Gelecekteki finansal durumunuz hakkında düşünmek sizi de endişelendiriyor mu? Yalnız değilsiniz. Şimdiye odaklanmak genellikle daha kolay ve eğlencelidir. Bu da sizi harcama yapmaya itebilir. Tek sorun, harcadığınız paranın henüz elinize geçmeden kredi kartı ekstrelerinize yansıması ve kredi kartı ekstrelerinizin giderek daha da yoğun hale gelmesi. Bu trendin arkasındaki nedenlerden biri, 2023 Haziran ayında kredi raporlama firması Experian tarafından yapılan bir ankete göre, özellikle Z kuşağı arasında, bu neslin emeklilik için birikim yapmak yerine, para harcamayı yaşam deneyimlerine yönlendirmesi.

COVID-19 pandemisi sırasında, Z kuşağı, ergenliklerinin sonlarına ve 20’li yaşlarının başlarına gelmişti. 2021 yılındaki Harvard Üniversitesi raporuna göre, bu dönemde mezuniyet, balo ve üniversite yaşamına uyum sağlama gibi geleneksel lise dönemi dönüm noktalarını deneyimlemeleri gerekirken, izolasyon altında kalmışlardı; akranlarından uzak, genellikle kötüleşen bir mental sağlıkla mücadele ederek…

Küresel pandemi herkes üzerinde etkili olmuştu; ancak özellikle Z kuşağı için bu, yaşam tercihlerinde bir değişikliğe neden olmuş olabilir. Deneyimleri önceliklendirme, arkadaşlarla geçirilen zamanı vurgulama ve hırslı kültürü reddetme gibi özelliklerle bu nesil, pandemi sonrası dünyada kendilerini farklılaştırıyor.

Ancak bu, Z kuşağının hala para konusunda stresli olmadığı anlamına gelmiyor. Aksine, Ernst & Young LLP’nin 2023 yılında yaptığı bir ankete göre, Z kuşağının yalnızca %31’i mali olarak güvenli hissettiğini ve %52’sinin yeterli paraya sahip olmama konusunda “son derece endişeli” olduğunu belirtti. Dahası, neredeyse %70’i mevcut mali durumlarını “iyi” veya daha kötü olarak değerlendiriyor, %32’si ise bunu “kötü” veya “çok kötü” olarak tanımlıyor.

Bu nedenle, Z kuşağı yaşam dönüm noktalarını ertelemekte. Bank of America’nın 2024 yılında yaptığı bir ankete göre, ankete katılanların yarısı ev sahibi olma yolunda olmadığını ve neredeyse yarısı da önümüzdeki beş yıl içinde emeklilik için birikim yapma konusunda ilerleme kaydetmediklerini söylüyor. Neredeyse %46’sı hâlâ finansal yardım için ebeveynlerine güveniyor.

Ancak çözüm, finansal korkularla felç olmuş bir yerde kalmak değil, Z kuşağı bunu biliyor. İnsanlar, finansal istikrar ile mental sağlık arasında güçlü bir bağ olduğunun daha fazla farkına vardıkça, finansal sağlığını genel refahlarının bir uzantısı olarak iyileştirmek için yollar arıyorlar. Kabul edelim; bir satın alım konusunda suçluluk duymadığınız veya gelecek ay kira ödeyip ödemeyeceğinizi merak etmediğiniz bir gece daha iyi uyursunuz.

Sertifikalı finansal danışman Sabrina Rosh, finansal durumunuzu kontrol altına almanın beklediğinizden daha basit olduğunu söylüyor. Her şey bir bütçe oluşturmakla başlar.

Bütçe nasıl yapılır?

“Siz ‘bütçe’ kelimesinden tiksinebilirsiniz, ama bütçeleme mutlaka acılı veya kısıtlayıcı olmak zorunda değil. Lüks mumlar ya da günlük latte gibi sizi mutlu eden şeyler için bütçe yapabilirsiniz. Bütçeler özgürleştirici olabilir ve bütçeyi takip etmeyi öğrenirseniz, finansal olarak daha sağlıklı bir tutum geliştirebilirsiniz.”

Columbia Üniversitesi Irving Tıp Merkezi’ne göre, mali olarak iyi durumda olduğumuzda genellikle fiziksel ve duygusal olarak da iyi hissederiz. Öte yandan, finansal refah eksikliği, anksiyete ve depresyon gibi mental sağlık sorunlarına yol açabilir veya bu sorunları daha da kötüleştirebilir; ayrıca uykusuzluk, yüksek tansiyon, baş ağrıları ve sindirim sorunları gibi fiziksel sağlık sorunlarına da katkıda bulunabilir.

Peki, bir bütçe nasıl oluşturulur? İlk olarak, harcama alışkanlıklarınızı anlamanız ve nelerin değişmesi gerektiğini belirlemeniz gerekiyor. Sonra, bütçenizi oluşturun. Rosh, %50-30-20 kuralını öneriyor, bu da bütçenizin %50’sini ihtiyaçlarınıza, %30’unu isteklerinize ve %20’sini geleceğinize ayırmayı içeriyor.

Kadınlar için özel olarak tasarlanmış yatırım platformları, mali olarak iyi durumda olmalarına yardımcı olmaya odaklanan birçok şirket vardır çünkü kadınlar genellikle daha uzun yaşar, kariyerlerinde daha fazla ara verir ve daha az ücret alır. Ayrıca, çalışanların harcama alışkanlıklarını geliştirmelerine, bütçe oluşturmalarına ve borçlarını azaltmalarına yardımcı olmak için finansal refah hizmetleri sunan kurumlar da mevcuttur. Benzer şekilde, çalışanlar için mali refah koçluğu sunar ve sınırsız bire bir koçluk oturumları, bütçe yapma, kredi skorlarını iyileştirme, para hakkında bilgi alma gibi yazılımlar sunan oluşumlar da bu anlamda önemlidir.

Rosh “Net hedefleriniz olduğunda ve paranızı geleceğe yatırdığınızda, şu anki harcamalarınızla daha iyi hissedersiniz” diyor. “Anlık bir tatil planlarken, kendinizi küçük bir şeyler ödüllendirirken ya da almak istediğiniz pahalı ayakkabıları alırken daha iyi hissedersiniz. Şimdiye odaklanın ama aynı zamanda gelecekte size daha fazla imkan sunabilecek bir durumda olmaya da odaklanın.”

Referanslar

Danielle Zickl, “How to Improve Your Emotional Relationship to Money in 2025”, https://www.wellandgood.com/improving-emotional-relationship-to-money-priority/