Hafızanıza zarar veren 5 aktivite
Her gün yaptığınız basit şeyler hafızanızı köreltiyor olabilir.
Hepimiz zaman zaman bir şeyleri hatırlamakta, aklımızda tutmakta bazı zorluklarla karşılaşıyor olabiliriz. Dönemsel koşullar, zihinsel yükler veya beyin sağlığımızı zayıflatan türde beslenme ve yorgunluk gibi durumlar hafızamızı zayıflatır. Ancak son zamanlarda sıklıkla unutkanlık yaşıyorsanız bu durum büyük ihtimalle her gün yaptığınız bir şeylerden kaynaklanıyor olabilir.
1- Gece atıştırmaları
eLife Dergisi’nde yayınlanan bir araştırmaya göre, eğer geceleri buzdolabına seferler düzenliyorsanız ve yatmadan önce bir şeyler atıştırma alışkanlığınız varsa, hafızanıza zarar veriyor olabilirsiniz. Normalde uyuyor olmanız gereken saatlerde yemek yemek beyinde öğrenme ve hafızayı kontrol eden bölüm olan ‘hipokampüs’te zayıflığa neden olabilir. Bir deneyde araştırmacılar farelere uyku saatinde yemek vererek bu durumu araştırdılar. Bu fareler belirgin bir şekilde hafıza testlerinde başarısız oldular, uzun vadeli hafızaları da önemli ölçüde zayıflamıştı. Uyku saatinde yemek yemek, aynı zamanda uyku örüntülerini de bozuyor ve hafıza/beyin sağlığı için çok önemli olan kaliteli uyku da alınamamış oluyor. Araştırmacılar, yanlış saatte yenilen yemeğin öğrenme ve hafızayı hem kısa hem de uzun vadede olumsuz etkileyeceğinin altını çiziyor.
2- Kronik stres
Stresin sağlığımız için zararlı olduğu artık bilinen bir gerçek. Aynı zamanda hafıza da sürekli olarak yaşanan stres durumundan ciddi biçimde etkileniyor. Nörobilim Dergisi’nde yayınlanan bir araştırmada Iowa Üniversitesi’nden bilim insanları stres hormonu olarak bilinen kortizolun beyindeki sinapsları azalttığını ve bu durumun da farelerde kısa süreli hafızayı zayıflattığını ortaya çıkardı. Araştırmada elde edilen ilginç bir bulgu ise, stres çeşidinin de hafızaya olan etkiyi değiştirebileceği oldu. Düşük seviyede kronik kaygı, örneğin günlük rutininizle ilgili yaşadığınız ufak tefek kaygılar, beynin belirli bölümlerdeki bilgileri kullanma yeteneğini etkileyebiliyor. Diğer yandan kaza yapmak gibi yüksek kaygı yaratan durumlar, öğrenme süreçlerini aniden güçlendirebiliyor çünkü beynin hayatta kalma güdülerinden sorumlu bölümü bu yüksek stres karşısında harekete geçebiliyor. Sonuçlara bakıldığında, stresin beyin işlevleri üzerindeki etkisi ortada. Düzenli egzersiz, meditasyon ya da nefes çalışmaları gibi yöntemlerle stres seviyelerinizi azaltmak hafızanızı da güçlendirmenize yardımcı olacaktır.
3- Tofu yemek
Tofu aslında sağlıklı yiyeceklerden biri olarak kabul edilir, özellikle süt ürünleri tüketmeyenler ve veganlar için sıklıkla tercih edilen bir besin olarak gün geçtikçe tofunun popülerliği artıyor. Ancak İngiltere’de Loughborough ve Oxford Üniversiteleri’nde yapılan bir dizi araştırma, çok fazla tofu tüketmenin hafızayı zayıflatabileceğini, özellikle yaşlı kişilerde demans riskini artırabileceğini ortaya çıkardı. Endonezya’da yapılan bir başka araştırma ise her gün iki ya da daha fazla porsiyon tofu yiyenlerin hafıza işlevlerinde %20 azalma olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte, fermente edilmiş tam soya fasulyelerinden yapılan tempeh tüketiminin de hafızayı güçlendirdiğini gösteren sonuçlar da elde edildi. Loughborough Üniversitesi’nden araştırmacı Eef Hogervorst, “Tempeh’in faydalı etkisi demans riskini azalttığı bilinen yüksek folat seviyeleri ile alakalı olabilir” diyor.
4- Yalnızlık
Gündelik rutinlerimiz, beslenme şeklimiz ve stresimiz kadar, ne kadar yalnız olduğumuzun da hafızamız üzerinde ciddi etkileri var. İsveç’teki Orebro Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, evliliğin daha sağlıklı olmaya teşvik ettiğini ve hafızayı da güçlendirdiğini kanıtlıyor. Araştırmada bir partnerle yaşayan orta yaşlı kişilerin bilişsel bozukluklar geliştirme ihtimalinin yalnız yaşayanlara kıyasla daha yüksek olduğu gözüküyor.
5- Şeker tüketimi
UCLA’da yapılan bir çalışmada şeker oranı yüksek bir beslenme düzeninin hafızayı kötü etkileyeceği ortaya çıktı. Beyin cerrahisi üzerinde uzmanlaşmış olan Profesör Fernando Gomez-Pinilla “Uzun süre yüksek fruktoz içerikli beslenmek beynin öğrenme ve hatırlama becerilerini olumsuz etkileyebilir” diyor. Gomez-Pinilla, sürekli tatlı yeme ihtiyacı duyan kişilere şekerli tatlılar yerine taze yemişlere ve arada sırada ekstra tatlandırıcı içermeyen bitter çikolataya yönelmelerini tavsiye ediyor. Beslenme düzenine omega-3 yağ asitleri ilave etmek ise fruktoz hasarını azaltmada yardımcı. Somon balığı, ceviz, keten tohumu veya günlük kapsül şeklinde alınacak omega-3 takviyeleri tüketmek, şekerin beyinde neden olduğu zararı dengelemek için etkili.
Referanslar: Stephane Vozza, "Five Everyday Activities That Hurt Your Memory" (02.01.16). Şuradan alındı: https://www.fastcompany.com/3056025/five-everyday-activities-that-hurt-your-memory
YORUMLAR