Koronavirüs salgını alınan önlemlerle rağmen devam ediyor. Bu aşamada herkesin en büyük umut kaynağı, geliştirilen aşılar. Dünya Sağlık Örgütü şu ana kadarki denemelerde 50'den fazla aşının geliştirildiğini belirtirken, bunlar arasında en çok ismini duyduğumuz aşılar ise Pfizer-BionTech, Moderna, Sinovac ve Oxford-AstraZeneca firmalarına ait.

Pfizer-BioNTech ve Moderna geleneksel aşılardan farklı

Yöneticiliğini Türk kökenli bilim insanları Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin'in yaptığı Alman şirketi BioNTech ve Amerikan ilaç şirketi Pfizer'in çıkardığı aşı, gündeme gelen ilk aşı isimlerinden biriydi. Bu aşı ve yine bir Amerikan ilaç firması olan Moderna aşısı da RNA (mRNA) teknolojisi kullanılarak geliştirildi. Bu aşılar, insan vücuduna virüsün zayıflatılmış ve aktif olmayan bir halini enjekte eden geleneksel aşı yöntemlerinden farklı olarak RNA (mRNA) teknolojisi ile vücudun kendi virüs protein kopyalarını üretmesini ve böylelikle koruyucu antikorların oluşturulmasını sağlıyor.

Oxford Üniversitesi ve İngiliz-İsveç firması AstraZeneca ortaklığında üretilen bir diğer aşı, Koronavirüs'ün sivri uçlu proteinlerinden alınan genlerin başka zararsız bir virüse koyulmasıyla üretiliyor. Şempanzelerden bulaşan yaygın soğuk algınlığı virüsünün zayıflatılmış halinden üretilen aşıyla virüsün insan bedenini enfekte etmesi engelleniyor. Çin'deki Sinovac Biotech firması tarafından geliştirilen CoronaVac aşısı da yine virüsün zayıflatılmış bir halinin vücuda enjekte edilmesini ve vücudun bağışıklık kazanmasını amaçlıyor.

Pfizer-BioNTech aşısı 16 yaş ve üzerindeki kişilere uygulanabiliyorken, Moderna aşısı 18 yaş ve üzerindeki kişiler için uygun. Pfizer-BioNTech aşısı 21 gün, CoronaVac 14 gün arayla iki doz halinde; Moderna ise 4 hafta arayla iki doz halinde uygulanıyor. Yine Oxford-AstraZeneca aşısının da iki doz halinde uygulanması gerekiyor.

Aşılar yüzde 90 oranında etki gösteriyor

Pfizer-BioNTech aşısının şu ana kadarki denemelerde yüzde 90-95 etki gösterdiği biliniyor. Moderna aşısında ise bu oran yüzde 94,5 ve aşının etkisinin 65 yaş ve üzeri kişilerde daha az olduğu belirtiliyor. Oxford-AstraZeneca aşısının etki oranı ise yüzde 90. Türkiye'de gönüllülere yapılan CoronaVac aşısının ise yüzde 90 etkili olduğu Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanmıştı. Bu oranın Brezilya'da yüzde 50-90 arasında olduğu belirtilmişti. Aşıların farklı ırklar üzerindeki etkisinin değişebileceğinin de bu noktada özellikle altının çizilmesi gerekiyor.

Aşılar konusunda en çok endişe uyandıran konulardan biri ise nasıl muhafaza edilecekleri. Bu bakımdan lojistik açılardan büyük sıkıntılara yol açabileceği öngörülen Pfizer-BioNTech aşısının eksi 70 derecede muhafaza edilmesi gerekiyor. Diğer taraftan Moderna aşısı, eksi 20 derecede 6 aya kadar muhafaza edilebiliyor. 2-8 derecede bozulmadan 6 yıla kadar saklanabilen CoronaVac aşısının ve Oxford-AstraZeneca aşısının saklama koşulları diğer iki aşıya kıyasla daha basit. Bu nedenle dağıtımlarının da daha kolay olması bekleniyor.

Derleyen ve çeviren: Dilara Koru

Referanslar: STAT. A side-by-side comparison of the Pfizer/BioNTech and Moderna vaccines. Şuradan alınmıştır: https://www.statnews.com/2020/12/19/a-side-by-side-comparison-of-the-pfizer-biontech-and-moderna-vaccines/

NYTimes. How the Oxford-AstraZeneca Vaccine Works. Şuradan alınmıştır: https://www.nytimes.com/interactive/2020/health/oxford-astrazeneca-covid-19-vaccine.html?auth=linked-google

BBC. Covid vaccine update: When will others be ready?. Şuradan alınmıştır: https://www.bbc.com/news/health-51665497

CNA. Pfizer-BioNTech, Moderna and Sinovac: A look at three key COVID-19 vaccines. Şuradan alınmıştır: https://www.channelnewsasia.com/news/world/covid-19-vaccines-comparison-pfizer-sinovac-moderna-13784890

Precision Vaccinations. CoronaVac SARS-CoV-2 Vaccine. Şuradan alınmıştır: https://www.precisionvaccinations.com/vaccines/coronavac-sars-cov-2-vaccine