Giriş: 18 Mart 2019 Pazartesi

Çocuklarımızın karşı karşıya kaldığı tehlike: Siber zorbalık

Siber zorbalık, iletişim teknolojilerini kullanarak diğerlerini rahatsız etme, taciz etme ve korkutma amacıyla süreklilik arz eden davranışlar sergilenmesidir. Bu davranışlar

rahatsız edici, tehdit edici mesajlar göndermek,
küçük düşürücü paylaşımlarda bulunmak,
kişiyi utandıracak bilgileri internet ortamında yaymak,
tehdit yoluyla kişiyi yapmak istemediği davranışları yapmaya zorlamak olarak sıralanabilir.

İnternetin, hayatımızın ne kadar içinde olduğunu göz önüne alırsak -ki onu cebimizde taşıyoruz- siber zorbalığa maruz kalan bir çocuğun ya da gencin kaçmasının zor olduğu bir durumdan bahsediyoruz, demektir. Çünkü telefon erken yaşlardan itibaren kullanılması gereken bir ihtiyaç haline geldi. Onu bir lüks olarak değil, özellikle çocuklarımız açısından baktığımızda bir güvenlik ihtiyacı olarak görüyoruz. Başına bir şey geldiğinde hemen bize ulaşabilmesini ya da merak ettiğimizde hemen ona ulaşabilelim istiyoruz. Tabii ki bu durum birtakım bedelleri beraberinde getiriyor ancak bu yazıda sadece siber zorbalık boyutundan bahsedeceğim.

Siber zorbalık karşımıza nasıl çıkıyor?

Özellikle son yıllarda sıkça gündeme gelen siber zorbalık türlerinden sık rastlananları sıralamak gerekirse;

Arkadaşlık ilişkisinin kullanılarak özel bilgi ya da görüntülerinin elde edilmesi ve ilişki bozulduğunda bu bilgilerin internet ortamında yayılması yoluyla kişinin küçük düşürülmesi, itibarının zedelenmesi
Kişiyle ilgili sosyal medya hesaplarında nefret ve hakaret içerikli söylemlerin paylaşılması
Kişinin sosyal medya hesabının ele geçirilip uygunsuz paylaşımlarda bulunularak kişisel hesabın manipüle edilmesi
Çocuğun tanımadığı kişiler tarafından sanal ortamda güveninin kazanılması ve bu güven duygusu üzerinden cinsel olarak istismar edilmesi, tehdit yoluyla bu durumun sürekli hale getirilmesi
Çocuğun tehlikeli boyutlarda görevler içeren oyunlara çekilerek çocuktan kişisel birtakım bilgiler istenip daha sonra bunların tehdit amaçlı kullanılarak çocuğun oyunda kalmasının sağlanması, hayatının tehlikeye atılması. Bu son madde, diğerleri kadar sık rastlanmasa da son zamanlarda gündeme gelmekte ve ciddi sonuçları olan bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.

Çocuğun siber zorbalığa maruz kaldığının işaretleri neler olabilir?

Çocuklar, çoğu zaman bu durumları ebeveynleri ile paylaşmamaktadır. Bunun olası nedenleri arasında utanma, suçlanacağını düşünme, internet ya da sahip olduğu cihazların elinden alınacağı korkusu, kimsenin yardım edemeyeceğini düşünme, tehdit edilmesi nedeniyle sevdiklerine zarar geleceği korkusu gösterilebilir. Ancak çocuğunuz söylemekten çekinse bile, siber zorbalığa maruz kaldığının olası işaretleri birtakım işaretleri var.

Çocuğunuzun telefon, tablet, bilgisayar vb. teknolojiyi kullanma şeklinde değişim (kullanımdan kaçınma ya da takıntılı bir şekilde kullanmaya başlama)
Özellikle telefonuna gelen bir mesaj ya da bildirimden sonra sık sık moral bozukluğu yaşaması
Eskisine göre, telefonunun ya da bilgisayarının ekranını görmemeniz için aşırı bir dikkat sergilemesi
Yeme ya da uyku düzeninde değişim
Davranışlarında gözlenen değişim (içe kapanma, kaygılı ya da öfkeli tavırlar)
Ders başarısında düşüş
Okula gitmek istememe vb.

gibi durumlar gözlüyorsanız, çocuğunuz internet ortamında zorbalığa maruz kalıyor olabilir.

Şüphelendiğiniz bir durum olduğunda önce çocuğunuzla konuşun. Siber zorbalıkla ilgili duyduğunuz haberlerden bahsedin ve bir çocuğun böyle bir duruma maruz kalmasının gerçekten çok üzücü olduğunu ve mutlaka yakınlarından destek alması gereken bir durum olduğunu düşündüğünüzü iletin. Kendisinin bu konuda neler bildiğini sorarak konuşmasını sağlayın. Son günlerde gözlemlediğiniz değişimlerle ilgili endişelendiğinizi ve bu durumu çok önemsediğinizi, ne olmuş olursa olsun onu korumak için elinizden geleni yapacağınızı ifade ettikten sonra sizinle paylaşmak istediği bir durum olup olmadığını sorun. Sizinle paylaşmıyorsa, telefon ve bilgisayarı kontrol etmekle yükümlü olduğunuzu ona hatırlatın (Telefon ya da bilgisayar çocuğun kullanımına verilirken, bunun bir iletişim aracı olarak onun kullanımına sunulduğunun, ancak denetimin size ait olduğunun sözleşmesini yaparak bu cihazları çocuğa vermeniz gerekiyor). Çocuğunuzun bildirmesi ya da kendi kontrolleriniz sonrasında siber zorbalığa uğradığı ortaya çıkarsa, aşırı tepki göstermeden dinlemeniz önemli çünkü çocuğunuz zaten çok zor ve sıkıntılı bir durumla baş etmek zorunda. Uğradığı zorbalığı tüm boyutlarıyla öğrenmeniz gerekiyor ve bu, siz sükûnetinizi koruduğunuz sürece çocuğun sizinle paylaşacağı bir durum. Onun ihtiyacı olan en önemli şey, güvenebileceği bir yetişkin. Suçlayıcı bir dil kullanmaktan kaçının ve kendisini güvende hissetmesine yardımcı olun. Toplayabildiğiniz delilleri toplayın ve durumu değerlendirin. Zorba, çocuğunuzun tanıdığı birisi mi? Zorbalık ne kadar süredir devam ediyor? Zorbalığın boyutu ne? Çocuğunuz üzerindeki etkileri neler? Çocuğunuzu tehlikeye atan bir durum söz konusu mu? Bu sorularınızın cevabına göre izleyeceğiniz yolu (emniyete bildirme, uzman yardımı arama, okulla görüşme vb.) belirleyin ve çocuğunuzla iletişim halinde kalın.

Siber zorbalığa maruz kalan çocuklar kaygı, korku, depresyon ve psikosomatik sıkıntılar (karın ağrısı, baş ağrısı vb.) yaşayabilmekte, intihara kadar varan durumlar söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda bir uzmanından destek almanız, çocuğunuz ruh sağlığını korumak açısından önemlidir.

siber.pol.tr