UNESCO'ya göre Türkiye'de 18 dil tehlike altında
UNESCO'nun Tehlike Altındaki Somut Diller Atlası'na göre Türkiye'de 18 dil tehlike altında. Atlasta; Ubıhça, Mlahso ve Kapadokya Yunancasının kaybolduğu, Lazca, Zazaca, Hemşince, Abhazca ve özellikle Hertevin dilinin ise son derece tehlike altında olduğu belirtiliyor.
UNESCO'nun tahminlerine göre bugün dünya çapında 6 bin dil konuşuluyor. Bunların 2 bin 500'ünün varlığı tehdit altında. Yaklaşık her iki haftada bir kere, 1 dilin öldüğü tahmin ediliyor. Bu durum, dünya çapında hayvanların soyunun tükenmesi gibi oldukça ürkütücü. Diller, kültürlerin vazgeçilmez bir parçası ve korunması gerekir. Her dil kendi içinde benzersiz dünya görüşleri ve kavramları ifade etme yeteneği içerir. Mantıken, bir dil öldüğü zaman onunla ilgili pek çok kavram da yok olup gider.
UNESCO'ya göre 1950 yılından bu yana dünya çapında 200'den fazla dil ölmüş bulunuyor. Uzmanların ölen dünya dillerine getirdiği açıklamalara göre, faktörlerden biri kuşkusuz küreselleşme. İnsanlar yaygın dilleri konuştukları takdirde hayatta daha iyi şansları olacağını düşünüyorlar. Süreci tetikleyen bir diğer faktör de giderek daha fazla taşralının büyük şehirlere taşınması.
Tehlikede olan somut diller projesi kapsamında çıkarılan Tehlike Altındaki Somut Diller Atlası'na göre Türkiye'de 18 dilin tehlike altında olduğu belirtilmişti. Atlasa göre Ubıhça, Mlahso ve Kapadokya Yunancası kaybolmuş, Lazca, Zazaca, Hemşince, Abhazca ve özellikle Hertevin dilinin ise son derece tehlike altında olduğu açıklanmıştı.
Hertevin dilini Ekindüzü köyünde sadece 4 kişi konuşabiliyor
Çeşitli kaynaklara göre, 1960'lı yıllara kadar Siirt civarında yaşayan bin kadar kişi tarafından konuşulan Hertevin dilinin ilk kez 1970 yılında Alman Dilbilimci Otto Jastrow tarafından keşfedildiği, Jastrow'un, 1986 tekrar bölgeye gidip akademik araştırma yaptığı belirtiliyor. Hertevin dilini Pervari'nin Ekindüzü köyünde sadece 4 kişi konuşabiliyor. Daha önce Keldani Katolik Kilisesi'ne bağlı Süryaniler tarafından kullanılan Kuzeydoğu Aramice veya Süryanice ailesine üye Hertevin dilinin, Süryanilerin Avrupa ya göç etmeleri nedeniyle yok olmaya yüz tuttu.
UNESCO'ya göre Türkiye'de tehlike altında olan diller; Kapadokya Yunancası, Gagavuzca, Zazaca, Hertevince, Hemşince, Ladino, Lazca, Abhazca, Abazaca, Adığece, Kabardey Şivesi, Mlahso batı Süryanice, Pontus Yunancası, Romanca, Süryanice, Turoyo, Ubıhça, Ermenice.
"Yok Olmak Üzere Olan Somut Diller" temalı konser 14 Ocak Pazar
Tam da bu konuyla bağlantılı bir konser haberi vermek istiyoruz şimdi. UNESCO tarafından yürütülen bu projeye "Yok Olmak Üzere Olan Somut Diller" temalı konserle katılan İstanbul Kadıköy'deki Gauss Bilimadası Okulları da "Sesiniz sesimize eşlik edip bütün halkları kucaklayacak sonunda, Bir umut hep var diyeceğiz" diyor. 14 Ocak Pazar Moda Fransız Klisesi'nde, saat 18.00'da, kaybolmaya yüz tutmus 5 farklı etnik dilde şarkılar söyleyecek 8 yaş çocuk korosu, içinde teatral sunum ve dans da barındıran bir konser verecek. Konser ücretsiz.
Tehlikedeki Türk Dilleri dergisinin yaptığı araştırmaya göre risk altındaki dillerin bazıları:
Ahıska Türkçesi, Başkurtça, Çuvaşça, Hakasça, Kırım Tatarcası, Nogayca, Tuvaca, Yakutça.
Kritik eşikteki diller: Afşar Dili, Çalkanca, Dolganca, Gagauzca, Halaçça, Kumandı Türkçesi, Pamir Kırgızcası, Sibirya Tatarcası, Şorca, Telengitçe, Teleütçe, Tofaca, Tuba Dili
Ölüm derecesindekiler: Çulım Türkçesi, Dayı Dili, Duha Dili, Horasan Türkçesi, Fu-yü Kırgızcası, Kırımçakça, Karayca, Lopnor Türkçesi, Salarca, Sarı Uygurca, Sungur Türkçesi, Truhmence, Urumca.
Ölü diller: Kumanca ve Soyatça.
Unesco 2017 Dünya mirası listesi adayları
Geçtiğimiz günlerde aday olan Unesco 2017 miras listesine yeni bir kent daha eklendi.
Facebook Yorumları