Yaklaşık dört ay önce Antalya'da bir anadolu lisesinde kız öğrencilerin etek giymesinin yasaklanması büyük olay olmuştu. Okul müdürünün bu karar için gösterdiği gerekçe ise “çocukların artık büyümüş olmaları” idi. Yani başka bir deyişle kız öğrencilerin etek giymeleri yasaktı; çünkü “büyüyen” erkek öğrencilerin hormonlarının bunu kaldırmasının imkanı yoktu. Haliyle haberi duyan aklı selim herkes şoke oldu.

Bu olayı duyunca “Böyle şey mi olur?” diyenlerin çoğunun fark etmediği gerçek ise, bu zihniyetin aslında yıllardır okullarda hüküm sürdüğü. Okullardaki kıyafet kuralları yıllardır genç kızların hem özgürlüklerini kısıtlıyor, hem de yeri geldiğinde gururlarını kırıyor. Nasıl mı?

Hemen hemen her kıyafet yönetmeliğinin kıyısında köşesinde yazılıdır kızların eteklerinin “çok kısa” olamayacağı. Zamanla kız öğrencilerin formalarına pantolon da eklenince “pantolonların çok dar olmaması” ve “tayt giyilmemesi” kuralları dahil girdi bu yönetmeliklere. Tabii dahil olma gerekçeleri de: öğrencilerin dikkatlerinin dağılmaması, disiplinli bir ortamda öğrenim görebilmeleri.

Ancak uygulanış biçimleri ve bunun kız öğrenciler üstündeki etkisi incelendiğinde bu kurallar pek o kadar da faydalı durmuyor. Lise çağında bir kız öğrenci olarak bu kuralların arkasındaki mantalinenin aslında kızları nasıl aşağıladığına ilk elden tanık olma imkanım çok oldu. Gittiğim okulun kıyafet yönetmeliğinde kız erkek ayrımı yapılmaksızın “kıyafetlerin çok dar olmaması” kuralı yazılı. Ancak dört yıllık öğrenim hayatımda bir kere bile bir erkeğin pantolonu çok dar olduğu için ceza aldığını görmedim de duymadım da. Ama bir kız arkadaşımın “dar giydiği” gerekçesiyle final sınavına alınmadığını gördüm mesela... Hazırlık yılında başka bir kız arkadaşımın üç defa pantolonunun “dar” olduğu gerekçesiyle uyarı alıp sonunda disipline yollandığını da gördüm. Eteği “çok kısa” olduğu için sınıfın ortasında rencide edilen kızları saymıyorum bile. Bir defasında bir kadın hoca bana bakıp “Daha kısa giyseydin,” cümlesini, olay okulda değil de bir iş yerinde/kafede/otobüste vs vs gerçekleşmiş olsa taciz/hakaret sayılabilecek bir cümleyi, sırf mekan okul söyleyen de öğretmen olduğu için “yapıcı eleştiri” maskesi altında önüme koyuvermişti. Erkek okul arkadaşlarımın ise maruz kaldıkları bu tarz “yapıcı eleştirilerinin” en ağırları “Git tıraş ol oğlum bu ne hal,” ya da “Üstündeki okul t-shirt'ü mü çocuğum bu ne hal,” gibi cümlelerdi.

Peki bu cinsiyet ayrımcılığının nedeni nedir? Okulda öğrenme ortamınının kalitesi artırılmaya çalışılırken (ki şahsen okul formalarının artık bu amaca hizmet etmeyi bıraktıklarını düşünüyorum) kızlar neden en sert eleştirilere, hatta aşağılanmalara maruz bırakılıyor? Bunun nedeni, okullarda yıllardır hüküm süren “Kızlar gösterişli olursa erkeklerin dikkati dağılır” anlayışı. Yani kızlar dar pantalonlar, kısa etekler giyemiyor; çünkü sınıf arkadaşları olan erkeklerin hormonları bunu kaldıramayacak düzeyde. Bir kızın kalçasının şeklini vs belli eden bir pantolon giymesi öğrenime engel bir unsur, çünkü erkek öğrencilerin böyle bir karşı cins etkileşimine maruz kalması dikkatlerini o denli dağıtıyor ki anlatılan derse odaklanamıyorlar! Eh tabii böyle bir durumun önüne geçilmesi için yapılması gereken de, etek/dar pantolon/tayt giyen kızların rencide edilmesi, cezalandırılması, aşağılanması ve böylece öğrenim kalitesinde bir stabilite yakalanması.

Okullarımızda böyle bir zihniyet hüküm sürdüğü sürece, mahkemelerin “Kurban mini etek giyiyormuş!!” diyerek tecavüzcülere ceza indirimi yapmasına çok da şaşırmamak lazım. Sonuçta giydikleri kıyafetler nedeniyle kızlarımızın toplum huzuruna karşı tehdit olarak görülmesi okul sıralarına oturdukları yaşlardan başlatılıyor. Haliyle bu anlayışın hüküm sürdüğü okullardan mezun olanlardan bazıları da, duyunca şoke olduğumuz o mahkeme kararlarını veriyor. Bir kızın eteği diz hizasında değil de biraz üstünde diye bir erkeğin konsantre olması imkansızlaşıyorsa, kızları kısıtlamak yerine o erkekler hakkında oturup düşünmek gerekir bence. Reşit olmasına bir ay kalmış bir kız olarak da, kendi giyim kuşamıma karışma hakkının sadece anne ve babamda olduğunu düşünüyorum. Onlar benim giyimimi onayladıktan sonra, okuldaki herhangi bir hocanın benim etek boyum nedeniyle beni aşağılamasını kabul edilebilir görmüyorum. Eğer öğrenciler huzurlu bir ortamda öğrenim görecekse, bu anlayışın bir an önce değişmesi gerekir. Belki o zaman müdürler etek giymeyi yasaklamadan, mahkemeler kadın tecavüz kurbanlarını daha da rencide etmeden önce bir kez daha düşünebilir.

Yazı: Bir lise öğrencisi