ABD'de yapılan bir araştırmaya göre insanlar Covid-19 pandemisi nedeniyle doktora gitmediği için yeni kanser tanısı yüzde 46 oranında azaldı. Bu süreçte erken tanı oranı azalırken daha geç evrede kanserler tespit edilmeye başlandı. Araştırmaya göre tanıdaki gecikme, muhtemelen daha ileri aşamalarda ve daha kötü klinik sonuçlarda ortaya çıkmasına neden olacak. Bu araştırma aslında Covid-19 pandemisinden korkularak kontrollerin ertelenmemesi gerektiğini bir kez daha hatırlattı.

Anadolu Sağlık Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Metin Çakmakçı ile konu hakkında konuştuk.

“Yılda 9,6 milyon insan da kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Her altı ölümden birinin nedeni kanser. Birçok kanser tanısı herhangi bir şikâyet olmadan kontrol ve taramalarla erken evrede yakalanabiliyor. Erken tanı tüm kanserlerde tedavi başarısını da artırıyor. Şu anda dünyanın hemen hemen her ülkesinde Covid-19 hastalığı nedeniyle sağlık sistemleri az ya da çok yara almış ya da zorlanmış durumda. Daha da önemlisi, halkın sağlık konusundaki dikkati de tamamıyla pandemiye odaklamış halde. Hatta odaklanmanın ötesinde, gözler korku ve endişe ile pandemi ve etkileri üzerindeki haber ve mesajlara ayrılmış ve diğer sağlık konuları unutulmuş durumda. Diğer hastalıklar yok olmadı. Kalp hastalıkları da kanser hastalıkları da dün ne ise bugün de aynı durumda. Bu yıl da dünyada 18 milyon kişi kansere yakalanacak. Bu yıl kanser hastalığına yakalananların ortalama tedavi başarıları - tanıları daha geç evrelerde konmuş ve tedavilerine daha geç başlanmış olacağı için eskisine göre daha kötü olacak.”

Onkoloji hastalarının Covid 19'a yakalanma riski daha mı fazladır? Bunun nedenleri nelerdir?

Evet, tedavileri halen sürmekte olan onkoloji hastaları risk grubundadır. Gördükleri tedaviler ve aldıkları ilaçlar bağışıklık sistemlerini az ya da çok zayıflattığı için sadece Covid-19 değil, tüm enfeksiyonlara karşı daha duyarlı ve daha fazla risk altındadırlar. Herkes gibi kanser hastaları da bu salgın döneminde Covid-19’a karşı önlemlerini almalılar. Kanser hastaları ayrıca, yakalanırlarsa enfeksiyonları da herkesten daha ağır geçirebilirler. Ancak bunu bir fobi haline getirmek de yanlıştır. Maske, hijyen ve mesafe kurallarına uydukları sürece onların da korunmaları mümkündür.

Kanser hastalarının daha sıkı önlemler aldığını düşündüğümüzde önlem almak adına yanlış yaptıkları şeyler nelerdir?

Kendilerini eve kapamaları, aşırı hareketsiz kalmaları, sevdiklerinden kendilerini soyutlamaları, salgını bir fobi haline dönüştürmeleri doğru değil. Açık havada, kalabalıktan uzak yürüyüş yapmalarında; yoga, nefes egzersizleri, meditasyon gibi egzersizlere yönelmelerinde; sevdikleriyle sosyal mesafeyi koruyarak, açık havada veya görüntülü telefon görüşmeleriyle buluşmalarında hiçbir sakınca yok. Gerekli önlemleri alarak yaşamlarını sürdürmeli, bunu bir gereksiz korku haline getirmemeli, morallerini yüksek tutmalılar.

Yanlış önlemlerden biri olan hastaneye gitmeyi reddetmek... Peki kanser tanısı konmuş onkoloji hastaları rahatlıkla hastanelere gidebilir mi? Giderken nelere dikkat etmek gerekir?

Bu çok önemli bir konu. Pek çok hasta (ya da sağlıklı kişi) “önlem” aldığını düşünerek bu dönemde yakınmalarına çözüm aramayı ya da düzenli kontrolleri için hastaneye gitmeyi reddediyor. Tedavisini erteleyenler bile var. Bu da hastalıkların ilerlemesine ve bizlerin daha yüksek evredeki kanser hastalarıyla daha sık karşılaşmamıza neden oluyor. Onkoloji hastalarının hastanelere önlemlerini alarak gitmeleleri, tedavilerini salgın döneminde de aksatmamaları çok önemli. Bu aslında tüm dünyada büyük bir sorun. Örneğin, İngiltere’de yapılmış olan çalışmalara göre bu salgın döneminde rutin kontrol, tetkik ve tedavilerini aksattıkları, erteledikleri için ya da sağlık hizmetlerine ulaşamadıkları için beklenenden 18.000 daha fazla kişinin önümüzdeki 12 ay içerisinde kanser nedeniyle hayatlarını kaybedecekleri hesaplanıyor. Bu pandemi döneminde İngiltere’de bugüne kadar 12.750 daha az hastaya kanser ameliyatı yapılmış, 6.000 daha az kemoterapi gören hasta olmuş, beklenene göre 2.800 kişiye radyoterapi yapılamamış.

Henüz tanısı konulmamış ancak çeşitli şikayetleri olan onkoloji hastaları için önerileriniz nelerdir?

Yakınmaları olan hastalar bunların altta yatan nedeninin ne olduğu konusunda gerekli araştırmaların yapılması için sağlık kurumlarından kaçmamalı. Akciğer, kalp, yüksek tansiyon, şeker hastalıkları gibi kronik hastalıklar nedeniyle izlenmekte olan hastalar kontrollerini Covid-19 nedeniyle aksatmamalı. Bunları yapmazsak ve sağlık ile ilgili sorunların yalnızca Covid-19 olmadığını anlatamazsak gecikme ve ihmallerden doğacak hasar ve kayıplar Covid-19’un yarattığı hasar ile yarışır hale gelebilir.

Eklemek ve vurgulamak istedikleriniz nelerdir?

Lütfen sağlığınızı ertelemeyin. Diğer kapalı yerlere nasıl gidiyorsanız hastaneye de önlemlerinizi alarak gidebilirsiniz. Kalabalık asansörlere binmeyin, kapılardan girip çıkarken insanlardan uzak durun, maskelerinizi, ağız ve burnunuzu kapatacak şekilde sürekli takın. Bundan sonra uzun bir süre bu şekilde yaşayacağımızı aklınızda tutun…