Yaşanan afetlerden sonra insanlar bölgede bulunan yakınlarına ulaşmaya çalışırlar. Bunun yanı sıra bölgedeki insanlar da beslenme, barınma gibi temel ihtiyaçlar için yardım talepleri iletmeye çalışırlar. Gelişen teknoloji ile bu iki önemli ve öncelikli konu sosyal medya üzerinden paylaşılabiliyor. Herhangi bir telekominikasyon sorunu yaşanmaması durumunda sosyal medya yardım isteme ve bilgi paylaşımının yayılmasını sağlar. Buna ek olarak afetler günlük yaşantıdan farklı olarak kaos ortamı yaratması sebebiyle çok sayıda yanlış bilginin dolaşıma girmesi de oldukça mümkün.

Peki afet durumlarında sosyal medya kullanımı nasıl olmalı?

Afetlerde görev alan kurum ve kuruluşların sosyal medyaya yönelik kriz planları -afet odaklı- olmalıdır. Bu nedenle sosyal medya üzerinden düzenlenen afete yönelik faaliyetlerin kurum/kuruluşlar/yetkili kişilerin ve sosyal medyadaki kullanıcılar ile işbirliği ve koordinasyon içinde gerçekleştirmesi ile sosyal medyanın afet ve kriz yönetiminde aktif /yararlı kullanımı söz konusudur.

Sosyal medya olaya ilişkin görüntü ve paylaşımların hızlı bir şekilde yayılmasına neden olduğu için, olayların hızlı bir şekilde büyümesine ve grupların hızlı bir şekilde örgütlenmesine neden olabilmektedir. Ancak sosyal medya üzerinden yayılan her bilginin doğru olmama durumu söz konusudur. Bu nedenle doğruluğu kanıtlanmamış bilgilerin yayılması gerginliklere provokasyonlara neden olmaktadır. Bu durum ise var olan kriz ortamının daha da şiddetlenmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle doğruluğu kanıtlanmamış bilgi paylaşılmamalıdır.

Afetzedelere yönelik yardımlara ilişkin yapılan asılsız paylaşımlar afetzedelerin yanlış yönlendirilmesine neden olmaktadır. Afet nedeniyle gergin ve yorgun olan afet mağdurlarının bu gibi paylaşımlarla yanlış yönlendirilmesi onlara yüklenmiş ek bir yüktür. Yapılan yanlış paylaşımlar aynı zamanda afet personelinin işlerini aksatmakta ve hem afetzede hem de personel etkilenmekte olup, afet gibi kaynak yetersizliğinin olduğu durumlarda kaynakların yanlış yönlendirilmesine ve kaynak sarfiyatına neden olması söz konusudur.

Dünya’da ve Türkiye’de birçok afetten sonra yaralı ve/ veya ölen kişilerin felaket anına ilişkin görüntülerinin sosyal medya üzerinden sansürsüz bir şekilde yayılması söz konusudur. Bu durum her ne kadar diğer medya araçlarında sansürlenerek gösterilse de sosyal medyada bu ve bunun gibi görüntülerin sansürsüz ve sürekli erişilebilir olmasının felaketzede ve toplumda olumsuz etkilerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu nedenle bu konuda hassas olmak gerekir.

Genel hatları ile afet yönetiminde sosyal medyanın etkili ve bilinçli kullanılması için:

• Bireyler, sosyal medyanın afet yönetimi safhalarında kullanımına yönelik bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmeli.

• Yanlış ve art niyetli kullanımlara yönelik caydırıcı önlemler alınmalı. Bu şekilde kullanımın zararları hakkında bilgiler sosyal medya platformlarında yetkili kurumlarca sosyal medya platformları desteği ile verilmeli.

• Sosyal medya platformlarında afet yönetimine yönelik çeşitli uygulamalar mevcuttur. Fakat bu uygulamaların bireyler ve yerel yönetimler tarafından ne derece etkili kullanıldığı ve bu uygulamalar hakkında bilgilerinin olup olmadığı tartışılabilir. Bu konu hakkında gerekli bilgilendirmeler yapılmalıdır.

Referanslar:

Kader Demiröz. "Afet Kriz Yönetiminde Sosyal Medyanın İşlevselliği ve Zararları Üzerine Bir İnceleme". Şuradan alındı: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1098774 (2020).