Yemek yeme bağımlılığı nedir? Yemek yeme bağımlılığı nasıl anlaşılır?

Yeme bağımlılığı, çeşitli psikolojik durumlara bağlı olarak gelişen bir davranış bozukluğu olarak kabul ediliyor. Her ne kadar DSM-5 olarak nitelendirilen ruhsal bozukluklar kategorisinde değerlendirilmese de, yeme bağımlılığı kişinin günlük hayatını oldukça olumsuz etkileyen bir bozukluk olarak ortaya çıkabiliyor. Arada sırada iştah açılması, gereğinden fazla yemek normal kabul edilebilir ancak aşağıdaki 8 belirtiyi gösteriyorsanız ve bu belirtiler sürekli olarak tekrarlanıyorsa, bir uzmandan yardım almanız gerekiyor olabilir:

1- Tokluğa rağmen yeme isteği

Aşermek ve açlık hissi birbirinden farklıdır. Dolu dolu bir akşam yemeğinin üzerine biraz da tatlı yemek istiyorsanız, bu aşermedir. Ancak tıka basa yemiş olmanıza rağmen hala aç hissediyorsanız veya yemeğin üzerine hala bir şeyler yeme isteğiniz sıklıkla oluşuyorsa, bu yeme bağımlılığı işareti olarak kabul edilebilir.

2- Planlanandan fazla yemek

Sadece bir dilim kek yemeye niyetlendikten sonra kendinizi kekin yarısını yemiş olarak bulursunuz. Elinizdeki abur cuburların tamamını bitirmeden duramazsınız. Bu durum sıklıkla isteğiniz dışında gerçekleşiyorsa, bir sorun var demektir.

3- Tıka basa dolana kadar yemeyi bırakamamak

Bazen hepimiz kahvaltıyı veya akşam yemeğini aşırıya kaçırabiliriz. Ancak bu neredeyse her öğününüzde böyle oluyorsa, karnınız iyice şişene kadar yemek yemeyi durduramıyorsanız, bu durum da sorunludur.

4-Suçlu hissedip yine yapmak

Sağlıksız yiyecekler aşeriyor, yerken veya yedikten sonra kendinizi suçlu hissediyor ama kısa bir süre sonra yine sağlıksız yiyecekler yiyorsanız, sağlıklı olmayan bir suçluluk döngüsüne girmiş olabilirsiniz.

5- Bahaneler uydurmak

Mesele bağımlılık olduğunda beynimiz bize oyunlar oynar. Yeme düzeninizle ilgili bazı kurallar koyup daha sonra bu kuralları çiğnemek için bahaneler üretiyor olabilirsiniz. Tıpkı ‘sigarayı bıraktım’ diyen birinin sigara satın almayı bırakıp başkalarının paketinden içmeye devam etmesi gibi.

6- Kural koymakta tekrarlayan başarısızlık

Eğer öz kontrol ile ilgili sorunlar yaşıyorsak, genellikle kendimize kurallar koyma eğiliminde oluruz. “Bundan sonra mutlaka, her zaman bunu böyle yapacağım” dediğimiz hemen her şeyi hiçbir zaman dediğimiz gibi yapmadığımızı görürüz. Yeme bağımlılığı da böyle çalışır. Örneğin sıklıkla ‘sadece hafta sonları tatlı yiyeceğim’ gibi kurallar koymaya çalışıyor ve her seferinde de bu kurala uymakta başarısız olup (hatta kural koyduğunuzu bile unutuyorsanız), bu da bir belirti olabilir.

7- Gizlice yemek

Kural koymakta sürekli başarısız olan insanlar, sosyal olarak yargılanmaktan da çekindikleri için genellikle bir süre sonra gizlice yemeye başlarlar. Yeme bozukluğu yaşayan kişiler arasında gizlice yemek yeme, atıştırırken saklanma davranışı yaygındır.

8- Fiziksel sorunlar oluşmasına rağmen yemeye devam etmek

Yemeyi seçtiğimiz yiyecekler sağlığımızı doğrudan etkiler. Örneğin sıklıkla abur cubur tükettiğimizde kilo alırız, sivilce gibi cilt sorunları başlar, diş sağlığımız bozulur ve yorgun hissederiz. Yediğimiz yemeklerin bize zarar verdiğini görmemize rağmen yemeyi bırakmıyorsak, bu da diğer belirtilerle bir araya geldiğinde ciddi bir yeme bozukluğuna işaret ediyor olabilir.

Ne yapmalı?

Eğer tüm çabalarınıza rağmen aşırı yemek yeme durumunuzu değiştiremediğinizi hissediyor ve bu durumun günlük hayatınızı ve sağlığınızı ciddi biçimde etkilediğini fark ediyorsanız, vakit kaybetmeden bir psikoloğa ya da psikiyatriste danışmanız önerilir. Yemeğe bağımlı olma davranışının altında yatan nedenler araştırılabilir, terapi veya diğer medikal yöntemlerle size uygun olan tedavi programı belirlenebilir. Bir diyetisyen desteğiyle de sağlıklı bir beslenme programı oluşturmanız ve bu programa uymak için doğru yönlendirmeleri almanız mümkün olabilir. Doğru destek alındığında, yeme bağımlılığı üstesinden gelinebilecek bir bozukluktur.