Çocuklar yetişkinlere göre her zaman daha spontan ve enerjik olsalar da toplumun genel ruh halinden etkilenmeleri kaçınılmaz. Motivasyonu düşen çocuğunuza yardım etmeniz için bazı yollar bulunuyor.

Çocuğunuzun doğal ilgi alanlarına geri dönün

Hepimiz doğal olarak belirli faaliyetlere ve ilgi alanlarına yöneliriz. Okullarda verilen müfredat, doğal ilgi alanlarımızın dışında birçok bilgi aktarımı yapar ve bu bilgileri almak için ilgi uyanmazsa motivasyonun oluşması ve öğrenmenin gerçekleşmesi de zorlaşır. Çocuğunuzun yeni bir şey öğrenmeye olan ilgisini yeniden canlandırmak için okul müfredatı öncelikli olsa da motivasyonu geri kazanmak için kendi ilgi alanlarını bir araç olarak kullanmak daha iyi bir yöntemdir. Çocuğunuzun doğal ilgi alanları üzerine akademik faaliyetler düzenlemeniz, akademik çalışmaların yani başka bir deyişle “ders çalışmanın” anlamını da onun gözünde yeni bir yere taşıyacaktır. Öğrenme motivasyonunu kendi ilgi alanları üzerinden yeniden canlandırmak için örneğin bir video oyunu geliştirmek üzerine taslak metin yazmasını, en sevdiği şarkıcının hayatı hakkında size sunum yapmasını, tarihi bir olay hakkında sevdiği bir akrabası ile konuşmasını, sanal müze turu yapmasını önerebilirsiniz. İlgisini çeken konular üzerinde çalışmak, çocuklarınızın yetişkin yardımı olmadan daha uzun süre iş başında kalmasını sağlayacaktır.

Kısa hedefler belirleyin

Hedef belirlemek özellikle okullar arası geçiş sınavlarına hazırlanan öğrencilerin aşina olduğu bir durumdur. Covid-19 salgını gibi belirsizliğin yoğun olduğu dönemlerde ise uzun ve orta vadeli hedefler belirlemek çoğu kişi zorlayıcı hale gelmiştir. Hedeflerin hem sizi hem de çocuğunuzu strese sokmayacak şekilde kısa vadeli hedefler olması hem zaman planlamasını daha iyi yapmaya hem de çocuğunuzun kendi kendini organize etmesine yardımcı olur. Kısa hedefler belirlemek için 3 günlük zaman dilimleri seçerek işe başlayabilirsiniz. Hedefleri çok basit tutmayın ancak adil olmalarına özen gösterin. Arkadaşlarıyla karşılaştırma yapmak yerine kendi ortamınızın koşullarını dikkate almanız da önemlidir. Örneğin, çocuğunuzun matematik sorusu çözmesi için bir sayı hedefi belirleyebilirsiniz ancak çocuğunuz karantina ve izolasyon gibi olağanüstü zamanlardan geçerken odaklanmakta güçlük çekmeye başlamış olabilir. Böyle bir durumda soru sayısını mevcut şartlara göre belirlemek ve keyifli molalar vermeyi sıklaştırmak daha gerçekçi olur. Önceden 45 dakikalık veya 1,5 saatlik çalışma dilimleri varsa bunları yarım saat – mola- tekrar yarım saatlik çalışma gibi sürelere bölerek bir akış sağlamaya çalışabilirsiniz. Her 3 günlük hedef sonunda bir eğlence, örneğin arkadaşlarla görüntülü pizza partisi, ev sineması gibi seçenekler sağlayabilirsiniz.

Dikkat dağıtan şeyleri azaltın

Yaşanan salgın sebebiyle hepimizin hayatındaki değişiklikler yetmezmiş gibi her gün değişen gündem dolayısıyla adeta bilgi yağmuruna tutuluyoruz. Çocuklarla aynı ortamda haber dinlemek, telefon konuşmaları yapmak çocuğunuzun dikkatini tahmin edemeyeceğiniz ölçüde dağıtabilir. Durumu objektif bir şekilde değerlendirmek için zaman ayırın ve çocuğunuzun dikkatini dağıtabilecek olan şeylerin bir listesini çıkarın. Örneğin, salonun orta yeri çalışma ortamı haline geldiyse, çocuğunuzun odaklanmasını kolaylaştıracak bir düzenleme yapmanın zamanı gelmiş demektir. Mimar Esen Akyar Karoğlu, hayat normale döndüğünde bile işe ve eğitime ayrılan zamanın eskisine göre daha büyük bir bölümünün online olarak evlerimizde devam edebileceği ihtimalinden yola çıkarak, motivasyonu arttırmaya ve öğrenmeyi keyifli hale getirmeye yardımcı bazı ev düzenleme önerilerinde bulunuyor. Bunlar arasında odak ışık bulundurmak, artan elektronik cihazların kablo yığınlarını gizlemek ve çalışma bölümünü paravan ile ayırmanın yanı sıra, mavi gibi konsantrasyon arttırıcı ve sakinleştirici veya kırmızı gibi uyarıcı renkleri, ayrıca büyük yaştaki çocuklar için koyu füme rengini kullanmayı öneriyor. Üzerine yazılıp silinebilen boyalar kullanarak, seçilecek olan bir duvarı bir planlama ve liste panosu veya karalama alanı olarak kullanmak da önerdikleri arasında.

Kişisel nedenleri hatırlatın

Onlarca dersin olduğu program içinde çocuğunuz bir dersi neden çalışması gerektiğini, bir sınava neden gireceğini hesaba katmayabilir. Gündelik ders programını takip etmeye çalışan bir öğrencinin, öğrenmenin asıl amacını her gün hatırlaması her zaman mümkün olmayabilir. Anne-babalara, öğrenci velilerine bu noktada iş düşer. Sadece yapmak gerektiği için yapmaya çalışmak, motivasyon için çoğu zaman yeterli değildir. Psikoloji bilimi açısından tanımlandığında motivasyon, davranışları başlatan gücün içten gelmesi yani içsel güç olarak tanımlanır. Motivasyonun gerçekleşmesi için neden söz konusu derslerin işlendiği, sınavlara ne amaçla girildiği zaman zaman uygun dille ve olumlu bir üslupla tekrar edilmelidir. Amaçları belirlerken çok uzun vadeli veya soyut kavramlar yerine birkaç tane net sebep belirlemek yoğun günlerde yeterli olur. Hedeflere siz çerçeve çizecek olsanız da çocuğunuzun bunları içselleştirmesi için hedefi birlikte belirlemeniz daha uygun olur. İç disiplin geliştirmesi için motivasyonun kendiliğinden oluşması için bu önemlidir.

Fiziksel aktivite ve eğlenceyi ihmal etmeyin

Çocukların sinir sistemlerinin regüle olması yani düzenlenebilmesi, enerjilerini boşaltabilmeleri ve yeniden öğrenmeye hazır hale gelebilmeleri için fiziksel aktiviteye yetişkinlerden oldukça yoğun şekilde ihtiyaçları vardır. Evde yapılabilecek sporlar arasında en uygunlarını seçerek çocuğunuzla birlikte günlük bir program dahilinde yapmaya başlayabilirsiniz. Motivasyon sağlamak için rutinler güven duygusu sağlar. Bu bakımdan spor gibi mutluluk arttırıcı rutinler motivasyon yaratmak için idealdir. Sporun yanı sıra sanat ve serbestçe kendilerini ifade edebilecekleri elişi çalışmaları, yemek yapmak gibi faaliyetler de çocukların sinir sistemlerini dengeler ve ders çalışmaya hazır hale getirir. Rutinleri belirlerken belli zaman aralıklarına spor, sanat ve ders çalışmayı planlayın ve atıştırma, banyo gibi sıradan görünen aktiviteleri de “teneffüs” aralarına koyun. Ders çalışırken atıştırma imkanları okulda olmayan çocuklar için evde de benzer bir düzen uygulamak, zaman aralıklarını hevesle beklemelerini sağlar ve bu küçük detay da bir zaman rutini oturtmayı kolaylaştırır. İstekler için dersleri durdurma ihtiyacı azalır. Çocukların güvende hissetmek için sınırlara ihtiyaçları zaten vardır.

Çocuğunuzu tüm ayrıntılara dahil edin

Kendi kararları olduğunu görmek, onları tepeden inme ve uygulanması gereken direktifler olarak algılamasının önüne geçer. Çocuğunuzu, eğitimin tüm ayrıntılarına olabildiğince dahil edin. Koşullar üzerinde ne kadar kontrol hissederlerse o kadar fazla katılım gösterirler. Sadece dahil olmayı deneyimlemeleri için seçenekler sunun. Elbette bunların uygulanabilir seçenekler olmasına dikkat edin. Fazla dahil olmamaya çalışın ve yardım etmekten ziyade kendi kendine bulması için fırsat tanıyın. Bir işi bağımsız olarak tamamlamak, çocuğunuzun diğer konulara katılma motivasyonunu arttırmaya da yardım eder. Çocuğunuza yardım etmenin en iyi yolu, birlikte planlama yapmak ve hedef belirlemektir. Burada rolünüzün “yardım etmek ve destek sağlamak” olduğunu hissettirin. Güne başlarken çocuğunuza gerçekçi bir çalışma planı yapmasını söyleyin. Çocuğunuz işin içinden nasıl çıkacağını bilemiyorsa, iş yükü konusunda öğretmeniyle irtibatta kalın. Odaklanma güçlüğü çekmeye başladığını fark ederseniz bir uzmandan yardım almanız gerekebilir.

Mükemmeliyetçi olmayın

Hem çocuğunuz hem de kendiniz için beklentileri azaltın ve gevşetmeye çalışın. Her gün kat edilen küçük adımlara odaklanın. Çocuğunuzun sağlığı ve esenliğinin akademik başarılarından daha önde olduğunu biliyor olsanız da davranışlarınızla bu mesajı vermiyor olabilirsiniz. Tüm ailelerin aynı durumda olduğunu hatırlayın ve herkesin benzer şartlarda mücadele ettiğini ve sınavlara hazırlandığını kendinize hatırlatın.

Derleyen ve çeviren: Senem Tahmaz

Referanslar: Sibley, M.H “Helping kids stay motivated for learning during social distancing” (2020) Şuradan alındı: https://infoaboutkids.org/blog/helping-kids-stay-motivated-for-learning-during-social-distancing/