İşinizi kaybetmek, sanki halı altınızdan çekilmiş gibi hissettirebilir: Stresli, korkutucu ve kaybolmuş hissetmenize neden olabilir. Ancak tamamen normal hissetmekle birlikte, bu zamanlarda zihinsel sağlığınıza da dikkat etmek çok önemlidir. Gerçek şu ki, işiniz sizi tanımlamaz ve her şey belirsizken bile sağlığınızı korumak için yollar vardır. Bu nedenle, işsiz kaldıysanız, duygusal dalgalanmayı yönlendirmek ve her şeyin ortasında ayakta kalmanıza yardımcı olacak birkaç zihinsel ipucu verebiliriz:


Amerikan Psikoloji Derneği’ne (APA) göre, iş kaybı sadece korkutucu ve stresli değil, aynı zamanda psikolojik ve finansal olarak travmatik bir deneyim de olabilir. Bu, başa çıkma yeteneğinizi aşan, son derece zorlayıcı bir olay olarak kabul edilir. Bu nedenle, işten çıkarılmanın “zihinsel sağlık üzerinde önemli bir etkisi olabileceğini” belirtiyor yazar ve terapist Michelle P. Maidenberg. Herkes için farklı etkiler gösterebilse de, iş kaybının zihinsel sağlığınızı nasıl etkileyebileceğine dair birkaç ana nokta şunlar olabilir:


İşsiz kalmak herkes için stresli bir deneyim olsa da, bazı kişiler iş kaybından sonra zihinsel sağlık sorunlarına daha yatkındır. APA’ya göre, iş kaybından kaynaklanan zihinsel sağlık zorlukları açısından daha yüksek risk altında olan gruplar şunlardır:


  • Daha az finansal kaynaklara sahip olan kişiler
  • Altı aydan uzun süredir işsiz kalan kişiler
  • Yüksek servet eşitsizliği ve zayıf işsizlik korumaları olan ülkelerde yaşayan kişiler (ABD gibi)
  • Daha büyük yaştaki kişiler (50’li ve 60’lı yaşlardakiler)
  • Önceden zihinsel sağlık bozuklukları veya travma öyküsü olan kişiler


İş kaybından sonra ruh sağlığınızı korumak için 10 yol

Bir işi kaybetmek genellikle bizim kontrolümüz dışında gerçekleşir, ancak böyle bir durum yaşandığında ruh sağlığımızı korumak için yapabileceğimiz şeyler var. Bu zor dönemde kendinize iyi bakmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:


1. Duygularınız ile yüzleşin

İşten çıkarıldığınızda bir yastığa gömülüp her şeyi unutmak isteyebilirsiniz. Bu oldukça anlaşılır bir durumdur ve kendinize toparlanmak için bir-iki gün izin vermeniz normaldir. Ancak duygularınızı daha uzun süre görmezden gelmek, ilerlemenizi engeller. Duygularınızı bastırmak, aşırı alkol tüketimi veya sağlıksız yeme alışkanlıkları gibi zararlı davranışlara yol açabilir.


Bu üzüntü, öfke ve kafa karışıklığı duygularıyla yüzleşmek, onları görmezden gelmekten veya onlardan kaçınmaktan daha sağlıklıdır. Rahat olmayan veya olumsuz duyguları reddetmek, kaçınmak ya da onlardan uzaklaşmak yerine onlarla yüzleşmek iyileşmenin anahtarıdır. Konuşacak bir ruh halinde olmasanız bile, duygularınızı yazmak onları ifade etmenin harika bir yoludur.


2. Kendinize karşı nazik olun

İşinizi kaybettiğinizde kendinizi utanç içinde veya ailenize karşı başarısız olmuş gibi hissedebilirsiniz. Ancak kendinizi suçlamak size hiçbir şey kazandırmaz. APA’ya göre, iş kaybını kendi yetersizliklerine bağlayan kişiler, genellikle kendileri hakkında daha olumsuz hislere kapılırlar.


Bu sert öz eleştiri, ruh sağlığınıza zarar verebilir. Bunun yerine kendinize karşı sabırlı ve şefkatli olmayı deneyin. Farkındalık, düşüncelerinizin daha fazla farkında olma pratiği, burada oldukça faydalı olabilir. Olumsuz bir kendi kendine konuşma fark ettiğinizde, bunu kabul edin ve bırakın. Bu yöntem, daha az eleştiren ve suçlayan, daha fazla kendine inanan, kendini seven ve şefkatli bir yaklaşıma yardımcı olabilir.


3. Şükür pratiği yapın

Kendinizi kötü hissettiğinizde 'şükredecek anlar bulmaya çalışmak' faydalı olabilir. Zor zamanlarda şükredecek bir şey bulmak zor olabilir, ancak tam da bu yüzden bunu yapmak önemlidir. Hatta düzenli olarak şükretme pratiği yapan insanlar, daha yüksek mutluluk seviyeleri gösterirler.


4. Kaybı yeniden adlandırın

İş kaybınızı, ona yeni bir anlam kazandıracak bir bakış açısıyla görmeye çalışın. “Belki de bu beklenmedik durumdan değerli bir yaşam dersi veya bir olumlu taraf çıkarabilirsiniz”, diyor Maidenberg. Bu bakış açısındaki değişiklik oldukça faydalı olabilir. Örneğin; iş kaybı deneyimini yeniden adlandırabilen insanlar, genellikle daha tatmin olmuş hissederler.


Ancak yeniden adlandırma, işinizi kaybetmekle ilgili tüm olumsuz hislerinizi görmezden gelmek anlamına gelmez. Aksine, iki şey aynı anda doğru olabilir: İşsiz olmak zor bir durumdur ve bu kayıp aslında olumlu bir şeye yol açabilir.


5. Geçmişten güç alın

Hayat daha önce de size zorluklar çıkardı ve hepsinin üstesinden geldiniz. Bu geçmiş deneyimlerden şu anda güç alın. Kendilerine benzer şekilde hissettikleri başka durumları hatırlatabilir ve bu zor zamanlarla başarılı bir şekilde başa çıkabildiklerini anımsayabilirler. Bir özgüven artışına ihtiyaç duyduğunuzda şu sözleri kendinize söyleyin: “Zor şeylerin üstesinden gelebilirim ve bunu kanıtlayan bir geçmişim var. Bu zor zamanın da üstesinden geleceğim”.


6. Yeni bir rutin oluşturun

Gidecek bir yer olmadığında dizi izlemek veya bütün gün uyumak cazip gelebilir, ancak bu durum ruh sağlığınızı olumsuz etkileyebilir. İş, günümüze yapı ve amaç sağlar. Bu olmadığında kendimizi biraz kaybolmuş hissedebiliriz.


Bu yüzden günlük bir rutin oluşturmak önemlidir. Bunun karmaşık bir şey olması gerekmez. Duş almak, dengeli bir kahvaltı yapmak, yürüyüşe çıkmak ve iş ilanlarını araştırmak kadar basit olabilir. Anahtar, bu rutine sadık kalmaktır. APA’ya göre, belirli bir programı takip eden insanlar, iş kaybına daha iyi yanıt verirler.


7. Bağlantıda kalın

İş kaybı yalnız hissettirebilir. Bu dönemde kişiler arası bağlantı çok önemlidir. Destekleyici aile ve arkadaşlara ulaşmaya çalışın. Size yaslanacak bir omuz ve duygularınızı dinleyecek birini bulmak son derece rahatlatıcı ve terapötik olabilir.


8. Yeni şeyler keşfedin

Bahçecilik yapmak ya da yeni bir dil öğrenmek istemiş miydiniz? Şu an tam zamanı. Bu zamanı yeni ilgi alanlarını keşfetmek, bir hobi edinmek, gönüllülük yapmak veya sanatla uğraşmak için kullanın. Bu, hem size enerji verir hem de serbest zamanınızı değerlendirir. Ayrıca yeni bir beceri edinerek daha ilginç ve çok yönlü bir insan haline gelebilirsiniz, bu da iş arayışında bir avantaj sağlayabilir.


9. Bir destek grubuna katılın

İş kaybı izole hissettirse de bu süreçte yalnız olmak zorunda değilsiniz. Yüz yüze ve çevrimiçi destek grupları can simidi olabilir. Benzer bir durumda olan insanlar, teşvik, motivasyon, ilham ve iş olanakları gibi değerli kaynaklar sunabilir.


10. Yeni bir iş bulmak için somut bir plan oluşturun

İş aramanın zahmetli bir görev olduğunu düşünmek kolaydır. En iyi strateji bir eylem planı oluşturmaktır. Buradan, hedeflerinizi küçük adımlara bölün ve en acil olanları önceliklendirin.


Ne zaman profesyonel destek almalısınız?

İş kaybının ardından ruh sağlığımızı korumak için yapabileceğimiz birçok şey olsa da bu uyum süreci hâlâ zor olabilir. Eğer her şey size fazla geliyorsa, profesyonel yardım istemekten çekinmeyin. Bir terapistin desteğine ihtiyaç duyabileceğinizi gösteren bazı işaretler:

  • Uzun süreli ve kronik üzüntü ve kaygı
  • Yoğun duygusal iniş/ çıkışlar
  • Duygularla başa çıkma, yönetme ve düzenleme zorluğu
  • Baş ağrıları, sindirim sorunları, nefes darlığı, sırt ağrıları, göğüs ağrıları, kas gerginliği, cilt döküntüleri ve yorgunluk gibi psikosomatik semptomlar
  • Daha önce keyif aldığınız aktivitelere ilgi kaybı
  • Sosyal çekilme/izolasyon
  • Artan alkol veya uyuşturucu kullanımı/bağımlılık davranışları
  • Uyku ve yeme alışkanlıklarında derin değişiklikler
  • Kişilikte belirgin değişiklikler
  • Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri

“Travma geçmişi olan kişiler, bu stres kaynağının etkisiyle travma sonrası stres belirtilerinin yeniden ortaya çıktığını fark edebilirler”, diyor Maidenberg. Amerikan Psikiyatri Derneği’ne göre, dikkat edilmesi gereken bazı TSSB belirtileri şunlardır:


  • İstila: Tekrarlayan, istemsiz anılar, rahatsız edici rüyalar veya travmatik olayın geri dönüşleri gibi müdahaleci düşünceler

  • Kaçınma: Rahatsız edici anıları tetikleyebilecek insanlardan, yerlerden, aktivitelerden, nesnelerden ve durumlardan kaçınma

  • Biliş ve duygudaki değişiklikler: Kişinin kendisi veya başkaları hakkında sürekli ve çarpıtılmış inançlara yol açan olumsuz düşünceler ve duygular: örneğin, “Ben kötüyüm” veya “Kimseye güvenilmez”; başkalarından kopmuş veya yabancılaşmış hissetme; ya da olumlu duygular hissedememe: mutluluk veya tatmin boşluğu…

  • Uyarılma ve tepki değişiklikleri: Sinirli olma ve öfke patlamaları yaşama; dikkatsiz veya kendine zarar verici bir şekilde davranma; çevresine aşırı derecede şüpheyle yaklaşma; kolayca irkilme; ya da konsantrasyon veya uyku sorunları yaşama.


Kaynak: Jaime Osnato. “‘I’m a Therapist, and Here’s How to Protect Your Mental Health if You’ve Recently Lost Your Job’”. Şuradan alındı: https://www.wellandgood.com/dealing-with-job-loss-mental-health/.




YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.