Cinsiyete dayalı ücret farkı, kadın refahı önündeki önemli bir sorun. Bunun temel sebeplerinden biri, annelik. Anneler ister kendi istekleriyle ister zorunluluktan olsun, çocuklarını büyütmek için sıklıkla iş gücünden ayrılıyor. Bu, "Annelik ücret cezası", "Çocuk cezası" veya "Annelik ücret farkı" gibi adlar verilen duruma neden oluyor. Kadınların çocuk doğurduktan sonra gelirlerinin düşmesine, erkeklerin gelirlerinin ise neredeyse hiç değişmemesine neden oluyor.

İşgücü içindeki kadınların gelir düzeyleri, çocuk sahibi olup olmamalarına göre farklılık gösteriyor. ABD'de yapılan bir çalışmaya göre; çocuk sahibi olan yüksek vasıflı bir kadın, hiç doğum yapmamış benzer kadınlara kıyasla yaşam boyu 230.000 dolarlık ücret kaybı yaşıyor. Buna karşılık, düşük vasıflı çalışan kadınlar yaşam boyu ücret kaybını yalnızca 49.000 dolar olarak yaşıyor.

Ortalama gelir yarı yarıya düşüyor

ABD'de yapılan "Annelik Yolunda Ayrışmalar: Farklı Beceri Düzeylerindeki Kadınların Ücretleri Üzerindeki Çocuk Doğurmanın Etkisi" adlı çalışmada çocuk sahibi olmanın bir kadının yaşamı boyunca kazancına olan etkisine bakıldı. Kadınlar yüksek, orta ve düşük beceri kategorilerine ayrıldı ve bu beceri kategorileri; kazançlar, iş gücüne katılım ve aile kurma verileriyle birleştirildi. Daha sonra, kadınların doğum öncesi ve sonrası iş gücü piyasasındaki ilerlemeleri incelendi.

Sonuçlara göre gerçek işgücü piyasası deneyimi ve çalışma saatleri göz önünde bulundurulduğunda, düşük puanlı kadınların çocuk sahibi olduklarında yaklaşık %6'lık tek seferlik kalıcı bir ücret kesintisiyle karşı karşıya kalmakta. Yüksek puanlı kadınlar ise doğumdan sonraki ilk beş yıl içinde net %8'lik bir ücret kesintisi yaşarken, bu kesinti doğumdan on yıl sonra %24'e ulaşıyor.

Erkeklerin kazanç profilleri çocuk sahibi olmaktan nispeten etkilenmezken, hiç çocuk sahibi olmayan erkekler ortalama olarak çocuk sahibi olanlardan daha az kazanmakta. Geç çocuk sahibi olan yüksek puanlı kadınlar da yüksek puanlı çocuksuz kadınlara göre daha fazla kazanma eğiliminde. Kazanç avantajları çocuk sahibi olmadan önce ortaya çıkıyor ve anne olduktan sonra önemli ölçüde daralıyor.

Columbia Üniversitesi ekonomisti Douglas Almond ve lisansüstü öğrencisi Yi Cheng tarafından yürütülen bir çalışma; yüz binlerce ailenin yirmi yıllık kazanç ve istihdam verilerini temel aldı. Araştırmacılar, çalışan kadınların çocuk sahibi olduktan sonra ortalama olarak gelirlerinin yarı yarıya azaldığını ve kazançlarının sonraki yıllarda da düşük seyrettiğini gösteriyor.

"Daha düşük gelirli olan kadının işi bırakması yanlış"

Uluslararası İlişkiler ve Kamu İşleri Okulu'nda profesör olan Almond, "İlk çocuğun doğumundan sonraki altı yıl boyunca ebeveynlerin maaşlarını takip ettik ve bir annenin gelirinin, başlangıçta düştükten sonra, genellikle bu süre zarfında toparlanmadığını gördük," diyor.

Geçmiş araştırmalar, annelerin büyük ölçüde daha az çalıştıkları, ya iş gücünden ayrıldıkları ya da çalışma saatlerini azalttıkları için kazanç kaybettiklerini göstermişti, ancak Columbia araştırmacıları bazı ek bilgiler ortaya koyuyor. Doğum yapmadan önce ailelerinin geçimini sağlayan asıl kişi olan kadınların bile kariyerlerine ara verip sonrasında büyük gelir kayıpları yaşadıklarını gösteriyorlar. Almond'a göre bu, birçok ekonomistin geçmişte annelik cezasını açıklamak için kullandığı, çiftlerin stratejik olarak daha düşük gelirli eşin (tarihsel olarak annenin) çocuk yetiştirme yükünü üstlenmesini öneren bir teoriyi çürütüyor. Almond, "Veriler, ailelerinin ekonomik refahı için çocuk bakımı konusunda sorumluluk alması gereken birçok babanın bunu yapmadığını gösteriyor," diyor.

Columbia Üniversitesi'nde sosyal hizmet ve kamu işleri profesörü olan Ane Waldfogel'in yaptığı araştırmada ise birçok kadına altı ila on iki ay boyunca bebekleriyle evde kalma ve ardından işlerine dönme fırsatı verildiğinde bu fırsata olumlu baktığı, böylece kariyerlerini sürdürüp önemli bir ücret kaybından kaçındığını gösteriyor. Babalık izni alan erkekler ise ebeveynliğe daha aktif bir şekilde katılma eğiliminde oluyor; bu da çocuklara fayda sağlıyor ve kadınların çalışmasını kolaylaştırıyor. Waldfogel, bir diğer önceliğin de yüksek kaliteli, kamu tarafından desteklenen çocuk bakımına evrensel erişim sağlamak olması gerektiğini söylüyor. "O zaman hem kadınların hem de erkeklerin topluma ve ekonomiye tüm yeteneklerini katabildikleri bir durum olur."

Upjohn Enstitüsü'nün yaptığı bir araştırmaya göre; erkekler ve kadınlar ebeveyn olmadan önce giderek daha yüksek ücretli iş yerlerine ve mevcut iş yerlerinde daha yüksek ücretli rollere geçiyorlar. Araştırma, doğumdan sonra erkeklerin bu yükseliş trendini sürdürürken, kadınların daha düşük ücretli işverenlere geçtiğini ortaya koyuyor.

Çocuğun doğumundan on bir yıl sonra, işverenler arasındaki fark, cinsiyetler arası kazanç farkının üçte birini oluşturuyor. En yüksek geliri elde eden kadınlar ve doğumdan hemen önce bir yıl veya daha uzun süre iş gücünden ayrılanlar, ücretlerinde en büyük düşüşü yaşıyor.

Annelerin çalıştığı düşük ücretli işler genellikle yarı zamanlı çalışma saatleri, daha kısa işe gidip gelme süreleri ve daha fazla uzaktan çalışma fırsatı sunuyor. Ancak, bu işlerin işveren destekli sağlık sigortası sağlama olasılığı daha düşük.

Anneler iş arkadaşlarının da gerisinde kalıyor

Nihai örneklemi 2,5 milyon kişiyi bulan araştırma sonuçlarına göre anneler, çocukları doğduğunda da iş arkadaşlarının gerisinde kalıyor. Doğumdan önceki yıl, annelerin kazançları iş arkadaşlarıyla aynı seviyedeyken, doğum yılında yaklaşık %17 geride kalıyorlar. Annelerin doğumdan önceki statülerine dönmeleri ortalama yedi yıl sürüyor. Babalar ise bu yıllar boyunca işverenlerindeki kazanç pozisyonlarını artırıyorlar.

İlginizi çekebilir: Erkeklerin kadınlardan daha fazla kazanamadığı ülke

Referanslar: Craig David. "Women Earn Half as Much After Having Children, Finds New Study" (2024) Şuradan alındı: https://magazine.columbia.edu/article/women-earn-half-much-after-having-children-finds-new-study

"Gender pay gap widens at childbirth, research finds" Şuradan alındı: https://www.upjohn.org/research-highlights/gender-pay-gap-widens-childbirth-research-finds