Sınıf atlayacağım diye evinizi Trump gibi altın kaplatmanın ya da pahalı kürklerin peşindeyseniz kötü haber: 120 yıl geriden geliyorsunuz. Üstelik biraz kitsch ve görgüsüz bulunma ihtimaliniz de yüksek. Zira artık A plus görünmenin yolu sadece hunharca para harcamaktan geçmiyor, hunharca üretmek de gerekiyor: Hem şirketiniz hem kendiniz için. Norveç asıllı Amerikalı sosyolog Thorstein Veblen’in 1800’lerin sonunda savurgan Amerikalı zenginleri tarif etmek üzere kullandığı “gösterişçi tüketim” kavramı da tarihe karıştı, yerini “gösterişçi üretim”e bıraktı. Veblen’a göre, aynı işleve sahip 100 dolarlık takım elbise dururken bin dolarlık takım elbiseyi tercih etmenin şu hayatta tek bir açıklaması olabilirdi: İktidar merakı. O dönem son derece radikal bulunmasına karşın Veblen’ın ne demek istediği şu an gayet anlaşılabilir. Aradan geçen onca yılda tüketim, Amerikan kapitalizminin can damarı haline gelip derinleşti de derinleşti. Haliyle bugün ABD Başkanı’nın altın kaplama evi gayet “Veblenian”. İngiliz The Guardian Gazetesi de yaşadığımız dönemi “Yeni yaldızlı çağ” olarak tarif ediyor. Ve bu çağda egemen sınıfa mensup olmanın metodu göstere göstere tüketmek değil, hatırı sayılır bir üretim.


Harcadığın değil, çalıştığın kadar

Dünyanın en önemli üst düzey yöneticilerinin yaşam biçimi de bu savı destekliyor. Apple CEO’su Tim Cook, güne 03.45‘te başladığını duyuralı çok oldu. General Electric CEO’su Jeff Immelt, Fortune’a 24 yıl boyunca haftada 100 saat çalıştığını söyledi, Yahoo CEO’su Marissa Mayer ise haftada 110 saatten fazla işbaşında ter döküyor. Tüm bu isimlerin zorunluluktan çalışmadığı ortada; her ne kadar Amerikalıların çoğu karın tokluğuna çalışarak hayatını sürdürse de Mayer, Immelt ve Cook yarın emekli olmaya kalksa hayatlarını bolluk içinde geçirip çocuklarına yüklü bir miras bırakabilecek durumdalar. Üçünün servetlerinin toplamı 1.5 milyar dolar. Yani mesele, üretimin kişinin maddi ihtiyaçlarını karşılamaktan ziyade bir sınıf sembolü haline gelmesi.


Gösterişçi üretim

Ancak zorlu ve uzun çalışma saatleri elitlere ait bir fenomen filan değil. Günde 15 saat çalışan herkes, Yahoo’ya CEO olmuyor. Uzun saatler çalışan birçok sıradan insan yine evini zor geçindiriyor. Ekonomik Politika Enstitüsü’ne göre işçi sınıfına mensup Amerikalı siyahi bir kadın 1979’a oranla yılda 349 saat daha çok çalışıyor. Üstelik o zamandan beri ücretler hiç değişmemiş, neticede günümüzde işçilerin her halükârda daha çok çalışması şart.


Veblen’in en kışkırtıcı argümanı ise zenginlere hayranlık duyan diğer sınıfların israf merakı. “Geçmişte asla bir baron gibi yaşayamayacağını bilen insanlar küçük lüksler peşinde koşarak ellerindekini savururken, şimdi aynı kural gösterişçi üretim için geçerli. Asla bir CEO kadar büyük işlerin üstesinden gelemeyecek insanlar verimlilik peşinde koşuyor” diyor Guardian’ın teknoloji yazarı Ben Tarnoff ve ekliyor: “Bir diğer yol sürekli kendimize yatırım yapmak. Örneğin profesyonel sınıf mensupları için egzersiz yapmak bir zorunluluk. Böylece boş zamanlarını da kendilerine emek vererek geçirebiliyorlar. Lüks spor salonları, organik meyve suları ve yulaflı barlardan oluşan garip bir ekosisteme dahil olmayı saymıyorum bile. Tüm bunları sağlık için yaptığımızı söylüyoruz ama aslında hepsi bir sınıfın gücünü ifade etmek için tasarlandı. Neticede ya bir şirket ya da kendimiz için çalışıyoruz ama muhakkak çalışıyoruz, kaçış yok.” Thomas Edison, “Sıkı çalışmanın yerini hiçbir şey tutamaz” derken bugünleri kastetmiş olmalı.


Murakami 04.00’te kalkıyor, Orhan Pamuk 12 saat çalışıyor

Modellik son derece cazip bir iş gibi dursa da top modeller de saatlerce ara vermeden çalışıyor. Normal şartlarda bir iş günü 10 saatle sınırlı olsa da örneğin British Vogue için çalışan bir model, sadece yemek ve tuvalet molası vererek günde 20 saati görebiliyor. Üstelik çıplak vaziyette! Yazarlar için de durum farksız... Türkiye’nin en çok okunan yazarlarından Orhan Pamuk günde 12, İskender Pala 10 saat çalışıyor. Dünyanın en popüler yazarlarından Japon Haruki Murakami de roman yazdığı dönemlerde sabah 04.00’te kalkıp 5-6 saat çalıştıktan sonra ya koşuya çıkıyor ya da yüzüyor.



Bizim CEO’lar ne kadar çalışıyor?

Capital Dergisi’nin araştırmasına göre, Türkiye’de iş insanları arasında sabah 04.00 veya 04.30’da uyanana rastlamak zor. Sabah 05.30’da uyanan birkaç isim haricinde Türk iş dünyasının önde gelenleri güne 06.00’da başlıyor. CEO düzeyindekiler genelde erkenci.


Yazı: Gizem Sevinç Selvi

Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.