Depresyon ve enflamasyon ilişkisi, bilimsel olarak da kanıtlanmış durumda. Hatta her 3 depresyon hastasından birinde, kronik enflamasyon belirtileri de görüldüğü doğrulanıyor.

Enflamasyon (iltihaplanma), vücudu doku hasarı ya da enfeksiyon gibi tehditlerden koruma ve doku onarımını uyarma amacıyla bağışıklık sisteminin aktive olması sonucu ortaya çıkan bir tepkidir. Enflamasyon genellikle geçicidir ve tehdit ortadan kalktığında kaybolur. Kısa süreli iltihaplanma, sağlığımız için çok önemlidir ve enfeksiyonlardan korunmayı sağlar ancak uzun süre devam eden enflamasyon, ya da kronikleşen enflamasyon, tehditlerin olmadığı durumlarda da ortaya çıkarak bağışıklık sisteminin sürekli aktive olmasına neden olur. Bu da zamanla, vücutta ciddi hasara neden olabilir.

Kronik enflamasyonun neden olduğu hasarlar, kan-beyin bariyerini aşarak beyindeki bazı bileşenleri etkiliyor ve dolayısıyla depresyon belirtilerini de etkileyebiliyor. Nöronlar (sinir hücreleri) arasındaki sinyal iletiminin bu ilthaplanmadan etkilenmesi, yeni nöronların oluşumunu azaltıyor ve “savaş ya da kaç” olarak bilinen stres tepkilerinin tetiklenmesine neden oluyor.

Enflamasyon depresyonu nasıl etkiler?

Nöronlar, farklı nörotransmitterleri serbest bırakarak birbiriyle iletişim kuran, beynin temel yapı taşlarıdır. Serotonin, dopamin ve glutamat gibi nörotransmitterlerden gelen sinyaller, beynin fonksiyonları ve ruh halinin düzenlenebilmesi için önemlidir.

Kronik inflamasyon, nöronlardaki serotonin ve dopamin seviyelerini azaltarak beynin işleyişinde hasara neden olabilir. Kronik inflamasyon ayrıca glutamatın nöronlara yeniden girmesini engelleyerek, daha fazla hasara da neden olabilir. Nörotransmiter seviyelerinin dengesizliği ile ilişkili hasar, depresyon gelişiminde rol oynayan sinir hücrelerinin ölümü ile sonuçlanabilir. Yetişkinlerde yeni nöronların oluşumu hafıza, öğrenme ve diğer beyin fonksiyonları için hayati önem taşır. Kronik inflamasyonun neden olduğu hasar, beyinde depresyona yatkınlık yaratan yeni nöron oluşumunun azalmasına da yol açabilir.

“Savaş ya da kaç” mekanizması tetikleniyor

Kortizol, vücudun strese tepki olarak ürettiği ana stres hormonudur. Metabolizmamızın strese tepki vermesini sağlar ve işlevlerinden biri de, sinir sisteminde iltihaplanmayı engellemektir. Bununla birlikte kronik enflamasyon, kortizol salınımını da olumsuz etkileyerek vücudun strese uygun şekilde tepki vermesine de engel olabilir.

Beyindeki kortizol seviyelerinin olumsuz yönde değişmesi, serotonin seviyelerini etkiler ve bu da daha fazla kronik enflamasyonu teşvik eder. Stres hormonu ile ilgili dengeler bozulduğunda, “savaş ya da kaç” tepkisi vermemizi (ve gerçekten tehditkar durumlarla baş edebilmemizi) sağlayan sinir sistemi mekanizması sekteye uğrar ve vücut, sürekli olarak tehdit altındaymışız gibi çalışmaya başlar.

Depresyon tedavisine de engel olabilir

Araştırmalar, kronik enflamasyonun yalnızca depresyona neden olduğunu değil, depresyon tedavisini engelleyebildiğini de ortaya koyuyor. Kandaki iltihap seviyelerinin sürekli yüksek kalması, beynimizi de sürekli stres halinde bırakarak depresyon belirtilerinin azalmasını engelliyor. Bu nedenle bazı depresyon hastalarına, antidepresanların yanı sıra antienflamatuar ilaç tedavisi de önerilebiliyor.

Antidepresanların da iltihabı azalttığı ve beynin belirli bölgelerinde yeni nöronların oluşumunu desteklediği biliniyor. Ancak özellikle şiddetli depresyonu olan bireylerde antidepresanların etkisi, enflamasyonu uygun seviyelere getirmek için yeterli olmayabilir. Böyle bir durumda kronik enflamasyon varlığının araştırılması, tedavi sürecini destekleyecektir.

ReferansArielle Hogan. "Depression: The Role of Chronic Inflammation". Şuradan alındı: https://knowingneurons.com/depression-the-role-of-chronic-inflammation/ (05.06.2021).