Bir araştırma, öğrencilerin dörtte üçünün okuldayken tuvalete gitmeye utandığını ortaya koyunca, uzmanlar bu korkuları ortadan kaldırmak için harekete geçti. Birçok çocuk için okulda kaka yapmak günlük bir stres kaynağı haline geldi. Ailenin banyosunun rahatlığı ve tanıdıklığından uzak olan çocuklar, utanç duygusuyla baş etmekte zorlanıyor ve bu endişe ele alınmazsa büyüyebiliyor. Yapılan son ankete göre, araştırmaya katılan çocukların %76’sı okulda kaka yapmaya utandıklarını, %65’i ise kakalarını tuttukları için derste bazen odaklanmakta zorlandıklarını belirtti. Daha da endişe verici olan, çocukların %30’unun 'kaka yapmamak' için okulda yemek yememeyi tercih ettiğini söylemesiydi.

Bu tabunun üstesinden gelmenin en önemli yollarından biri, çocuklarla bu konuyu açık ve utanmadan konuşabilmekten geçiyor. Bu süreci kolaylaştırmak için, çocuk gelişimi ve eğitim alanında uzman kişiler, ebeveynlerin bu konudaki en sık sorulan sorularını yanıtladı.

Uzman: Dr. Patrick Sullivan, kıdemli eğitim psikoloğu olarak görev yapan, çocuk ve ergen psikoloğudur.

Soru 1:

12 yaşındaki kızımın beslenme çantasını okuldan eve hiç açmadan getirdiğini fark ediyorum ama akşam bizimle birlikte büyük bir iştahla yemek yiyor. Sonunda bana, okulda yemek veya içmek istemediğini çünkü tuvalete gitmek zorunda kalmaktan korktuğunu söyledi. Tuvalette başka biri varsa sesini duyacaklarından korkuyor. Onu bu konuda nasıl rahatlatabiliriz?

Yanıt:

Birçok çocuk ve genç, okulda tuvaleti kullanmak konusunda benzer kaygılar yaşıyor. Çocuğunuzun bu endişesini sizinle paylaşması, kendini güvende hissettiğini gösteriyor ki bu çok olumlu bir başlangıç. Onun duygularını kabul edin ve nazikçe, bu konuda okulla birlikte hareket etmenin yardımcı olabileceğini vurgulayın.

Çocuğunuz isterse, okul personeliyle paylaşılacak bilgileri birlikte belirleyebilirsiniz. Olası stratejiler arasında, daha gizli veya tekli bir tuvaleti kullanabilme imkânı ya da daha sessiz zamanlarda (örneğin; ders saatlerinde) tuvalete gidebilmek için izin alınması bir öneri olabilir. Ayrıca okul çıkışı birlikte tuvaletleri ziyaret ederek ortamı daha tanıdık hale getirmek de yardımcı olabilir.

Soru 2:

14 yaşındaki oğlum, bugüne kadar gittiği hiçbir okulda kaka yapmayı kabul etmedi; diğer çocukların ne diyeceğinden utanıyor. Bazen karnı ağrıyor ama genelde idare ediyor. Ancak şimdi 10 yaşındaki kardeşi de okul tuvaletlerinin kirli olduğunu söyleyip gitmeyi reddediyor; birkaç ay önce eve dönerken altına kaçırdı. Çok utandı ve bu konuyu konuşmak istemiyor. İkisiyle de nasıl konuşabiliriz?

Yanıt:

Destek süreci, evde empatiyle başlar ve çocukların onayıyla okul ile iş birliği içinde devam eder. Evde, sakin bir zamanda konuyu açarak, “Okulda tuvalete gitmekten kaçındığını fark ettim — bunu senin için nasıl kolaylaştırabiliriz?” gibi bir ifadeyle konuşabilirsiniz. Zorluğun yaygın olduğunu anlatarak onları rahatlatın.

Belirli nedenleri tahmin etmeye çalışmak yerine, “Acaba…” şeklinde merak uyandıran, nazik sorular yöneltin. Bu şekilde her iki çocuğunuzun da farklı nedenleri olup olmadığını anlayabilir ve buna uygun çözümler bulabilirsiniz. Sorun, tuvaletin fiziksel koşulları, hijyen veya bağımsızlıkla ilgili olabilir. Çocuklarınız kabul ederse, okul personeliyle paylaşılacak bilgileri birlikte planlayın. Okullar, gizliliği koruyarak konfor ve güvenliği artıracak çözümler sunabilir.

Uzman: Helen Walters, bir ruh sağlığı danışmanı olarak çalışıyor. İki erkek çocuk (12 ve 15 yaşlarında) annesi olan Helen, büyük oğlunun okulda kaka yapmayı reddetmesi nedeniyle yaşadığı zorlukları bizzat yaşamış bir ebeveyn.

Soru 3:

12 yaşındaki oğlum, sabah kaka yapmadan okula gitmeyi reddediyor. Eğer yapamazsa çok sinirleniyor. Bir keresinde arkadaşları “çok uzun sürdü” diye onunla alay etmişler ve şimdi okulda tuvalete gitmekten korkuyor. Aslında normal sürede yapıyor ama kendini uzun sürdüğüne inandırmış. Onun bu endişesini nasıl azaltabilirim?

Yanıt:

Benim oğlum da küçükken aynı şekilde yüksek kaygı yaşadı ve kakasını tutmaya başladı, bu da durumu daha da kötüleştirdi. Günlerce evden çıkamadığımız oluyordu. Başta çok sinirlenip katı davrandım ama bu sadece kaygısını artırdı. Değişim, onun korkusunu ve fiziksel rahatsızlığını sevgiyle kabul ettiğimde başladı. Ona sakin bir yer hayal ettirip orada neler gördüğünü, duyduğunu, kokladığını sormak çok işe yaradı. Bu, hem dikkatini dağıttı hem de fiziksel olarak rahatlamasına yardımcı oldu. Siz de oğlunuzla birlikte bazı gevşeme teknikleri çalışabilirsiniz, böylece ihtiyaç duyduğunda bunları kullanabilir.

Tuvalet dışında da, kakayı biyolojik bir süreç olarak konuşabilirsiniz. “Kakanın ne olduğu, neden gerekli olduğu, vücudun neden bundan kurtulması gerektiği” gibi konuları yaşına uygun şekilde anlatın. Birlikte bu konu ile ilgili hem komik hem öğretici kitaplar okuyabilirsiniz. Süreci normalleştirin, hatta şakalaşın. Bu uzun bir süreç, ilerlemeler ve geri dönüşler olacak önemli olan sabırlı davranmak.

Soru 4:

11 yaşındaki kızım öğretmenlerine kendini kötü hissettiğini söyleyip eve gelmek istediğini belirtti ama onu aldığımda aslında kaka yapmak istediğini, ancak okulda yapmak istemediğini söyledi. Bunu iki kez yaptı. “Kaka yaparsam kötü kokar ve dalga geçerler” diyor. Ona kaka yapmanın normal olduğunu ve sürekli eve gelemeyeceğini nasıl anlatabilirim?

Yanıt:

Kızınıza bu konunun utandırıcı olabileceğini anladığınızı ve sizin de benzer durumlarda nasıl hissettiğinizi anlatın. Mesela “Evet, ben de bazen kötü koktuğumda utanıyorum ama herkesin başına gelebilir” diyebilirsiniz. Belki de biri ona kötü bir şey söylerse vereceği yanıtları önceden hazırlamak, kendine biraz güven kazandırabilir. Benim oğullarım, böyle durumlarda esprili cevaplar vermekten hoşlanıyor. Birine “Beğendiğine sevindim, ben de onunla gurur duyuyorum” derken, diğeri “Seninkiler gül kokulu mu yani?” diyebiliyor. Bu tür hazır tepkiler, kendine güvenini artırabilir.

Uzman: Joanne Briggs, 22 yıldır öğretmen, özel eğitim koordinatörü ve kıdemli ruh sağlığı lideri olarak görev yapıyor. 11 yaşında bir oğlu ve 8 yaşında bir kızı var.

Soru 5:

13 yaşındaki oğlumuz okuldayken kaka yapmaktan utanıyor, ama ortaokula başladığından beri tamamen reddediyor. Büyük çocukların tuvalet kapılarını tekmelediğini gördüğü için korkuyor. Gün boyu tutuyor ve eve karnı ağrıyerek geliyor. Ne yapabiliriz?

Yanıt:

Ortaokullar gürültülü ve kalabalık yerler olabilir, bu yüzden oğlunuzun kaygı duyması oldukça anlaşılır bir durum. Okulda rehber öğretmen, sınıf öğretmeni ya da yıl sorumlusu gibi uygun bir kişiyle görüşerek endişenizi paylaşabilir ve birlikte çözüm arayabilirsiniz. Okullar, öğrencileri desteklemek için çeşitli stratejiler geliştirebilir ve bu destekler gizlilik içinde uygulanır. Örneğin, oğlunuz ders bitmeden birkaç dakika önce çıkabilir veya sessiz bir zamanda tuvalete gitmek için bir izin alabilir.

Çocuklarınıza yalnız olmadığını ve birçok çocuğun benzer hisler yaşadığını anlatın. Bu durumun çok normal olduğunu bilmesi bile rahatlamasına yardımcı olabilir.

Kaynak: Devinder Bains ."‘My daughter won’t poo at school’: experts answer parents’ questions on toilet hangups". Şuradan alındı: https://www.theguardian.com/permission-to-poo/2025/sep/12/my-daughter-wont-poo-at-school-experts-answer-parents-questions-on-toilet-hangups. (12.09.2025).