

Washington State Üniversitesi’nde yürütülen çalışmaya göre, sinir hasarı sonrası kadınlar ve erkekler ağrıyı beyin ve bağışıklık sistemi düzeyinde farklı şekilde işliyor. Erkeklerde ağrı, beyin hücreleri arasındaki iletişimi düzenleyen mikroglia adı verilen bağışıklık hücrelerinin devreye girmesiyle işleniyor. Bu süreçte Pannexin-1 (Panx1) adlı bir protein aktive oluyor ve Vasküler Endotelyal Büyüme Faktörü-A (VEGF-A) adı verilen bir molekül salınarak ağrının algılanmasını artırıyor.

Kadınlarda ise mekanizma tamamen farklı işliyor. Sinir hasarı sonrası kadınlarda CD8+ T hücreleri adı verilen bağışıklık hücreleri devreye giriyor ve leptin hormonu seviyeleri yükseliyor. Leptin, genellikle açlık ve enerji dengesi ile ilişkilendirilen bir hormon olsa da, bu araştırma kadınlarda ağrı duyarlılığını artırabileceğini gösterdi.

Bu farklı biyolojik süreçler, bazı ağrı kesicilerin neden erkeklerde daha etkili olup kadınlarda aynı derecede işe yaramadığını açıklayabilir. Özellikle sinir hasarına bağlı kronik ağrısı olan kadınların, klasik ağrı kesicilerle yeterli rahatlama sağlayamamasının nedenlerinden biri bu biyolojik mekanizma olabilir.

Cinsiyete duyarlı tedaviler mümkün mü?

Bulgular, ağrı tedavisinde standart yaklaşımların herkes için eşit derecede etkili olmadığını kanıtlar nitelikte. Erkeklerde mikroglia hücrelerinin baskın olması, mevcut bazı anti-inflamatuar ilaçların erkeklerde daha iyi çalışabileceğini düşündürürken, kadınlarda T hücreleri ve leptin hormonunun rolü, farklı ilaç hedeflerinin geliştirilmesini gerektirebilir. Örneğin, leptin seviyelerini düzenleyebilen tedaviler, kadınlarda ağrı yönetimi için daha etkili bir seçenek olabilir.

Güncel araştırmalar, kişiselleştirilmiş tıbbın önemini gündeme getiriyor. Geleneksel olarak cinsiyet ve diğer bireysel özellikler gözetmeksizin reçetelenen ağrı kesiciler, herkes için uygun olmayabilir. Bilim insanları, bu yeni bilgileri kullanarak daha etkili ve bireyselleştirilmiş ağrı tedavileri geliştirmeyi hedefliyor.

Kaynak: "'It still hurts, she said': Why pain medication may not be as effective for women as it is for men". Şuradan alındı: https://www.sciencedaily.com/releases/2025/03/250317160418.htm.