Mario Costeja Gonzalez kimsenin tanımadığı bir İspanyol avukattı. Ama bakın burada adını okuyorsunuz. Çünkü olumsuz bir haberi Google’dan sildirmek için dava açtı. “Unutturun beni” dedi, kazandı ve şöhret oldu. Şimdi adını arayınca 104 bin sonuç geliyor. Unutulmak için belki de Google’ı kendi haline bırakmak gerekiyor.

Avrupa, dijital âlemden fena halde huylanıyor. Bireyin mahremini örseleyecek her türlü malzemenin internette yayılma ihtimaline karşı gardını alıyor. Fikir özgürlüğü marjı giderek daralıyor. Öyle ki, daha web’in ufkunda görünmemiş ‘zararlı’lara karşı yargı yoluyla müdahalede bile bulunuyor.

İşte Almanya’daki örnek. Koblenz’de bir kadın, ayrıldığı fotoğrafçı sevgilisinde bazı mahrem fotoğrafları, videoları var diye mahkemeye başvuruyor. Çünkü adamın görüntüleri yayınlamasından şüpheleniyor, bilgisayarından silinsin istiyor. Olabilir tabii, yayınlar. “İntikam pornosu” diye bir kavram var. Giderek yayılıyor. Terk eden sevgiliden intikamın en ucuz, en pespaye yolu.

Nitekim mahkeme kadına hak veriyor. Ama yayın yasağı getirmiyor. Ya da “Yayınlarsa, içeriği engelleriz” demiyor. Direkt fotoğrafların silinmesine karar veriyor. Oysa eski sevgilinin resmini saklamak için yasal bir engel yok. Fakat mahkemeye göre o görsel malzeme erotikse, istisna oluşturuyor. Yani kadının rızasıyla da çekilmiş olsa, fotoğrafların raf ömrü ancak ilişki süresiyle sınırlı oluyor. Mahkeme “Giyinik olanlar kalabilir” buyuruyor. Kararın, davacı açısından anayasal zemini de var. İnsan onurunun korunması ve kişiliğini serbestçe geliştirme hakkına dayanarak veriyor mahkeme kararı.

Tabii Alman medyası soruyor: “Bundan böyle ayrılanlar, anılardaki dijital görüntüleri silmek zorunda mı?” Basın hukuku uzmanı Christian Solmecke yanıtlıyor: “Hayır. Bu davayla sınırlı bir mesele. Genel hüküm olmaz. Her sefer yeni dava gerekir. Ama karar şaşırtıcı. Çünkü bugüne kadarki uygulamada mahkeme sadece yayın yasağı getirirdi.”

O link silinecek

Almanya’nın tartıştığı olayda önemli bir eksik var; kahramanların kimliği. Davayı açan kadının da, fotoğrafçı eski sevgilinin de adı yok medyada. Yani haber ve yorumlar istediği kadar dolaşımda kalsın, bu işten bireysel sansasyon çıkmaz.

Ama İspanyol avukat ve kaligrafi uzmanı Mario Costeja Gonzalez’in hukuk mücadesinde durum tam tersi. Bu beyefendi, 6 yıl önce Google’a savaş açıyor. 1998’de La Vanguardia’da çıkan bir haberin silinmesini istiyor. Haber, vergi borcundan ötürü Gonzalez’in evinin satışa çıkarılmasıyla ilgili. Oysa borç çoktan ödenmiş. Google ve gazete maziden kalma linki kaldırmadığı için Avrupa Adalet Divanı’na gidiyor Gonzalez. “Unutulmak” istiyor. Ve mahkeme “unutulma” hakkına dayanarak tarihi bir karar veriyor: “O link silinecek.”

Google ve ABD medyasında bir şaşkınlık! “Demek ki, basın özgürlüğü dokunulmaz kutsal bir hak değil Avrupa’da” deniliyor. Çünkü ABD’de, ismi cismiyle uygunsuz resimlerini Google sayfalarından mahkeme yoluyla bile kaldırtamadığı için isim değiştiren kadınlar var.

Ancak Avrupa kararı Google’ı hemen harekete geçiriyor, unutulmak isteyen AB vatandaşlarının başvurularını almak için web formu oluşturuyor.

Gonzalez’in şikâyetçi olduğu link henüz duruyor. Kaldırılması için İspanyol mahkemesinin divan kararını onaylaması gerekiyor.

Bu karara kadar Google aramasında 36 kelimelik 2 sonuca bahis önemsiz bir şahsiyet olan Gonzalez ise aniden devleşiyor. Mario Costeja adıyla son aramada 104 bin sonuç gelmişti. Şu an itibarıyla muhtemelen artmıştır da. Kimilerine göre bu sonuç Gonzalez için bir Pirrus Zaferi. Çünkü o unutulmak isterken, artık bütün dünya bir zamanlar borcu olduğunu biliyor.

Mahremiyet adına sansürcülük eleştirileri de alıyor Gonzalez. Ancak kendisi memnun. Reuters’a konuşuyor: “Ben Franco diktatörlüğünde dünyaya geldim. Ömrüm boyunca fikir özgürlüğünü savundum. Sansürden yana değilim. İnsan onur ve haysiyetinin ihlaline karşı mücadele verdim. Google’ı hemen harekete geçtiği için kutlarım. Artık daha mükkemmel bir arama motoru.”

Yazı: Ayşe Özek Karasu