Çoğu uzman dört ana ebeveynlik stilinin (otoriter, yetkili, izin verici ve ilgisiz) olduğunu kabul etse de bazı uzmanlar, bunları helikopter ebeveyn veya panda ebeveyn gibi alt türlere ayırıyor. Bugünlerde de fil ebeveynlik, çocuk yetiştirmedeki duygusal zekası, koruyucu ve besleyici yaklaşımıyla popülerlik kazandı. Ancak bu tarzların araştırmaya dayalı olmadığını, gözlemleri yansıtan bilgilendirici kategorilendirmeler olduğunu unutmamak önemlidir.

Fil ebeveynliği nedir?

Çocuk Doktoru Dr. Tokunbo Akande “Fil ebeveynliği, helikopter veya kar küreme ebeveynliği gibi daha yeni bir terim” diyor. Fil ebeveyni her şeyden önce duygusal güvenliğe öncelik verir. Aşırı hoşgörülü olabilen denizanası ebeveyn ve aşırı baskıcı olabilen helikopter ebeveynle karşılaştırıldığında fil ebeveyn genellikle esnektir ve çocuğunun ihtiyaçlarına uyum sağlar. Örneğin, çocuklarını sevmedikleri bir spor veya hobiye devam etmeleri için zorlamazlar ancak yeni şeyler denemeleri için onları teşvik ederler. Bir fil ebeveyni, çocuğu mutlu ve duygusal zekası yüksek olduğu sürece notları veya belirli dönüm noktaları konusunda daha az endişelenir ancak küçük yaşta rutin ve düzenin önemini de bilir.

Konuya ilişkin görüşlerini açıklayan Klinik Psikolog Dr. Janine Domingues şu ifadeleri kullanıyor: "Fil ebeveynliği, çocuğunuzun dünyayı keşfedebilmesi için güvenli ve sağlıklı bir bağ ve ilişki kurmaktan ibarettir. Ancak rahatlık ve destek için size geri dönebileceklerini biliyorlar."

İlginizi çekebilir: Helikopter ebeveynlik çocuğunuzun yaşamına nasıl zarar verebilir?

Fil ebeveyni olduğunuzu gösteren işaretler

1- Çocuğunuzun duygularını sürekli kontrol ediyorsanız…

Klinik Psikolog Dr. Domingues'e göre çocuğunuzla iletişime geçmek, nasıl olduğunu ve gününün nasıl geçtiğini sormak kadar basit olabilir. Bu çoğu ebeveynin doğal olarak yaptığı bir şeydir ancak fil ebeveyni çocuğun yanıtlarına karşı daha fazla empati gösterir; örneğin çocuğun okulda aldığı kötü not hakkında ne hissettiğini sormak, hayal kırıklığını ifade etmek gibi…

2- Yemek masasında çocukların sohbeti yönlendirmesine izin veriyorsanız…

Domingues, "Onların oyun veya etkileşimde liderlik etmelerine izin vermek ve orada bulunmak aslında fil ebeveynliğidir" diye açıklıyor. "İlişki kurma açısından güvenlik ve yapı yaratıyorsunuz." Fil ebeveynleri, katı kurallar veya katı rutinler yerine, çocuklarının kendi hızlarında gelişmelerine ve ihtiyaçlarına uyum sağlamalarına izin vermeyi tercih eder. Örneğin, bir fil ebeveyni, güvenli ve makul olduğu sürece, çocuğunun günün aktivitesini seçmesine izin vermekten çekinmez.

3- Sorunlara müdahale edip çözme dürtüsüne karşı koyuyorsanız...

Fil ebeveynler, koruyucu ve şefkatli tavırlarıyla bilinirler; ancak çocuklarını olumsuz her şeyden koruma arzusu, yavrularına kendi başlarına bir şeyler çözme şansı vermek yerine sürekli onlara yardım ettiklerinde ters tepebilir.

4- Çocuğunuzun keşfetmesine izin veriyorsanız...

Oyun alanlarında, parklarda bazı ebeveynler çocuklarının keşfetme özgürlüğüne sahip olması için geri çekilmeyi tercih ederken, bazıları da herhangi bir şey olursa diye yakınlarda bekler. Fil ebeveynler ise ikisinin arasında bir yerdedir; çocuklarının doğrudan tırmanma kayalarına doğru gitmesinden endişe duyabilirler ancak yakın gözetim ve güvenli bir şekilde nasıl yapılacağı konusunda rehberlik sağlayarak buna izin verirler.

5- Çocuğunuzun kabus gördükten sonra birlikte uyumasına izin veriyorsanız...

Fil ebeveynler, kötü bir gece geçiren çocuğuna sarılıp rahatlatırlar. Yanlarında olurlar ve duygularını yaşamasına, onlar bu duyguları yaşarken destek olmaya özen gösterirler.

6- Çocuğunuzun sevmediği bir sporu veya hobiyi bırakmasına izin veriyorsanız...

Fil ebeveynleri, kendi başarı hedeflerinden kaynaklı çocuklarının bir aktiviteye devam etmesini asla talep etmezler. Dolayısıyla, çocukları antrenmana gitmek konusunda ayak sürüyorsa, bırakmanın sorun olmadığını söyleyebilirler. Domingues, fil ebeveyni çocuğunu sürekli zorluk, kaygı veya stresten korumaya çalışmadığı sürece bu tür bir yaklaşımın sorun olmadığını söylüyor.

7- Oyun sırasında yaşanan bir tartışmaya müdahale etme isteği duyuyorsanız…

Çocuğunuzun bir oyuncak yüzünden bir başkasıyla tartıştığı veya okulda bir başka çocukla anlaşamadığı zamanlar olacaktır. Fil ebeveyni araya girip sorunu çözmek istese de bazen çocukların kendi aralarında çözmelerine izin vermenin en iyisi olduğunu bilir.

Fil ebeveynlerinin doğru yaptığı şeyler

Fil ebeveynleri genellikle çocuklarıyla sağlıklı bir dinamik oluşturur; bu dinamik, iletişim ve bağa öncelik verir. Domingues konuya ilişkin “Çocuğunuzla çok sağlıklı bir ilişki kurmak, yeni deneyimler öğrenmek ve hayatta ilerlemelerine yardımcı olmak söz konusu olduğunda inanılmaz derecede önemlidir. Hem keşfedebilecekleri güvenli bir alan yaratırken hem de ihtiyaç duyduklarında geri dönebilecekleri güvenli bir liman yaratıyorsunuz. Fil ebeveynleri evden destek alarak bağımsızlıklarına izin vermelerinden sebep çocuklarıyla yakın bir bağ kurmayı başarıyorlar” diyor.

Çocuk Doktoru Dr. Akande ise fil ebeveynlerinin çocuklarını koruma içgüdüsünün, ebeveynin çocuğu her türlü stres, rahatsızlık veya başarısızlıktan korumak için çok çaba sarf ettiği aşırı korumacı bir tarz olma riskiyle karşı karşıya kalabileceğini söylüyor ve şu ifadeleri kullanıyor: “Bu çocuklar bolca ilgi görüyor, ancak zorluklarla başa çıkma konusunda çok az fırsata sahipler. Bu şekilde yetiştirilen çocuklar, azim geliştirmek için kritik fırsatları kaçırabilirler. Okul ve yaşam ihtiyaçları arttıkça, başarısızlık, kaygı veya düşük özgüvenle mücadele edebilirler. Azim üzerine yapılan araştırmalar, karşılaştıkları engellere rağmen bir hedefe doğru çalışan çocukların genellikle daha dayanıklı olduklarını ve daha fazla azim gösterdiklerini göstermiştir. Bu nedenle, fil ebeveynlerinin çocuklarına zorluklar ve aksiliklerle hem kendi başlarına hem de destek alarak yüzleşmeleri için fırsatlar sunmaları önemlidir. Bu şekilde yetiştirilen çocuklar, azim geliştirmeleri için kritik fırsatları kaçırabilirler. Okul ve yaşam ihtiyaçları arttıkça, başarısızlık, kaygı veya düşük özgüvenle mücadele edebilirler.”

Dr. Akande, potansiyel fil ebeveynlerinin dört klasik ebeveynlik stili (otoriter, otoriter, izin verici ve ilgisiz) arasında nerede yer aldıklarını da göz önünde bulundurmaları gerektiğini söylüyor. Çocuğun taleplerine boyun eğmek gibi izin verici stile sahip olanlar, otoriter stile eğilimli olanlara göre daha fazla zorluk çekebileceğini vurgulayarak şu cümleleri kullanıyor: “Hem sıcaklık hem de yapı, hem şefkat hem de sınırlar sunun. Çocuklar bu şekilde gelişir. Tek bir tarzı benimsemek için baskı hissetmeyin. Aileniz için en iyisinin ne olduğunu siz bilirsiniz. Sonuç olarak, ebeveynlik için evrensel kurallar yoktur”.

Referanslar

Anna Earl. "7 Signs You’re An Elephant Parent". Şuradan alındı: https://www.parents.com/7-signs-youre-an-elephant-parent-11760194 (02.07.2025).