İnternet üzerinden yaptığınız paylaşımlar, yorumlar, fotoğraflar "siber suç" kapsamına giriyor mu? Av.Uygar Çöltekin'le ifade özgürlüğü ve siber suçların anayasal düzlemdeki yerine ilişkin bir röportaj gerçekleştirdik...


Siber suç nedir?

Siber suç tanımı; genel hatları ile bilgisayar veya internet ortamında işlenen veya bilişim sistemlerine karşı işlenen suçları ifade etmektedir. Siber suç kavramından bahsedebilmek için bir bilişim sisteminin varlığı ve bu sisteme haksız bir müdahalede bulunması gerekmektedir. Örneğin; TCK’nın 243. maddesinde yer alan “bilişim sistemine hukuka aykırı olarak girme” suçu sisteme karşı işlenen suçu ifade etmesi nedeniyle siber suç niteliğindedir. Yine TCK 244. maddesinde yer alan ve “hacking” olarak bilinen “bilişim sistemini bozma, verileri değiştirme suçu” siber suç niteliğindedir. Bununla beraber internet ortamında, herhangi bir sosyal paylaşım sitesinde örneğin bir kişiye hakaret edilmesi durumunda bunun bir siber suç olduğunu söylemek mümkün olmayacaktır.



İfade özgürlüğü açısından bakıldığında Twitter ve Facebook üzerinden yapılan müdahaleleri yorumlar mısınız?

İfade özgürlüğü bizim hukuk sistemimizde kişilere tanınan anayasal bir haktır. Bu hak Anayasanın 26. maddesinde düşünceyi yayma hakkı olarak düzenlemiştir. Buna göre herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir ve bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsamaktadır. Ancak her anayasal hak gibi düşünceyi açıklama ve yayma hakkı da bazı sınırlamalara tabi olabilmektedir. Bu sınırlamalardan bir tanesi de suçların önlenmesidir. Örneğin; herhangi bir kişi hakkındaki olumsuz düşüncelerinizi açıklamak ve yaymak hakkınız, o kişiye hakaret etmediğiniz sürece size tanınmıştır. Yine son günlerde yaşanan olaylar çerçevesinde örnek vermek gerekirse insanların örgütlenerek yasal sınırlar içinde protesto gösterileri yapması ve bu gösterilere insanların davet edilmesi anayasal bir hakkın kullanılması iken; insanların suç işlemek üzere bir araya gelmelerinin istenmesi TCK’nın 214. maddesi uyarınca suçtur ve anayasa tarafından korunmayan bir düşünce açıklamasıdır. Facebook ve Twitter isimli sosyal medya araçları, insanların düşüncelerini yazıyla, resimle, videolarla, karikatürlerle açıkladıkları ve yaydıkları platformlardır. Bu platformlar üzerinden düşünce ve görüş açıklanması yine anayasa ve yaslar çerçevesinde yapılmalıdır. Yargı makamlarının kendilerine gelen ihbar ve şikâyetler üzerine harekete geçtiği ve bazı kişiler hakkında soruşturma başlatıldığını biliyoruz. Fakat medyaya yansıdığı kadarı ile bu soruşturmaların ana eksenini 2911 sayılı Toplantı Ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu oluşturmaktadır. Toplanan delileri bilmeden, suçlamaların içeriğine vakıf olmadan bir yorum yapmak sağlıklı değildir. Ancak sadece düşünce açıklaması ve iktidarın bazı politikalarının eleştirilmesi nedeni ile insanlara ceza verilmeyeceği ve bu ülkenin savcı ve hâkimlerinin de insan hakları ve demokrasi konusunda hassas davranacağına inanıyoruz.


Böyle bir suçtan gözaltına alınılma durumunda hangi yasaya göre savunma hazırlamak gerekli?

Türk Ceza Hukuku sistemi iki temel kanun üzerinde şekillenir. Birincisi suçların ve cezaların düzenlendiği, suç ve ceza siyasetinin belirlendiği Türk Ceza Kanunu. Elbette ki birçok özel kanunda da suçları düzenleyen maddeler var ancak özel kanunlardaki suçlar da Türk Ceza Kanunun genel hükümleri dediğimiz ilkeler çerçevesinde yorumlanmak zorundadır. Türk Ceza Kanunu genel olarak hangi fiilin suç olduğunu ve yaptırımının ne olduğunu düzenler. Ceza Hukuku sisteminin ikinci ayağı ise Ceza Muhakemesi Kanunu’dur. Bu kanunun işlevi ise bir suçun işlenip işlenmediğinin ortaya ne şekilde çıkarılacağını belirlemektir. Bizim Ceza Usul Hukuku adını verdiğimiz bu sistem, maddi ceza hukukuna kıyasla hak ve özgürlükler konusuna daha çok temas eden ve hak ve özgürlükleri kısıtlayabilen hükümler barındıran bir normdur. Kişiler hakkına herhangi bir suçtan dolayı soruşturma başlatılması bu kanun hükümlerine göre gerçekleşir ve soruşturma sonuçlanan kadar tüm hak ve özgürlükler bu kanuna göre belirlenir. Hakkında soruşturma başlatılan kişilerin başta savunma hakkı, susma hakkı, lehine olan delillerin toplanmasını isteme hakkı, savunmasını avukatla beraber yapma hakkı olmak üzere kendisine yöneltilen suçlamalara karşı suçsuzluğunu ispata yarayacak tüm vasıtalardan istifade etme hakkı vardır. Kişilerin bu bilinçle hareket etmesini hatırlatmak aynı zamanda kolluk kuvvetlerinin de görevi olarak belirlenmiştir.


AİHM’ye şikâyet etme hakkı tanınıyor mu?

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye’nin imzaladığı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve bu sözleşmeye ek protokoller çerçevesinde sözleşmenin belirlediği hakların “taraf devlet” tarafından ihlal edilip edilmediğini denetleyen bir yapıdır. Bu mahkeme bir temyiz mahkemesi değildir ve insan hakları ihlali nedeni ile AİHM’ye başvurulabilmesi Türk Hukuk Sisteminde tüm iç hukuk yollarının tüketilmesine bağlıdır. Bu açıdan bakıldığında yaşanan bu süreçte sözleşme tarafından korunan hakların Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ihlal edildiğini iddia eden kişiler iç hukuk yolları tüketildikten sonra AİHM’ye başvurabilirler.


Örneğin nisan ayında Fazıl Say, Twitter üzerinden paylaştığı Ömer Hayyam rubaisinde "dini değerleri alenen aşağıladığı" iddiasıyla açılan davada suçlu bulundu. Herhangi birinin sözünü ya da şirini, fikrini paylaşma durumu da suç kapsamına alınabilir mi?

Bu soruyu Fazıl Say örneğinden bağımsız olarak cevaplamak gerekir. Eğer suç oluşturan bir yazı, fotoğraf veya benzeri bir unsuru siz de benimsediğinizi gösterir bir şekilde açıklar ve yayarsanız sizin için de bu suçun oluştuğunu kabul etmek mümkün olabilir. Ancak tekrar söylemek isterim ki bu Fazıl Say’a atfedilen suç ile ilgili değil genel olarak ceza hukuku prensipleri uyarınca getirdiğim bir yorumdur.



Röportaj: Pınar Aksu

Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.