Harvard Üniversitesi Widener Kütüphanesi…

Harry Elkins Widener 1907 yılında Harvard Üniversitesi’nden mezun, nadir kitapları toplayan koleksiyoner bir gençtir. Varlıklı bir aileden gelen Harry 1912 yılının ilkbaharı, çok nadir bulunan bir kitabı koleksiyonuna dâhil etmek için ailesi ile birlikte İngiltere’ye gider. Kitabı alan Harry, geri dönüş yolculuğu için gemi seyahatini tercih eder.

Tercih ettiği gemi ise ‘’Titanic’dir. Birinci sınıf yolcusu olan Harry ve ailesi trajik kaza sonrası hemen bir filikaya bindirilir. İlk kurtarılanlardan olmak üzereyken, Harry aldığı kitabı kamarasında unuttuğunu fark eder ve filikadan inerek hemen döneceğini söyler. Fakat kitabi ile döndüğünde filika ne yazık ki denize indirilmiştir. Filikada bulunanlar Harry’nin suya atlamasını, mesafenin kısa olduğunu, yüzebileceğini söylerler. Yüzme bilmeyen Harry bunu yapamaz ve Titanic’deki diğerleri gibi boğularak hayatını kaybeder.

Harry trajik sonunu getiren gemi yolculuğuna çıkmadan önce değerli kitaplardan oluşan şahsi kütüphanesini mezun olduğu Harvard üniversitesine bağışlayacağını annesi ile paylaşmıştır. Eleanor Elkins Widener tek çocuğu olan Harry’nin anısına Harvard Üniversitesi’nde bir kütüphane yaptırılması için çok yüklü bir miktarda para bağışı yapar ve oğlunun koleksiyon kitaplarıyla birlikte bütün kitaplarını buraya bağışlar.

Bağışı yapan Widener’in 4 şartı vardır:

1)Binanın mimarisi hiç bir şekilde bozulmayacak.

2)Her gün kütüphane girişine taze çiçekler konulacak. (1915 yılında kütüphane açıldığından beri bu kural bir kere olsun bozulmamıştır.)

3)Kütüphane içinde bulunan odalardan biri Harry’nin kendi kütüphanesinin birebir aynisi olacak. ( Eleanor Widener, kitaplara çok düşkün olan oğlunun ruhunun burada yasayacağına inanır.)

4)Harvard Üniversitesi’ne giden her öğrenciye yüzme öğretilecek ve 100 metre yüzme sınavını geçmeden hiçbir öğrenciye diploma verilmeyecek. (Elenor Widener Harvard mezunu olan oğlunun yüzme bilmediği için öldüğünü düşünerek bu kuralı koymuştur.)

Bu şartlardan herhangi birinin uygulanmaması durumunda bağışladığı tüm koleksiyon ve kitapların geri alınacağını ve bölgedeki başka bir kütüphaneye verileceğini belirtmiştir.

1915 yılında yapılan “Harry Elkins Widener Memorial” Kütüphanesi bugün yaklaşık 15 milyon kitap sayısı ile dünyanın en büyük üniversite kütüphanesidir. Boston Halk kütüphanesinin kitap sayısı 7 milyondur. Bu manzarayı görünce bir an aklıma Beyazıt Kütüphanesi geliyor. Her kitabın gönderilmesi zorunlu olan Beyazıt Kütüphanesi’nin kitap sayısı yaklaşık 1,5 milyon kadar… Milli Kütüphane’nin ise 3 milyon… Türkiye’nin en büyük üniversite kütüphanesi olan Boğaziçi Üniversitesi’nin kitap sayısı da 550 bin civarında… ODTÜ’nün ise 450 bin…

Aslında Amerika’da hangi şehre giderseniz gidin şehrin kütüphanelerini görmemenize imkân yok… Büyük ya da küçük şehir hiç fark etmez her şehrin kendi kütüphanesi mutlaka vardır. Ve bu kütüphaneler şehrin en güzel, en merkezi yerlerinde bulunurlar. En önemlisi de kapılarının herkese sonuna kadar açık olmasıdır. İster araştırma yapmaya gidin, ister aşk romanı ödünç almaya, isterseniz de çocuklarınızla okuma etkinliklerine katılmaya…

Bu kütüphaneler den ayrıca öyle bir kitabi ödünç almak içinde insanı çileden çıkaran şartlar da yok. Hatta isterseniz 4-5 kitabı birden ödünç alabilirsiniz.

Bir diğer özelliği de tatil dönemlerinde ve hafta sonları çocuklara yönelik okuma ve yazma etkinlikleri düzenlemesi… Sakın öyle sıkıcı bir manzara hayal etmeyin çocuk bölümleri rengârenk… Çocuklar isterse okudukları kitapların resimlerini çizebilir veya yazarlar ile sohbet edebilme imkânına sahipler… Yani sizin anlayacağınız kütüphaneler hayatın tam içinde insanların daha küçük yaştan itibaren kullandıkları hatta zaman zaman sosyalleştikleri yerler olmuş. Sistem, okumamak için kişiye hiç bir mazeret vermiyor.

Bence gelecekte büyük devlet ya da lider devlet olabilmek; ilköğretim çağında çocuklara tablet dağıtmakla olmamalı… İnsan okudukça zenginleşir ve gelişir… Hedef daha çok kitap daha yaşayan, aktif kütüphane olsa fena mı olur?