Çocukların doğdukları andan itibaren tabletler, akıllı telefonlar ve oyun konsollarıyla çevrelendiği bir dünyada, sağlıklı medya kullanımı, serbest oyun, okuma ve benzeri etkinlikler arasında denge kurmak ebeveynler için giderek daha zor hale geliyor.

0 - 8 yaş arası çocukların medya kullanımıyla ilgili yakın tarihli bir rapor, toplam ekran süresinin günde yaklaşık 2,5 saat ile sabit kaldığını, ancak çocukların bu zamanı nasıl kullandıklarının önemli ölçüde değiştiğini ortaya koydu. Araştırmanın başyazarlarından Dr. Supreet Mann, 2024 yılında çocukların 2020’ye kıyasla daha az televizyon programı ve video izlediğini, ancak daha fazla oyun oynadığını belirtiyor.

Dr. Mann: "Kısa videolar, çocukların ekran etkinliklerinin önemli bir parçası olarak ortaya çıkıyor ve 0 ile 8 yaş arasındaki çocukların neredeyse yarısı (%48) sosyal medya platformlarında kısa videolar izlemiş. Kısa videolar, çocukların ekran başındaki medya etkinliklerinin önemli bir parçası haline geliyor. Bu değişimler, etkileşimli öğrenme ve yaratıcılık gibi fırsatların yanı sıra, içerik maruziyeti ve denetim eksiklikleri gibi zorluklar da sunuyor” açıklamasında bulundu.

Uzmanlar, bu eğilimleri iyi ya da kötü olarak yargılamak yerine, ebeveynlerin çocuklarını faydalı medya deneyimlerine yönlendirmek için bağlama odaklanmalarını öneriyor. İşte küçük çocuklarda değişen medya kullanımıyla ilgili bilmeniz gerekenler ve sağlıklı medya kullanımını teşvik etmek için yapabilecekleriniz.

Küçük çocuklarda medya kullanımı nasıl değişti?

Araştırmacılar, oyun oynamanın 2020’den bu yana %65 oranında arttığını buldu; bu, 2020’de günde ortalama 23 dakikadan 2024’te 38 dakikaya çıkmak anlamına geliyor. Ayrıca çocuklar, sosyal medyadaki kısa videolara da günlük ortalama 14 dakika ayırıyor.

Dr. Mann: "Cihaz sahipliği de dikkat çekici şekilde erken yaşta başlıyor. İki yaşındaki çocukların %40’ı kendi tabletine sahipken, sekiz yaşındaki çocukların neredeyse dörtte biri kendi telefonuna sahip. Belki de en şaşırtıcı olan, yapay zekânın erken çocukluğa girişi: 5 ila 8 yaş arası çocukların %39’u okul öğrenimi için yapay zekâ özelliklerini kullanıyor” ifadelerini kullandı.

Bu çalışma genel olarak, teknoloji ve medya kullanımının 2 yaşındaki küçük çocuklar için bile günlük yaşamın merkezine yerleştiğini gösteriyor. Ekranlar uzun süredir hem eğlence hem eğitim amacıyla kullanılıyordu, ancak artık uyku zamanı gibi ebeveyn yönlendirmesiyle yürüyen günlük rutinlerin içine de entegre olmuş durumdalar.

İlginizi çekebilir: Çocuğunuz aşırı uyarana maruz kalmış olabilir mi?

Bu bulgular Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) ile nasıl uyuşuyor?

Rapor, birçok ailenin AAP’nin belirlediği süre sınırlarını aştığını gösteriyor. 2 yaş altındaki çocuklar günde ortalama bir saat ekran başında kalıyor, 2 ila 4 yaş arası çocuklarda ise bu süre ortalama iki saat.

Dr. Don Grant: "AAP’nin 18 aydan küçük çocuklar için önerisi, görüntülü konuşmalar dışında ekran kullanımından kaçınılmasıdır. 18 ila 24 aylık çocuklar içinse, dijital medyayı tanıtmak isteyen ebeveynler, yüksek kaliteli programlar seçmeli ve çocuklarıyla birlikte izleyerek gördüklerini anlamalarına yardımcı olmalıdır” açıklamasında bulundu.

Dr. Grant, AAP’nin çocukların izlediklerini anlamalarına yardımcı olmak ve bunu çevrelerindeki dünyaya uyarlamalarını sağlamak için medyanın birlikte izlenmesini de önerdiğini ekliyor. Bu çalışma, ebeveynlerin %62’sinin çocuklarıyla birlikte ara sıra video izlediğini, ancak yalnızca %17’sinin sosyal medya içeriklerini birlikte izlediğini gösteriyor.

Bu, bazı ebeveynlerin birlikte izleme konusunda çaba gösterdiğini ancak bunun tüm platformlarda tutarlı olmadığını gösteriyor. Bu durum, bir çocuğun uygunsuz içeriklere erişme ve izleme potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda ayrıca dikkat çekicidir. Son olarak, AAP ekran süresinin yeterli uyku, fiziksel aktivite ve sağlık için gerekli diğer davranışların yerini almamasını sağlamayı da önermektedir, diyor. Ancak bu çalışma, ekran süresinin çocukların günlük aktivitelerinde önemli bir yer tuttuğunu ve bazı çocukların ekranı uyku düzeniyle duygusal düzenlemeyi yönetmek için kullandığını ortaya koyuyor.

Bu, ekran süresinin diğer önemli aktiviteleri engellememesini sağlamak için bir dengeye ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Ebeveynlerin tutarlı sınırlar koymaları, içerikleri birlikte izlemeleri ve yüksek kaliteli eğitici medyaya öncelik vermeleri teşvik ediliyor.

Çocuğunuzun medya kullanımını neden yönetmelisiniz?

Aşırı ekran süresi; bilişsel, sosyal-duygusal ve dil gelişimi sorunlarının yanı sıra obezite ve uyku problemleri gibi fiziksel sorunlarla ilişkilendirilmiştir. Araştırmalar bunun ayrıca miyopi (uzağı görememe) gelişimine de katkıda bulunabileceğini gösteriyor. Ekranlar artık hayatın bir parçası olsa da, özellikle küçük çocuklar için zararı azaltma yaklaşımını benimsemek önemlidir. Özellikle yemek saatleri, oyun zamanı ve uyku vakti gibi kritik zamanlarda ekran maruziyetini sınırlamak çok önemlidir.

Ayrıca, medya kullanımı bu kadar küçük yaşta artmaya devam ederse, ebeveynler çocuklarda kendi kendini sakinleştirme becerisinin azalması, dikkat süresinin kısalması ve hayal kırıklığına toleransın düşmesi gibi sorunlarla karşılaşabilir. Uyku bozukluğu ise özellikle endişe verici bir konudur çünkü uyku, hem zihinsel hem de fiziksel sağlık için kritik öneme sahiptir.

Uzmanlar, bunun yerine, pasif izlemeye kıyasla etkileşimli ve eğitici içeriklere öncelik verilmesi gerektiğini söylüyor. Ayrıca, ekibi tarafından tespit edilen denetim eksikliğine özellikle dikkat edilmesi gerektiğini vurguluyor; çünkü ebeveynlerin yalnızca %17’si çocuklarıyla sosyal medya içerikleri izliyor, oysa bu platformlar çocuklara uygun olmayan içerikleri hızla sunabiliyor.

Sağlıklı medya kullanımı için ipuçları

Ebeveynler, yaşa uygun içerik filtreleri kullanarak, çocuklarıyla birlikte ebeveyn denetimleri kurarak ve bu güvenlik özelliklerini çocukların anlayabileceği bir dille açıklayarak fayda sağlayabilirler. Uygulama ve oyunların yaş uygunluğunu önceden araştırmak da ailelerin bilinçli tercihler yapmasına yardımcı olur. İşte uzmanlardan küçük çocukların medya kullanımını yönetmeye yönelik bazı ek ipuçları:

• 18 aydan küçük çocuklara ekran tanıtmaktan kaçının.

• Medyayı çocuğunuzla birlikte izleyin ve pasif izlemeye kıyasla etkileşimli, eğitici içerikleri tercih edin. Birlikte izlemek, ekran süresini sohbet ve paylaşılan deneyimler yoluyla değerli öğrenme fırsatlarına dönüştürür.

• Özellikle öz düzenleme becerilerinin henüz gelişmekte olduğu zaman dilimlerinde, uyanma, yemek ve uyku saatlerinde, ekran kullanımından kaçının. Yemek sırasında medya kullanımı çocuğunuzun açlık sinyallerini dinleme becerisini bozabilir ve bu da aşırı yeme davranışına yol açabilir.

• Medya kullanımını fiziksel ve sosyal aktivitelerle dengeleyin.

• Telefonsuz alanlar ve rutinler oluşturarak sağlıklı alışkanlıklar konusunda model olun.

• Çocuğunuzun cihazlarında otomatik oynatma özelliklerini devre dışı bırakın; böylece izleme süreleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olabilirsiniz.

Son olarak, bir cihaz tanıtıldıktan sonra geri dönüş pek mümkün olmayabilir. Bu nedenle, her yeni teknolojik aracın ne zaman tanıtılacağına, hangi sınırlamaların ve kısıtlamaların olacağına ve sunduğu içeriklerin uygunluğuna dikkatlice karar verin.

Kaynak: Sherri Gordon. “Kids Aren’t Watching as Much TV Anymore, but It’s Being Replaced by This Type of Screen Time”. Şuradan alındı: https://www.parents.com/what-are-kids-watching-on-tablets-11689876.