"Satın alma ödünç iste, kenarda bekletme hemen listele!" diyerek ödünç alıp verme üzerinden işe başladılar. İki ODTÜ'lü Aysu Erdoğdu Miskbay ve Ayşe Gökçe Bor, 2012'de Eşya Kütüphanesi'ni kurdular. 2014'te aralarına aldıkları Didem Yeni ile ilerlerken şimdi de eşyasını hibe etmek isteyenler ile ikinci el eşya almak isteyenleri buluşturan DönmeDolap'ı oluşturdular. İkinci el satışlardan elde edilen gelir ile destek arayan sanatçı, sosyal girişimci ve yaratıcılara kaynak yaratıyorlar. Ve tüm bu faaliyetlerini, Ortak Yaratım adı altında topladılar. Paylaşım kültürü, ekoloji ve alternatif ekonomi ile ilgili projelere devam ederek Ortak Yaratım'ı daha da büyütmeyi hedefliyorlar. Bu nedenle Fongogo üzerinden destek çağrısı yapıyorlar.

#umudubesle ve #gelecegiyarat sloganlarıyla yola çıkan bu çağrı ile 23 Nisan'a kadar; yeni bir dünyanın yaratımı için herkesin ufak bir katkısı olabileceğini vurguluyorlar.

'Birlikte ortak yaratma vakti' geldi, geçiyor

Ortak Yaratım son zamanlarda duyduğum en heyecan verici projelerden biri. "Yeni bir dünya yaratımı" mottosu, dikkat çekici. "Yeni dünya yaratımı" derken tam olarak neyi kastettiklerini ve amaçlarının ne olduğunu sordum. Aysu şöyle anlattı:

"Pek çok şeyi katabiliriz bunun içine ama bizim ekip olarak kastettiğimiz, bilinçli şekilde tükettiğimiz, mecburiyetten değil kalpten geldiği için ürettiğimiz, topluluklarımızı yeniden hatırlayarak birlikte büyüdüğümüz bir dünya. Özellikle de maddi anlamda hayatımızda yer etmiş olan endişe ve korkunun yerini paylaşım ve sevginin aldığı bir dünya. Rekabetin yerini de beraber, ortak yaratımın. Gittikçe, gerçekleştikçe büyüyen hayallerimize ortak olacak kişileri arttırmak istiyoruz, amacımız bu. Birçok kişinin ekolojik ve ekonomik krizin farkında olarak birşeyler yapmak istediğini görüyoruz. Niyetimiz bu insanlara yol açmak. Artık birlikte ortak yaratmamızın zamanı geldi de geçiyor bile."

Satın alma; ödünç al, ödünç ver!

Eşya Kütüphanesi, ödünç alıp vermeyi kolaylaştırarak doğayı ve topluluk oluşumunu destekleyen bir sosyal girişim. Yalnızca ödünç verilen eşyalar ile işliyor. Böylece ikinci el piyasasına girmeyecek kadar değerli, maddi ya da manevi, veya halen kullanılan eşyaların ortak kullanımı sağlanıyor. Bu şekilde yalnızca eşyalar değil, hobiler ve ilgi alanları da paylaşılıyor. Ödünç veren ve alan kişiler arasında bağ kurulması hedefleniyor. Eşya Kütüphanesi’nin 3.500’den fazla üyesi var. Neredeyse 20 şehirden üyesi var. Ocak 2016 rakamlarına göre 235 kullanıcı 617 eşya listeledi. 903 eşya ödünç istendi veya verildi. Bugün siteye girip bakıldığında ise 560 eşya ödünç veriliyor, 95 eşya ödünç aranıyor. Ödünç verilenler arasında köpek montundan bebek hamağına, bisiklet çocuk römorkundan kadın motosiklet kıyafetine kadar birçok ürün bulunuyor. Yanı sıra; insanda hemen okuma isteği yaratan çeşit çeşit kitap ve kamp malzemeleri bulmak da mümkün.

(Soldan sağa) Didem Yeni, Ayşe Gökçe Bor, Aysu Erdoğdu Miskbay, 2012'den bu yana sosyal girişimciler. Yarattıkları projelerde kendi eğitim ve yaratımlarını, sosyal fayda için kullanıyorlar. Gönüllüler tarafından destekleniyorlar.

DönmeDolap ise hibe edilen, bağışlanan eşyalar ile yaratılan bir online ikinci el pazaryeri. Satılan eşyaların parası satıcıya değil, bir yaratıcıya gidiyor. Yaratıcı derken; hayatının herhangi bir alanında yaratıcılığını, sanatı, çizimi, müziği kullanarak çeşitli işler yapan, kendilerini yaratıcı olarak tanımlamayı seçen kişileri kastediyorlar.

Ayşe, DönmeDolap’ta ikinci el eşya satışı ile yaratıcılara, sanatçılara maddi kaynak yarattıklarını anlatıyor. "Şu anda deneme sürümümüzde desteklenen sanatçıların hepsi kadın. Şu an için ‘kadın’ olma şartı koymuyoruz, ancak ileride kadın sanatçıları destekleyen bir yapımız olma ihtimali var, bu şekilde giderse" diyor.

Aysu ve Ayşe de dahil olmak üzere toplam 7 yaratıcı kadın destek arıyor. Bugüne kadar satışlarla iki yaratıcı desteklendi. Çok yakında bu yaratıcıların destek hikayelerini de paylaşacaklar.

Ya niçin Fongogo üzerinden bağış topluyorlar? Aysu, gülerek yanıtlıyor:

"Geçtiğimiz 3 senede farklı destek mekanizmaları denedik; aile, eş dosttan tutun teknogirişim hibesine dek. Bu sefer bir başka yol olan kitle fonlamasını deneyelim dedik."

Eğitimlerini sosyal fayda için kullanıyorlar

Projeleri yürüten üç genç kadının enerjisi müthiş. Ayşe Gökçe Bor, 30 yaşında. 2010 yılında ODTÜ Metalurji ve Malzeme Mühendisliğini, 2015 yılında ise İsveç'te Umea Üniversitesi'nde Etkileşim Tasarımı yüksek lisansını tamamlamış. Bu program sırasında kullanıcı araştırmaları ve kullanıcı deneyimi tasarımı konusunda eğitim almış ve tasarım geçmişini sosyal fayda için kullanmaya devam etmek istediğini söylüyor.

Aysu Erdoğdu Miskbay ise 32 yaşında. ODTÜ Elektronik ve Elektronik Mühendisliği 2006 lisans, 2010 yüksek lisans mezunu. 2011 yılında ise Belçika’da Vlerick Business School’da, sosyal girişimcilikle tanışmasını sağlayan Genel Yönetim yüksek lisansını tamamlamış.

Kulüp arkadaşlığından sosyal girişimciliğe

Aysu ile Ayşe, ODTÜ Sualtı Topluluğu’ndan tanışıyorlarmış. İkisine de mühendislik yetmemiş; Aysu, “insanların işine yarayacak işler üretmek istiyorum” diyerek girişimcilik yoluna sapmış. Ayşe ise “insanların işine yarayacak şeyler tasarlamak istiyorum” diyerek tasarımı seçmiş. Seneler sonra kalplerinde toplumsal dönüşüm aşkı ile buluşup sohbet etmesiyle başlamış maceraları.

Aysu anlatıyor:

"Kasım 2012’de Startup Weekend İstanbul’da birinci olduktan sonra ufak ufak geliştirmeye başladık Eşya Kütüphanesi’ni. 2014 yılı nisan ayında ise geliştirilmekte olan bir Arge projesi ile alınan teknogirişim desteği ile resmi işletme olduk ve Didem aramıza katıldı. Eşya Kütüphanesi’ni geliştirirken hibe edilmek istenilen çok eşya olduğunu gördük. Bunun yanı sıra çevremizde gerek sanatçılar, gerek sosyal girişimciler olsun pek çok yaratıcı insanın fon bulmakta zorlandığını fark ettik. Bu iki ihtiyacı beraber karşılamak için DönmeDolap’ı kurduk."

Ekibe sonradan dahil olan Didem Yeni, 28 yaşında. 2011 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği’nden mezun. Didem, "Son 3 yıldır bir giysi öneri motoru olan GiysiCini adlı girişimin yazılım ve iş geliştirme süreçlerini yürütmenin yanı sıra 2013 yılında Eşya Kütüphanesi Ekibi’nin bir parçası oldum" diyor.

Şu anda iş geliştirme ve iletişim Aysu’nun, tasarım Ayşe’nin, yazılım ise Didem’in öncelikli görevi. Bu çekirdek ekibe yazılım, tasarım, iletişim, muhasebe, avukatlık gibi konularda 6 kişi daha gönüllü ve pro-bono destek veriyor.

Ayrıca 4-5 Haziran’da İzmir’de Afacan Gençlik Evi’nde; 18-19 Haziran’da ise ImpactHUB İstanbul’da kamp düzenleyecekler. Aysu, "Ekip olarak son 5 yıldır hem Türkiye’de hem de yurtdışında, lisansüstü eğitimleri ve farklı programlarda, sosyal girişimcilik, inovasyon, yaratıcılık alanlarında çalışmalar yaptık. Şimdi bunları harmanlayarak öğrendiklerimizi aktaracağız" diyor.

23 Nisan kadar sürecek Ortak Yaratım destekleme kampanyasına katkıda bulunmak için fongogo.com’da “Eşya Kütüphanesi Ortak Yaratıma Katıl” kısmını ziyaret edebilirsiniz.

Hayriye Mengüç