Koronavirüs ile ilgili her gün yeni bir şey öğreniyoruz. Bununla birlikte yeni gerçekleri ve önerileri de takip etmemiz giderek zorlaşıyor. Bu durum neden, ne zaman ve nasıl maske takmamız gerektiği konusunu da kapsıyor. "Maskeler gerçekten koruyucu mu? Hangi tür maskeden takmalıyız?" gibi sorular kafa karıştırıcı olabiliyor. Bu süreç devam ederken bazı yanlış anlaşılmaları düzeltmekte de fayda var.

Maskeler hakkındaki genel yanılgılar ve doğruları

Yanlış: Maske takarken sosyal mesafeye dikkat etmeye gerek yoktur.

"Maske takmak virüsün yayılmasını engeller ve dolayısıyla diğer insanlara yaklaşırken çekinmeme gerek yoktur"

Doğru: ABD Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezleri, COVID-19 taşıyan ancak bundan haberi olmayan insanlardan virüsün yayılımasını önlemek için maske takılmasını öneriyor. Ancak maske takmak, sosyal mesafenin yerine geçmiyor. Toplum içinde diğer insanlarla araya 1,5-2 metre mesafe koymak virüsün yayılımını önlemek için hâlâ en önemli nokta. Bunun nedeni ise virüsün çoğunlukla solunum damlacıklarıyla yakın mesafede yayılması ve basit maskelerin, damlacıklardan ya da nefes aldığınız havadan yayılan küçük virüs partiküllerini etkili bir şekilde filtreleyememesi.

COVID-19 ayrıca hava aracılığı ile de yayılabiliyor fakat bunun yaşanması, enfekte bir kişinin yaydığı virüs bulaşmış solunum damlacıklarının birikebileceği kapalı alanlarda daha olası. COVID-19'un bulaşma riskini azaltmak için çok fazla insanın bulunduğu ve havalandırması kötü olan kapalı alanlardan kaçınılmalı.

SARS-CoV-2 enfektesi olan ancak semptom göstermeyen ya da çok az semptomu olan hastaların konuşarak, öksürerek ya da hapşırarak özellikle yakın temasta bulundukları kişilere virüsü yayabileceğini de akılda tutmakta fayda var.

Yanlış: Maske beni COVID-19'a karşı daha hassas hale getirir.

"Maske takan insanlar maskelerini düzeltmek için yüzlerine sık sık dokunuyorlar ve bu virüs kapma riskini artırıyor"

Doğru: Maske takan insanların takmayanlara kıyasla yüzlerine daha fazla dokunma eğiliminde oldukları doğru -ki bu da çelişkili bir şekilde enfekte olma riskini artırıyor. Ancak ellerinizi sık sık yıkayarak, maskenizi doğru bir şekilde takıp çıkarmayı öğrenerek ve maskenin dış yüzeyine dokunmaktan kaçınarak bu riski azaltabilirsiniz.

Yanlış: Sadece N95 tipi maskeler virüse karşı etkilidir.

"N95 tipi maskeler, maskeyi takan kişinin de virüs kapmasını engellerken, cerrahi ya da kumaş maskeler, maske takan kişinin sadece virüsü yaymasını engelliyor"

Doğru: Bir respiratör türü olan N95 tipi maskeler, en küçük partiküllerin bile %95'ini engellemek için tasarlanmıştır. Kumaş maskeler ve N95 tipi maskelerin farklı amaçları olsa da ikisi de COVID-19'un yayılımını yavaşlatmayı hedeflemektedir. Maske takmaya ek olarak, sık sık el yıkamanın ve sosyal mesafeye dikkat etmenin de çok önemli olduğunu atlamamak gerek. Ayrıca, cerrahi ve N95 maskelerin daha çok sağlık çalışanlarının kullanımı için olduğunu ve stokları bilinçsizce tüketmemek gerektiğini de hatırlatmakta fayda var.

Yanlış: Maskemi her kullanımdan sonra yıkamama gerek yok.

"Kumaş maskeleri her kullanımdan sonra yıkamak zaman kaybıdır ve doğru değildir. Bu nedenle, maskemi yıkamadan önce birkaç kez kullanırım"

Doğru: ABD Hastalık Korunma ve Kontrol Merkezleri'ne göre kumaş maskeler her kullanımdan sonra yıkanmalı ve maskeleri makinede diğer çamaşırlarla beraber yıkamanın bir sakıncası yok. Yıkamada su ayarının en ılıkta olmasına özen gösterilmeli. Maskelerinizi elinizde ise 1 litre su - 4 çay kaşığı çamaşır suyu karışımıyla yıkayabilirsiniz. Maskeleri kuruturken de kurutma makinesinin ayarının en yüksekte olmasını ya da mümkünse direkt olarak güneş ışığına maruz kalarak kurumasını sağlayın. Eğer tek kullanımlık maskeniz varsa da maskenizi 10-14 bekletip, üzerinde virüs varsa ölmesini sağlayın.

Yanlış: Elime geçen her maske, ya da kendi yaptığım maskeler iş görecektir.

"Neyden yapıldığı fark etmeksinizin burnumu ve ağzımı kapatan her şey, virüsü diğer insanlara yaymamı engelleyecektir"

Doğru: Kumaş maskelerin genelde yapımları kolaydır ve evdeki düşük maliyetli gereçlerle yapılabilirler. Ancak, kumaş maskelerin en iyi korumayı sağlayabilmesi için birkaç kat kumaş içermeleri gerekir.

Yanlış: Maske takmak beni hasta eder.

"Maskeler karbondioksit birikimine neden olur ve bu da nefes almamı zorlaştırarak beni hasta eder"

Doğru: Çoğu insan maske takmaktan dolayı karbondioksit solumanın sersemliğe, bayılma hissine, baş ağrısına ve nefes kesilmesine neden olabileceğini duymuştur. Ancak, sağlık çalışanlarının dışında çoğu insan maskeleri kısa bir süre taktığı için hafif bir baş ağrısı dışında herhangi bir şikayetleri olmaz. Buna ek olarak, bir maske nemlenmeye başladığında (muhtemelen soluk alıp vermeden dolayı) etkisini kaybetmeye başladığını ve yıkanması ya da değiştirilmesi gerektiğini de aklınızda tutmalısınız.

Yanlış: Maske takmak korktuğumu ya da zayıf olduğumu gösterir.

"Maske takıyor olmam virüslü olduğumun bir işaretidir"

Doğru: Maske takmak sadece çok bulaşıcı olan bir virüsün doğasını ve risklerini anlıyor olduğunuzu ve kendinizle birlikte çevrenizdekilerin de sağlığını önemsediğinizi gösterir.

İngilizce aslından çeviren: Dilara Koru

Kaynak: Healthgrades. Fishman, Susan. 7 Myths and Facts About Face Masks. Şuradan alındı: https://www.healthgrades.com/right-care/coronavirus/7-myths-and-facts-about-face-masks