Boşanma veya ayrılık sonrası ortak ebeveynlik nadiren kolaydır, ancak bir narsist biriyle ortak ebeveynlik yapıyorsanız bu neredeyse imkânsız olabilir. Bunun nedeni, etkili ortak ebeveynlik ilişkilerinin iş birliği, ortak karar alma, esneklik ve net sınırlar üzerine kurulmuş olmasıdır.

Bu hedeflere ulaşmak, birlikte ebeveynlik yaptığınız kişi bir narsistse basitçe mümkün değildir; bu kişilik bozukluğuna sahip insanlar genellikle kendi ihtiyaçları dışındaki hiçbir şeyi anlayamazlar. Ve ortak ebeveynlerden biri narsist olduğunda, aralarındaki çatışmalar özellikle sık ve şiddetli olur.

Pittsburgh Danışmanlık ve Wellness Merkezi’nin kurucusu Stephanie Wijkstrom: “Kontrol ihtiyacı ve eleştiriye karşı aşırı duyarlılıkları nedeniyle, narsist ebeveynler diğer kişilik tiplerine göre daha fazla çatışmaya girer” açıklamasında bulundu. Birlikte ebeveynlik yaptığınız kişinin narsist olduğuna dair işaretler nelerdir ve kendinizi bu durumda bulursanız ne yapmanız gerekir?

Narsist bir ebeveyn tam olarak nasıldır?

Şunu unutmamak gerekir: Narsisizm gerçekten vardır, gerçektir ve bir narsist ile ilişki içinde olmak son derece zorlayıcı, hatta potansiyel olarak tehlikeli, olabilir. Narsistler, çocukları için de son derece problemli ebeveynler olabilirler.

Evlilik ve aile terapisti Viviana McGovern: “Bir narsist ebeveyn genellikle empati kurmakta zorlanır, çocuğun ihtiyaçlarından çok kendi ihtiyaçlarını önceliklendirir ve hatta çocuğu ayrı bir birey olarak değil, kendilerinin bir uzantısı olarak görebilir” ifadelerini kullandı.

Ebeveynlik ve ortak ebeveynlik ilişkilerinde narsisizmin; duygusal geçersiz kılma, suçluluk duygusu yaratma ya da davranışları kontrol etmek için manipülasyon şeklinde kendini gösterebiliir. İşte bir narsistle ortak ebeveynlik yaptığınıza dair altı işaret...

1. Sınır problemleri yaşarlar

Narsistler genellikle çok zayıf sınırlara sahiptir ya da sınırları tamamen yok sayarlar. Örneğin; diğer ebeveyn yalnız kalmak istiyorsa ya da partnerinin ailesiyle birlikte olmaktan rahatsızlık duyuyorsa, narsist ebeveyn bu talepleri bilerek göz ardı edebilir ya da böyle bir sınır belirttiği için karşı tarafı suçlu hissettirebilir. Çünkü, onların zihninde, kendi ihtiyaçları her şeyin önündedir; bu yüzden karşı ebeveynin sınır koymasını kendi özgürlüklerine ya da kontrol alanlarına bir saldırı olarak görüp başkalarının sınırlarını kabul etmeyi reddedebilirler.

Sınırları yok saymak, helikopter ebeveynlik davranışlarına da benzeyebilir; çocuklarının birey olduklarını kabul etmemek, yalnızca onayladıkları bir yolu takip etmeye zorlamak ya da çocuklar büyümüş olsa bile onların kişisel alanlarına müdahale etmek gibi. Bakış açınızı ya da ihtiyaçlarınızı defalarca dile getirseniz de, onlar bunlara sürekli karşı çıkarlar çünkü başkalarının ihtiyaçlarına pek önem vermezler.

2. Sevgileri koşulludur

Narsistler için sevgi koşulludur ve kazanılması gerekir. Bunu hem onlarla olan ilişkinizde hissedersiniz hem de çocuklarınızla olan etkileşimlerinde görürsünüz. Sevgi, sınırsızca ve içtenlikle sundukları bir şey değildir; adeta bir alışveriş gibidir.

Şefkat ya da övgü, yalnızca çocuk iyi performans gösterdiğinde, dış görünüşü beklendiği gibi olduğunda ya da ebeveyni memnun ettiğinde verilir. Eğer çocuk ya da diğer ebeveyn, narsist ebeveyni hayal kırıklığına uğratırsa, ki bu beklentiler çoğu zaman zaten imkânsızdır, o koşullu sevgi geri çekilir. Bu da genellikle sessiz muamele, suçluluk hissettirme ya da duygusal mesafe koyma gibi yollarla olur.

3. Her durumu kendi etraflarında döndürürler

Narsistler, her şeyi sürekli kendileriyle ilgili hâle getirme eğilimindedir. Bir çocuk acı ya da rahatsızlık ifade ettiğinde, narsist ebeveyn genellikle anı kendine mal eder. Örneğin şöyle diyebilir: “Zorlandığını mı sanıyorsun? Bir de seni büyütmeye çalışırken neler yaşadığımı düşün!”

Eğer diğer ebeveyn yardım isterse, narsist kişi durumu tersine çevirerek aslında kendisinin daha fazla çalıştığını, daha fazla yüklendiğini iddia edebilir; ama buna rağmen çocukların bakımında gerçek anlamda bir destek sunmaz. Başkalarının duygusal ihtiyaçları, narsist ebeveynin imajına ya da anlatısına hizmet etmediği sürece küçümsenir ya da görmezden gelinir.

4. Empati yoksunudurlar

Narsist ebeveynlerde empati ve şefkat genellikle yoktur. Başkalarının duygularını anlamakta ya da onlarla bağ kurmakta zorlanırlar; bu, en yakınlarında olan çocukları ya da eşleri için bile geçerlidir. Narsist kişilik özelliklerine sahip bireylerin empati düzeyleri çok düşüktür. Oysa empati, başkalarının duygularına ve ihtiyaçlarına saygı göstermenin temelini oluşturur.

Bu durum, diğer ebeveynlerin duygusal ipuçlarını fark ederek çocuklarına rehberlik ya da teselli sunacağı durumlarda narsist ebeveynin bunu yapamaması şeklinde ortaya çıkabilir. Aynı şekilde, çatışma anlarında eşlerinin bakış açılarını ya da duygularını anlamakta da yetersiz kalabilirler. Diğer insanlar empati kurmayı, yani kendilerini başkasının yerine koymayı kolay yapabilirken, narsist ebeveynler bunu yapamaz çünkü onların içgüdüsü bencilliğe yöneliktir.

5. Duygusal olarak manipülatiftirler

Narsist ebeveynler çocukları duygusal olarak bir silah gibi kullanma eğilimindedir. Bu, onları diğer ebeveyne karşı doldurmak şeklinde olabilir. Narsist ebeveyn, çocuğun duygularını, düşüncelerini veya ihtiyaçlarını ifade etmesi karşısında suçluluk hissettirebilir; çocuğu çok talepkâr, yorucu, sinir bozucu olmakla suçlayabilir, hatta çocuk bariz şekilde yardıma ya da teselliye ihtiyaç duyduğunda bile.

Narsist ebeveynler, çocuklarına ya da partnerlerine sevgilerini ya da ilgilerini geri çekeceklerini ima edebilir, eleştirilerle özgüvenlerini zedeleyebilir ve biri davranışlarını sorguladığında şefkatlerini esirgeyebilirler. Ebeveynlik ilişkilerinde bu durum, diğer ebeveynin onların ebeveynlik tarzına dair bir eleştiride bulunması durumunda, bunu her seferinde bir saldırı ya da incinme olarak algılamaları şeklinde kendini gösterebilir; eleştiri ne kadar yapıcı ya da anlayışlı bir dille yapılmış olursa olsun.

6. Ebeveyn-çocuk rollerini tersine çevirirler

Psikoterapist DarenBanarsë, birinin narsist ebeveyn olduğunun bir diğer kesin işareti de, ebeveyn-çocuk rolleri arasında tersine dönüş yaşanmasıdır, diyor. Bu durum zamanla diğer ebeveynin, çocuğunun ya da çocuklarının “ebeveynleştiğini” fark etmesiyle sonuçlanabilir; yani çocuklar çocuk gibi davranmaları gerekirken yetişkin sorumluluklarını üstlenmeye başlarlar.

Bu durum farklı şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin; çocukların kendi yemeklerini yapmaları ya da küçük kardeşlerinin banyosunu yaptırmalarını sağlamak gibi, ebeveynin üstlenmesi gereken görevleri yerine getirmeleri buna örnektir.

Bu aile dinamiği içinde büyüyen çocuklar, ebeveynleri öfkelendiğinde ya da üzüldüğünde bunun sorumlusunun kendileri olduğunu düşünebilirler. Narsist ebeveynler sık sık mağdur rolü oynayarak aileden sempati toplamaya çalışırlar ve bu da çocukların, ebeveynlerinin duygularını yönetmek zorunda hissetmelerine yol açar. Narsistlerin çocuklarından, karşılığında aynı desteği alamadıkları hâlde duygusal onay ve destek sunmaları beklenir. Bu durumdaki çocuklara, yaşlarına uygun bakım ve duygusal destek almak yerine ebeveynin ihtiyaçlarını karşılamaları gerektiği öğretilir.

‘Narsist’ terimi neden kafa karıştırıcı olabilir?

Narsistik kişilik bozukluğu gerçek bir psikiyatrik tanıdır, ancak günümüzde “narsist” terimi sosyal medyada neredeyse her yerde karşımıza çıkıyor; bu etiket, azıcık bile kendine dönük görünen herkese yapıştırılıyor gibi. Örneğin; “NarcTok” olarak bilinen bir sosyal medya trendi, gençlerin ve genç yetişkinlerin hayatlarındaki insanları narsist olarak nitelendirdiği içeriklere işaret ediyor.

“‘NarcTok’ trendi, aile dinamikleri üzerindeki etkisi nedeniyle ruh sağlığı uzmanları arasında endişe yaratıyor; çünkü narsisizm, zorlayıcı ebeveyn davranışlarını tanımlamak için çok geniş bir şekilde kullanılan moda bir terim hâline geldi. Birçok genç, sosyal medyada karmaşık psikolojik kavramların kısa videolara indirgenmiş hâllerine dayanarak ebeveynlerine narsist tanısı koyuyor.

Bir narsistle ortak ebeveynlik yapıyorsanız nasıl başa çıkabilirsiniz?

Eğer bir narsistle birlikte ebeveynlik yapıyorsanız, özellikle de artık ayrılmışsanız, ortak ebeveynlik kavramını tamamen bir kenara bırakmanız gerekebilir. Bir narsistle çocuk paylaşıyorsanız, ortak ebeveynlik çok yüksek bir hedef olabilir. Bunun yerine, diğer ebeveynle mümkün olduğunca az etkileşimde bulunduğunuz, her birinizin çocuklarınızla ayrı ayrı ilişki kurduğu paralel ebeveynliği hedeflemenizi öneriyor.

Bu da, diğer ebeveynle net ve sarsılmaz sınırlar belirlemek anlamına gelir; ve diğer ebeveyn bu sınırları aşmaya çalışsa bile kararlılıkla durmaya çalışmak gerekir. Narsist bir ebeveyn, sınırlarınızı zorlayarak nereden sızabileceğini görmeye çalışır. Kontrolü elinde tutmak onlar için çok önemlidir, bu narsist bir kişinin temel özelliklerinden biridir.

Narsistle ebeveynlik yapmak zor ve karmaşık olabilir, ve her zaman tek başınıza üstesinden gelebileceğiniz bir şey değildir. Uzmanlar, eğer narsistle ebeveynlik yapıyorsanız, narsistler ve yüksek çatışmalı dinamikler konusunda deneyimli bir terapistle çalışmanızı öneriyor. Böylece, narsistle ebeveynlik yaparken hem kendi ruh sağlığınızı hem de çocuklarınızın iyiliğini koruyacak bir plan geliştirebilirsiniz.

Kaynak: Wendy Wisner. “6 Signs You’re Co-Parenting with a Narcissist, and How to Cope”. Şuradan alındı: https://www.parents.com/6-signs-you-are-co-parenting-with-a-narcissist-and-how-to-cope-11733768.