Hâlâ unutkanlığın bir yaşlılık problemi olduğunu sanıyorsanız, yanılıyorsunuz. Gencimizden yaşlısına hatta çocuklara kadar pek çoğumuz artık balık hafızalıyız. Kötü beslenmeden strese, iş yoğunluğundan çevre kirliliğine veya uyku problemlerine kadar unutkanlığı tetikleyen pek çok neden var. Ama gidişattan en çok biz, kendimiz sorumluyuz. Zira işin uzmanları sorunun kötü hafıza değil “tembelleştirilen hafıza”olduğunu söylüyor. Temel sebebine gelince... Zihinsel becerilerimize olan güvenimizi yitirdik ya da işin kolayına kaçıyoruz. Arabamızın navigasyonuna, cep telefonumuzun hatırlatıcılarına çok bel bağladık. “Nasıl olsa hatırlayamam” deyip işin üçkâğıdına kaçarak yaşıyoruz.

Harvard Üniversitesi’nden bilişsel psikolog Steven Pinker da meseleden akıllı cihazları sorumlu tutuyor ve “teknoloji bağımlıları beyinlerini çoklu bilgi akışını işleyecek şekilde eğitmiş olmadıklarından” hafızalarının tehlike altında olduğunu savunuyor. Beyin bu durumda zorlanıp hata veriyor, önemli şeyleri bile siliveriyor. En büyük unutkanlık sebeplerinden bir diğeri de beyinlerimizin “otomatik pilot”ta oluşu. UCLA Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği’nden Dr. Daniel Siegel, “Aynı anda birden fazla iş yaptığımızda bunları otomatik pilota alıyoruz ve beynimizin nöral bağlantılar kuran kısımları da o bölgede çalışmayı bırakıyor” diyor. Yani, çevremizde olan bitene karşı dikkatimizi toplamamız, otomatik pilotta olan bir beyinle zor...

Diğer yandan bilim tarihçisi George Dyson, unutmanın çağımız insanının tercihi olduğunu savunuyor ve “Eskiden bilgiyi toplayıp bir çerçeveye oturtmaya çalışırdık. Şimdi gerçek bilgiye ulaşabilmek için etrafındaki gereksiz bilgileri temizlemek gerekiyor” diyor. Dahası, bilinçli olarak unutmaya karar vermesek bile metabolizmamız devreye giriyor, sağlıklı kalabilmek için unutmayı tercih ediyor. Sebeplerini daha fazla kurcalamayalım, gidişatın acilen önüne geçilmesi gerektiği aşikar... Meseleye kafa yoran uzmanlar olayın ciddiyetini rakamlarla anlatıyor. Nöroloji uzmanı Dr. Esra Mıhçıoğlu, unutkanlık şikâyetiyle gelen hasta sayısı- nın yüzde 60 arttığını söylüyor. Başka bir nöroloji uzmanı Dr. Meltem Duraklı Ulukök, her 4 hastasından 1’inin şikâyetinin “Unutuyorum” olduğunu belirtiyor.

Hafıza gurusundan iyi hafızanın faydaları

Dünyada hafıza gurusu olarak bilinen, en çok da hafıza sarayı ve zihin haritaları teknikleriyle ün salan Tony Buzan, unutkanlıkla savaşmanın ve hafıza geliştirmenin hayat kalitemizi artırmanın en kolay yolu olduğunu ifade ediyor. Neden mi? İyi hafıza aileniz ve arkadaşlarınızı ne kadar önemsediğinizi gösteriyor, ilişkilerinizin seyrini belirliyor. İyi hafıza bizi daha yaratıcı da kılıyor. Çünkü bu kişiler fikir yürütürken önceki bildikleriyle bağlantılar yakalayabiliyor. Dahası iyi hafızaya sahip olanlarımız, neyle karşı karşıya olduklarını derinlemesine anlayıp analiz edebildiğinden dinlediği müzikten, okuduğu kitaptan da daha çok zevk alır.

Güçlü hafıza için neler yapmalı?

• Kaliteli uyuyun. Bellek, iyi uyumadığınızda bir nevi hasara uğrar.
• Sağlıklı beslenin. Çünkü beyniniz böylece iyi çalışmak için gerekli kaynaklara sahip olmuş olur.
• Çevrenizle kendinizi kıyaslayın.
• Spor yapın.
• Hafıza güçlendirici teknikler deneyin. Mesela aklınızda tutmak istediklerinizi devamlı tekrarlayın. Bu beyni bilgi dosyalamaya sevk eder ve depolama yapan sinir ağını güçlendirir. Ayrıca yeni bilgiyi daha önce öğrenilenilenlerle ilişkilendirmek de hatırlamaya yardımcı olur.
• Sosyalleşin. Özellikle de karşı cinsle vakit geçirmeyi ihmal etmeyin. Araştırmalar karşı cinsle geçirilen vaktin hafızamıza iyi geldiğini gösteriyor.
• Sigara, alkol ve stresten uzak durun.
• Hata yapmaktan korkmayın. En büyük hata, hata yapmaktan korkmak! Unutmayın ki beyniniz hataya değil, başarıya göre programlandı.

Sema Ereren