Dünyanın dev teknoloji ve internet şirketleri devasa işbirliklerine koşarken Türk insanı Twitter’a, Youtube’a girmeye çalışıyor. Korku da şu: İnternet bir gün komple kapanır mı? İşin uzmanı Mahir Yavuz, bunun imkânsız olduğunu anlatıyor...

Biz gündemden nereye sığınacağımızı şaşırmış, internete girişin yollarını ararken dünyada neler oluyor? Bunu da sormak gerekiyor ki filme ikinci yarısında girdiğimizde hikâyeyi nereden yakalarız bilelim. New York’ta yaşayan Mahir Yavuz, Türkiye’ye dışarıdan bakanlardan. Öncelikle kimdir? Mahir Yavuz, bir dijital güvenlik uzmanı değil, veri görselleştirme uzmanı. Yani büyük veritabanlarını analiz edip anlaşılması kolay bir görüntüye dönüştürüyor. Matematik, grafik ve bilgisayarın buluştuğu bir alanda, yeni teknolojilerden faydalanarak eğitim veriyor ve sanat projeleri üretiyor. Konumuzsa, bu videoları, meşhur adıyla “tape”leri yayanları bulmak mümkün mü? İnternetin şalteri komple indirilebilir mi?

Biz yasakları aşmakla uğraşırken şu anda dünya neleri konuşuyor?

Facebook ve Google ortak projeyle bütün dünyaya internet altyapısı nasıl kurulur onu konuşuyor. Dünyanın bazı yerlerinde hâlâ internet altyapısı zayıf. Ayrıca NSA skandalından sonra vatandaşların ülke içinde internet yönetiminde nasıl söz hakkı olabilirler, bu görüşülüyor.

İnternet Yasaklarının Geçmişi Nereye Dayanıyor?

2011’de şeftali, haydar gibi kelimeler yasaklanmıştı, bunlar müstehcen içeriği filtrelemeye yönelikti. Fakat Türkiye veri filtrelemede bir gün bir başarı sağlayabilirse, bu o kadar büyük bir başarı olur ki bütün dünyanın ilgisini çeker. Ama mümkün değil! İnsan aklının bulduğu yolları engellemek felsefik olarak nâmümkün. Çünkü bu, insanların zihnini okumak demek. Limon kabuğundan elektrik üreten insan var!

Bu yasaklarla Türkiye VPN, DNS, tunnelbear, tor gibi terimleri cümle içinde kullanmaya başladı. Bu uzun vadede ne işimize yarar?

Teknoloji tüketicisi Türkler teknolojinin nasıl üretildiğini ve işlediğini daha fazla anlamaya başladı, ama uzun vadede teknoloji geliştiren olmadan bunlara hakim olmak mümkün değil. Yasaklar ancak yasaklanan web sitelerinin trafiğini artırır ve reklamına hizmet eder.

Sızıntı Kimden?

İnterneti komple kapatmak mümkün mü?

Fiziksel sınırlama gelmediği, yani ülkedeki bilgisayarların, internet kablolarının, Wi-Fi antenleri fiziksel olarak denetlenmediği noktada mümkün değil. İnternetin global bağlantısı filtreden geçirilebilir, ama bu tip durumda yerel ağlar kurulabilir. 3-5 kişi bilgisayarlarını birbirine bağlar, bu insanlar başka insanları aynı internet ağına davet eder, büyüyen yerel bir internet ağı olur. Organik bir bilgisayar ağını hükümetlerin denetleme imkânı yok, ancak evine gelip bilgisayarını elinden alması lazım.

Türkiye bir gün komple internetsiz kalabilir mi?

Kapatılamaz. Önce borsayı kapatmak gerekir. Çin’de bile internet bir nebze açık, Kuzey Kore’de tamamen kapalı. Türkiye’nin interneti tamamen kapatacak altyapısı yok. Elektriği kesmek lazım. Ama bir jeneratör yeter.

Bu videolar nereden yayılıyor? İlk trafiğe sokanları bulmak mümkün mü?

Bu insanları bulmak, ne kadar korunaklı yayın yaptıklarına göre mümkün ya da değil. Bu kadar gizli belge sızdıranların IP adreslerini ve lokasyonlarını karmaşık teknolojilerle gizlemediğini düşünmek naif olur. Bir kişi olabilir, birçok kişi olabilir. Sızıntıyı kimin yaptığını bulmanın teknolojiyle değil devlet güvenliğiyle alakası var.

‘Bu Kayıtlar Kesinlikle Güvensiz’

Bu videolar, bu kayıtlar nasıl bu kadar çok yayıldı?

Tamamen insanlık içgüdüsü! Seyreden ya da dinleyen paylaşmak istiyor. Sosyal medyada bu kadar çok kedi videosu paylaşılmasının sebebi de benzer.

Peki video ve kayıt yağmuru altında tüm bunlara nasıl yaklaşmalıyız?

Akademik ve bilimsel olarak, kesinlikle güvensiz. Bu telefon konuşmalarının kaç dakikası, neresi alındı bilmiyoruz. Sızdırana dair bilgimiz olmadığı gibi konunun muhattabı da bilgiyi doğrulamadığı için güven sorunu var. Ayrıca kayıtlar ham haliyle ve tek bir seferde verilmiyor. Bu da içinde bir hikâye anlatımı ve zamanlama olduğunu gösteriyor. Wikileaks ve NSA belgeleri sızdığında ABD hükümeti sorumluluğu üstlendi, “Orayı, burayı kapatırım” demedi. Bu belgelerin içeriğini tartışmaya açıp açmamak politik bir karardır.

Röporatj: Elif Key