Uzun süredir tüm dünyanın mücadele verdiği Koronavirüs'e karşı aşı geliştirme çalışmalarında önemli bir adım atıldı. Eğer Koronavirüs gen aşısı onaylanırsa türünün ilk örneği olarak bir rekor kıracak.

Koronavirüs aşısının özellikleri nelerdir?

Koronavirüs aşısı, tamamen deneysel bir yaklaşım kullanıyor ve virüsün genetik kodunun bir parçasını bağışıklık sistemini eğitmek amacıyla vücuda enjekte ediyor. Aşıdaki hücrelerin ürettiği viral proteinler, diğer hiçbir hücreye etki etmiyor ancak vücudun savunma sistemini aşarak vücuda girebiliyor. Aynı zamanda, aşı yapılan kişinin gelecekte virüse maruz kalma olasılığına karşılık bağışıklık sisteminin SARS-CoV-2’yi tanıyabilmesini sağlayabilecek kadar da virüsü andırıyor.

Aşı nasıl geliştirildi?

Aşıyı geliştiren firmalardan biri olan BioNTech, Özlem Türeci ve Uğur Şahin isimli iki Türk bilim insanı tarafından 2008'de Almanya'da, ikinci firma Pfizer ise 1849 yılında ABD'de kuruldu. SARS-CoV-2’nin gen dizilimi Çin hükümeti tarafından Ocak ayının ortalarında açıklanmıştı ve Şubat ayı sonuna doğru da BioNTech firması 20 adet aşı adayı belirlemişti. Ardından bu aşıların dördü Almanya’da denenmek üzere seçildi.

Aşı, toplamda 6 ülkede 43,500 kişi üzerinde denendi ve herhangi bir güvenlik endişesinin ortaya çıkmadığı belirtildi. Pfizer araştırmacıları şu sıralar son iki aydaki güvenlik takibi verilerini topluyorlar. Eğer bu bulgular herhangi bir tehlikeye işaret etmezse ABD’deki firmalar acil durum kullanım onayı için FDA'ya (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) başvurabilecek.

Günümüze dek hiçbir aşının bu kadar kısa sürede etkili olduğu kanıtlanamadığı göz önüne alındığında, SARS-CoV-2 ile mücadelede birinci yıl doldurulmadan etkili bir aşının bulunması tarihte aşı üretimi konusunda kırılan önemli bir rekor.

Nasıl ve kimlere uygulanacak?

Veriler, üç hafta arayla iki doz aşı yapılması gerektiğini gösteriyor. ABD, Almanya, Brezilya, Arjantina, Güney Afrika ve Türkiye’de yapılan denemelerde ikinci doz uygulandıktan 7 gün sonrasında aşının %90 korumaya ulaştığı görülüyor ve bu da FDA tarafından belirlenen etkinlik ölçeğinin üstünde yer alıyor.

Çok fazla sayıda insanın aşılanmasını sağlamak, aşının eksi 80 derecede saklanması gerektiği göz önünde bulundurulduğunda, imalat ve lojistik konusunda büyük sorunlar yaratabilir. Aşıdan ilk olarak kimlerin yararlanacağı konusu ise ülkelerin önceliği kime vereceğine bağlı olsa da doktorlar, hemşireler ve diğer sağlık çalışanlarıyla birlikte ileri yaşta olanların daha büyük risk altında olduğu düşünüldüğünde, aşıdan ilk faydalanacaklar arasında bu kişilerin olabileceği belirtiliyor. Bu konuda kesin karar ise virüsün yayılma hızına ve aşının farklı yaş gruplarında nasıl etki ettiğine bağlı olarak verilecek.

Tamamen etkili olacak mı?

Aşının virüsün yayılmasını, semptom gösterilmesini engelleyecek mi ya da yüksek risk grubu olan yaşlılarda gençler kadar etkili olacak mı hâlâ tam olarak bilinmiyor. Aşının etkisinin ne kadar süreceği ise en çok merak edilen konu ancak, buna cevap vermek de aylar ve hatta yıllar alacak gibi duruyor.

Derleyen ve çeviren: Dilara Koru

Kaynak: Wired. Why It's a Big Deal If the First Covid Vaccine is Genetic. Şuradan alınmıştır: Why It’s a Big Deal If the First Covid Vaccine Is ‘Genetic’

BBC. Covid vaccine: First milestone vaccine offers 90% protection. https://www.bbc.com/news/health-54873105