İyi bir uyku düzeninin sağlığımız için önemli olduğu bilinen bir gerçek. Eylül ayında New York’taki Icahn Tıp Okulu’nda yapılan yeni bir araştırmaya göre, yetersiz uyku bağışıklık sistemindeki hücreleri de olumsuz yönde etkiliyor ve bu da, vücuttaki enflamasyon dengesinin bozulmasına ve kardiyovasküler rahatsızlıklara (kalp hastalıklarına) yol açabiliyor.

Experimental Medicine Dergisi’nde yayınlanan araştırma, uykusuzluğun bağışıklık hücreleri olarak bilinen beyaz kan hücrelerini üreten bağışıklık kök hücrelerinin DNA yapısını değiştirebileceğini ortaya koyan ilk araştırma olarak kabul gördü. Yayınlanan sonuçlara göre kronik uykusuzluk, hücre yapısını bozarak uzun vadeli olumsuz etkilere, enflamasyonun artmasına ve buna bağlı olarak çeşitli hastalıkların gelişmesine neden olabilir.

Bağışıklık hücrelerimiz, vücutta gerçekleşebilecek enfeksiyonlarla sistematik bir şekilde savaşır, ancak bu hücrelerin sayısı anormal derecede artarsa, bağışıklık sistemi aşırı tepki verir ve bu da enflamasyona (iltihaplanmaya) neden olur. Kronikleşen enflamasyon, başta kalp hastalıkları olmak üzere birçok hastalığın temel nedeni olarak kabul edilir.

Geri dönüşü olmayan etkiler gelişebilir

Yapılan araştırmaya göre, uykusuzluk nedeni ile bağışıklık sistemi hücrelerinde meydana gelen bozulma, kalıcı etkiye neden olabilir. Yani uzun vadede yeniden sağlıklı bir uyku düzeni sağlansa bile, gerçekleşen hücre hasarı kalıcı olabilir. Araştırmacılar, uzun vadede uyku ve bağışıklık sistemi sağlığını birbirine bağlayan biyolojik mekanizmaların anlaşılmaya başlandığını ifade ediyor: “Kötü bir uyku düzeni, insanlarda ve farelerde bağışıklık hücrelerinin programlanmasını ve üretilmelerini doğrudan etkiliyor. Uzun vadede bağışıklık hücreleri, koruyucu özelliklerini kaybedebiliyor ve enfeksiyonlarla savaşmak yerine, onları körükleyebiliyorlar.” Araştırmanın baş yazarı Dr. Filip Swirski, “Uyku enflamasyonu azaltır ve yetersiz uyku, iltihabı artırır. Bu çalışma, özellikle arka planda medikal rahatsızlıkları olan kişiler için iltihaplanmayı ve hastalıkları önlemeye yardımcı olmak için günde yedi ila sekiz saat kesintisiz bir şekilde uyumanın önemini vurguluyor” diyor.

Kesintisiz gece uykusu şart

Araştırma ekibi, çalışmaya düzenli olarak günde sekiz saat uyuyan 14 sağlıklı yetişkini analiz ederek başladı. Altı hafta boyunca sekiz saat boyunca uyumaya devam eden grubun kan örnekleri alındı ve bağışıklık hücreleri analiz edildi. Daha sonra aynı yetişkin grubu, sonraki altı hafta boyunca her gece uyku süresini 90 dakika azalttı ve kan örnekleri yeniden analiz edildi.

Çalışmanın sonunda her iki periyotta alınan kan ve hücre örnekleri karşılaştırıldığında, tüm katılımcıların daha az uyuduklarında bağışıklık hücrelerinde yapısal değişiklikler gözlemlendi. Hematopoietik hücreler olarak bilinen bağışıklık hücrelerinin DNA yapısı değişmişti ve altı hafta daha az uyuduklarında, bağışıklık hücrelerinin sayısı artmıştı.

Benzer şekilde deney, laboratuvar fareleri üzerinde tekrarlandı. Rahatsız edilmeden uyuyan fareler ile 16 hafta boyunca uyandırılan farelerin bağışıklık hücreleri kıyaslandığında, tutarlı sonuçlar elde edildi. Bağışıklık hücrelerinin yapısı değişiyor ve sayıları artıyordu.

Kalp hastalığı riski olanlar özellikle dikkat etmeli

ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’nin açıkladığına göre, günde 7 saatten az uyuyan kişilerde kalp krizi, astım ve depresyon riski artıyor. Düzensiz ve yetersiz uyku, aynı zamanda yaygın hastalıklara da neden olabiliyor:

Yüksek tansiyon: Uykudayken kan basıncımız azalır ve vücudumuzun bir müddet böyle kalmaya ihtiyacı vardır. Yeterince uyumadığımızda, kan basıncımız (tansiyonumuz) da normalden uzun süre yüksek kalır ve bu da kalp sağlığımızı olumsuz etkiler.

Tip 2 diyabet: Araştırmalar, kan şekerinin dengelenmesi için de yeterince uyumamız gerektiğini gösterir. Uzun süre uykusuz kalmak ya da düzensiz uyumak, şeker hastalığı riskini de artırır.

Yeterince uyumamak, beyinde açlığı kontrol eden bölümü olumsuz etkileyerek yeme bozukluklarını tetikleyebilir. Özellikle çocuklar ve ergenler, daha fazla uykuya ihtiyaç duyarlar ve uykusuz kaldıklarında obeziteye daha yatkın hale gelebilirler.

Referanslar:

"How Does Sleep Affect Your Heart Health?". Şuradan alındı: https://www.cdc.gov/bloodpressure/sleep.htm

"A Consistent Lack of Sleep Negatively Impacts Immune Stem Cells, Increasing Risk of Inflammatory Disorders and Heart Disease". Şuradan alındı: https://neurosciencenews.com/sleep-immune-inflammation-21466/ (21.09.2022).