Şiddete maruz kalmak, kadın-erkek veya çocuk fark etmeksizin her insanda yıkıcı etkilere neden oluyor. Hamilelik döneminde maruz kalınan şiddet ise hem annenin hem de bebeğin fiziksel ve psikolojik sağlığını ciddi şekilde tehdit eden bir unsur.

Hamileyken şiddet görmek, kalıcı ve çok kapsamlı olumsuz etkilere maruz kalınmasına neden olur. Stres bile hamilelikte başlı başına bir tehdit unsuruyken, hamilelikte özellikle aile içi şiddete maruz kalmak kadınların güvenli alan algısını yok ederek bebeğin ve annenin sağlığının yanı sıra, sosyal durumunu da etkiliyor. Şiddete bağlı olarak gelişen diğer travmatik etkiler de yıllar boyunca anneyi ve bebeği etkilemeye devam ediyor.

Şiddeti tanımlamak

Eskiden kadına yönelik şiddet deyince sadece ‘dayak atma’dan bahsedildiğini görürdük. Ancak şiddet sadece ‘dayak’tan ibaret değildir. Ne yazık ki birçok kadın, hangi davranışların şiddet olarak tanımlandığını da bilemeyebiliyor ve yaşadığı durumu adlandırmakta zorlanabiliyor. İtmek, fiziksel olarak güç uygulamak, cisim kullanarak ya da el-ayak ile vurmak, hareketini kısıtlamak fiziksel şiddet olarak kabul edilir. Ağır sözler söylemek, küfür etmek, tehdit etmek, küçümsemek, lakap takmak, dayak veya ölümle korkutmak, kıskançlık kavgası çıkarmak, çevresi ile görüşmesini kısıtlamak gibi eylemler duygusal şiddettir. Parasını elinden almak, çalışmasını yasaklamak, maddi olarak kısıtlamak ekonomik şiddet olarak değerlendirilir. İstemediği cinsel davranışa zorlamak, cinsel olarak aşağılamak, zorla cinsel ilişkiye girmek de cinsel şiddettir. Şiddetin her türlüsü fiziksel ve psikolojik hasara neden olur. Hasarı mümkün olduğunca iyileştirmek için süregiden şiddet faktörlerinden acilen uzaklaşılmalı ve gerekli önlemler alınarak tedavi süreci için gereken yapılmalıdır.

Hamile kalmadan önce maruz kalınan şiddetin etkileri

Kadınlar ne yazık ki hayatlarının her döneminde şiddete maruz kalabiliyor. Çocukluğunda veya daha sonrasında şiddet görmüş ve travmatize olmuş kadınların hamileliği de, hamilelik süresince güvende olsalar bile etkilenebiliyor. Şiddetin fiziksel ve psikolojik etkileri, şiddet eylemi veya ihtimali ortadan kalktığında bile devam eder. Hamileliğinden önce şiddete ve tacize maruz kalmış kadınlar, hamile kaldıklarında da yaşadıkları travmaların etkisi ile bazı olumsuz durumlarla karşılaşabilirler. Stres, psikolojik rahatsızlıklar, bedene yabancılaşma, fiziksel işlev bozuklukları gibi şiddet öyküsüne bağlı gelişen tüm olumsuz etkiler, hamilelik sürecini ve doğumu da etkileyebilir. Örneğin bedensel travması bulunan kadınlar gebelik muayenelerinde zorlanabilir, hamileliği kabullenmekte zorluk yaşayabilir, bebeğinin sağlığı için gerekli olan bazı şeyleri yerine getiremeyebilir. Hamilelik döneminde alkol ve sigara kullanımı da böyle durumlarda tetiklenen zararlı davranışlardan. Doğumda ise şiddetin etkileri daha belirgin bir şekilde ortaya çıkabilir. Doğum süreci boyunca her kadın, diğer tüm memeliler gibi, kendini güvende hissetmelidir. Hormonların ve diğer fizyolojik sistemlerin doğumda doğru ve ahenkli bir şekilde çalışabilmesi için güven hissi ilk gereklilikler arasında. Zihnini ve bedenini serbest bırakabilmek, fiziksel yoğunluğa karşı güçlü durabilmek ise ne yazık ki çoğu zaman şiddet mağduru kadınlar tarafından oldukça zor olabiliyor.

Hamileyken şiddet gören kadın ne yapmalı?

Hamile kalan şiddet mağduru kadınlar, gebelik takibini yapacak olan hekimi veya ebesiyle bu durumu mutlaka görüşmelidir. Geçmişte şiddete maruz kaldığınızı bildirmek, hekiminizin bazı konularda daha hassas davranmasına ve sizin için en sağlıklı yöntemi belirlemesine yardımcı olacaktır. Eğer daha önce şiddet geçmişiniz ile ilgili psikolojik yardım almadıysanız, hamile kaldığınızda geç kalmış sayılmazsınız. Uzman bir psikolog veya psikiyatrist, özellikle gebelerle çalışan bir ruh sağlığı uzmanı, travmanın olumsuz etkilerini azaltmanıza yardımcı olabilir ve daha sağlıklı bir hamilelik için sizi destekleyebilir. Hamileyken şiddet gören kadınlar ise vakit kaybetmeden doktoruna durumu bildirmeli ve gerekli tıbbi yardımı almalı, polis veya jandarmaya suç duyurusunda bulunmalı veya ALO 183 Aile, Kadın, Çocuk ve Engelli Sosyal Hizmet Danışma Hattı’nı arayarak yardım istemelidir.

Daha detaylı bilgi Adalet Bakanlığı’nın web sitesindeki Aile İçi Şiddete Karşı Ne Yapabilirim linkinden edinilebilir.

Hamilelikte şiddet görmek kadını nasıl etkiler?

Hamilelikte fiziksel, duygusal veya cinsel şiddete maruz kalmak, anne adayının sağlığını pek çok farklı yönden etkiler. Hamilelikte fiziksel şiddet, kanama, erken doğum ve düşük gibi birçok gebelik komplikasyonuna neden olabilir. Hamileliğin ilk aylarında rahim hala büyümediği ve görece daha korunaklı olduğu için, bebek fiziksel darbelere karşı daha korunaklı sayılır. Ancak karnın büyümeye başladığı 4. aydan itibaren vücuda, özellikle karın bölgesine alınan darbeler daha tehlikeli olmaya başlar. Hamileyken karın bölgesine darbe almak plasentanın ayrılması, zarların erken açılması gibi pek çok komplikasyona neden olarak erken doğum ve düşük riskine neden olabilir. Hamileyken eşinden şiddet gören kadınlar, bu durumu özellikle dillendirmeli ve gerekli önlemlerin alınması için desteklenmelidir. Yapılan bütün araştırmalar, şiddetin daima döngüsel olduğunu ve bir defaya mahsus şiddete maruz kalmış olmanın bile kalıcı etkilerini olabileceğini ortaya koyar. Tekrarlayan şiddet eylemi ise annenin ve bebeğin hayatını tehlikeye atacak çok ciddi bir sorundur ve acilen yetkililere bildirilmeli, düzenli şiddet uygulayan kişinin yasal olarak işlem görmesi sağlanmalıdır. Hamilelikte şiddetin psikolojik etkileri de anne ve bebek için endişe verici tablolar ortaya çıkmasına neden olur. Ancak gerekli yardım alındığında bu etkilerle baş etmek de mümkün olacaktır. Hamilelikte şiddete maruz kalmanın tek ve acil çaresi, şiddeti ifade etmek ve gerekli yardımı almaktır.

Haber: Duygu İslamoğlu