Aileniz ve arkadaşlarınız dışarıda bir şeylerle meşgulken, akşamı tek başınıza geçirme fırsatınız oldu. Hayatınızın yoğun temposu düşünüldüğünde, bu yalnız zaman biraz garip hissettirebilir. Yalnız kalmak, çoğu insan için huzur verici bir mola olabileceği gibi, rahatsız edici bir boşluk hissi de yaratabilir; ancak doğru bir bakış açısıyla ele alındığında, bu zamanlar kişisel farkındalık ve içsel tatmin için değerli bir fırsata dönüşebilir.

Yalnızlığı değerlendirmek

Avustralya Katolik Üniversitesi'nden Emma Bradshaw ve meslektaşlarının yeni bir çalışmasına göre, yalnızlığın (izolasyon anlamında değil) faydaları psikoloji alanında yeni yeni takdir edilmeye başlanıyor. Ancak araştırmacılar, 'yalnızlığın faydalarına rağmen, insanların bunu itici bulabileceğini' belirtiyor. Önceki araştırmalardan biri, çoğu erkeğin 'sadece on beş dakika boyunca sessizce oturmak yerine hafif elektrik şokları almayı tercih ettiğini' ortaya koymuş.

Uzmanlara göre, yalnızlık çeşitli nedenlerle itici olabilir. Ancak, bu anları doğru bir bakış açısıyla ele alırsanız, refahınızı artırma potansiyeline sahip olabilir. Araştırmacılar, yalnız geçirilen zamanı anlamlı hale getirmek için geçmişinizdeki tatmin edici anıları hatırlamanız gerektiğini öne sürüyor.

Öz-belirleme teorisi (Self-Determination Theory – SDT) perspektifinden bakıldığında, ideal işlevsellik için üç temel ihtiyacın karşılanması gerekiyor: Özerklik (kendi kararlarını özgürce verebilme), yeterlilik (etkili ve başarılı hissetme) ve ilişkililik (diğer insanlarla bağlantılı hissetme). Bu ihtiyaçları karşıladığınız anıları hatırlamak, yalnız geçirilen zamanı sadece bir düşünme süreci olmaktan çıkarıp tatmin edici bir deneyime dönüştürebilir.

Yalnızlığı iyi kullanmak

Uzmanlar, iki farklı çalışmada bu teoriyi test etti. Birinci çalışmada, yetişkin katılımcılardan (ortalama yaş 50) önemli bir hedefe ulaştıkları bir anıyı anlatmaları istendi. Daha sonra, beş dakika boyunca hiçbir şey yapmadan sadece düşünmeleri sağlandı. Ardından, yalnız geçirilen bu sürenin ardından psikolojik iyi oluşlarına dair değerlendirmeler yapıldı.

Araştırmacılar, katılımcıların hatırladığı anıları iki kategoriye ayırdı: İçsel motivasyonlu (kişisel gelişim, başkalarına yardım etme, anlam arayışı gibi) ve dışsal motivasyonlu (tanınma, ödül, finansal kazanç, fiziksel çekicilik gibi). Sonuçlar, her iki türden anının da katılımcıların kendilerini tatmin olmuş hissetmeleriyle ilişkili olduğunu gösterdi.

İkinci çalışmada ise katılımcılar rastgele üç gruba ayrıldı. Bir gruptan içsel tatmin sağlayan bir anı düşünmeleri istendi. İkinci grup, dışsal tatmin sağlayan anılarını hatırladı. Üçüncü grup ise nötr bir görev olarak, sıradan bir iş gününü düşünmeye yönlendirildi. Ardından tüm katılımcılar yine yalnız kalma sürecine girdiler ve bu deneyimin ardından ruh halleri, enerji seviyeleri ve psikolojik durumları değerlendirildi. Beklenti, içsel tatmin anılarını düşünenlerin daha fazla refah hissedecekleriydi. Ancak sonuçlar, dışsal motivasyonlu anıların bile en az içsel olanlar kadar olumlu bir etki yarattığını ortaya koydu.

Araştırmacılar, içsel ve dışsal motivasyon arasındaki çizginin o kadar da net olmadığını fark etti. Bazı bulgular, dışsal motivasyonun tatmin edici olmayacağı fikrine meydan okudu. Geleneksel görüşe göre dışsal ödüller (ün, para, tanınma) sürekli daha fazlasını istemeye neden olduğu için tükenmişlik yaratabilirdi. Ancak bu araştırma, tam tersine, dışsal anıların da kişiye enerji verebildiğini gösterdi.

Yalnızlığı fırsata çevirmek

Araştırmacılar, yalnız geçirilen zamanın daha faydalı hale getirilmesi için “yalnızlık becerileri” geliştirmenin önemini vurgulamak istiyordu. Ancak bulgular, belirli bir anı türünün diğerinden üstün olduğu fikrini desteklemedi. Bunun yerine, yalnız kalmaktan korkmak yerine, bunu keyifli bir deneyim olarak görmek gerektiğini gösterdi.

Sonuç olarak, yalnızlık bir ceza değil, kendiniz için değerli olan şeyleri düşünme fırsatı olarak görülebilir. Yalnız kaldığınızda aklınıza gelen anıların kaynağını sorgulamak yerine, onların size nasıl hissettirdiğine odaklanmak bu zamanı tatmin edici hale getirebilir. Önemli olan, anılarınızı bilinçli bir şekilde hatırlayarak, yalnız geçirdiğiniz anları anlamlı ve enerji verici bir hale getirebilmek.

Kaynak: Susan Krauss Whitbourne. "Sometimes It Just Feels Good to Have Some Alone Time". Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/fulfillment-at-any-age/202502/sometimes-it-just-feels-good-to-have-some-alone-time. (11.02.2025).