Sağlıklı bir hamilelikten sonra dünyaya bir o kadar sağlıklı çocuklar getirmek anne-baba için dünyanın en güzel şeyi olsa gerek. Ne yazık ki bazen çocuklarımızda geçici ya da kalıcı hastalıklar görülebiliyor. Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarımızda da diyabet hastalığının görülebileceği gibi. Ama en önemlisi her zaman olduğu şekilde bunun erken teşhis edilmesi. Anne-babanın ve çocuğun bu konuda bilinçlendirilmesi gerekir.


Peki, çocuklarda diyabet nasıl ortaya çıkar? Diyabetin çeşitleri ve tedavisi nedir? Böyle bir durumda anne-babaların ne yapması gerekir?


Çocuklarda diyabet


Çocukluk çağı diyabeti vücutta insülin salgılayan pankreas bezindeki hücrelerin tahrip olması sonucu oluşur. Bu, tip1 diyabet veya insüline bağımlı diyabet olarak da adlandırılır. Çocukluk çağı diyabetinde, sebebi henüz tam olarak bilinemeyen ve ani olarak başlayan, insülin salgılayan hücre tahribatı sonucu kan şekeri yükselir.


Hastalarda çok su içme, çok idrara çıkma, çok yemek yeme, zayıflama gibi belirtiler olur. Hastaların % 15’i bu belirtilerin saptanamaması sonucu diyabet komasına girer. Şuur kaybıyla hastaneye kaldırılır. Herhangi bir zamanda alınan kan şekeri değerinin 200 miligram/dl (dekalitre) üzerinde olması ve idrarda şeker olması durumunda tip1 diyabet tanısı konur.


Görüldüğü dönemler


Çocukluk çağı diyabeti 18 yaş öncesinde, yenidoğan dönemi de dahil herhangi bir yaşta görülebilir. En sık görülme yaşları kula başlama stresinin yaşandığı 6-7 ve en hızlı büyümenin gözlendiği 13-14 yaşları. Fiziksel veya ruhsal stresler, bazı virüs yollu bulaşan enfeksiyonlar, pankreas insülin salgılayan hücre tahribatını tetikleyebilir. Tip1 diyabet yenidoğan döneminde görülebildiği gibi, nadiren erişkinlerde de görülür.


Çocukluk çağı diyabetinin çok büyük kısmı genetik olmaz. Akrabalarda diyabet olmasıyla ilgisi yok. Ama son yıllarda çocuklarda da erişkin diyabetine benzer, şişmanlığın tetiklediği diyabet tanısında artış gözleneniyor.


Çeşitleri ve tedavisi

Çocukluk çağı diyabetine tip1 veya insüline bağımlı diyabet, erişkinde görülen diyabeteyse tip2 diyabet denir. Çocukluk çağı (tip1) diyabette vücutta insülin olmadığı için, mutlaka dışarıdan insülin verilmesi gerekir. Ancak tedavi yalnız insülin verilmesiyle sağlanamaz. Mutlaka kalori ayarlanması yani diyet tedavisi ve egzersiz yapılması gerekir. Dolayısıyla çocukluk çağı diyabet ailenin katılımı ve diyabet eğitimini çok iyi öğrenmesi şartıyla doktor, diyetisyen, hemşire ve psikologdan oluşan bir ekip tarafından tedavi edilir.


Tip2 yani erişkinde görülen diyabetteyse pankreastan insülin salgılanır ancak insülinin direnci görülür. Bu kimseler genelde kilolu olur. Önce diyet tedavisi ve ağızdan alınan anti diyabetiklerle tedaviye başlanır. Gerekirse insülin tedavisi verilir.


Diyabetli bir çocuk dışarıdan insülin yapmak zorunda kalır. Ama bu yetmez. Ne kadar kalori tüketeceğini de bilmesi gerekir. Diyetisyenle, yaşına ve boyuna uygun kalori hesaplanır. Üç ana ve üç ara öğün şeklinde düzenlenir. Diyabetli çocuk belirli bir miktar kalori diyeti tüketip kan şekeri değerlerine göre insülin yapar.


Ailenin görevi


Ailelerin çocukluk çağı diyabetini çok iyi öğrenmeleri gerekir. Hastanede diyabetli çocuğun kan şekeri değerleri düzenlenirken ailenin de diyabet konusunda eğitim alması şart. Bu eğitim insülin uygulama, kan şekeri ölçümü, diyet ayarlanması ve egzersizlerini içerir. Hasta ve ailenin mutlaka hipoglisemi belirtilerini öğrenmesi gerekir. Çünkü akut dönemde en sık rastlanan hipoglisemidir. Bu durumda ağza birkaç kesme şeker atmak veya meyve suyu içmek yeterli olur. Okuldaki öğretmenin mutlaka öğrencisinin diyabetli olduğunu bilmesi gerekir. Öğretmenin, insülin yapma zamanlarında toleranslı olması önemli.


Çocuğun sosyal hayatı


Başlangıçta çocuk ve aile psikolojik sıkıntıda olsa da bir süre sonra bu atlatılır. Normal hayata dönülür. Diyabetli çocuğun kendini arkadaşlarından soyutlamasına hiç gerek yok. Çünkü çocuğun ne kadar yemek yiyeceği, ne kadar insülin yapacağı belli. Yaş günü partilerinde kaç kalorilik diyet alabileceği hesaplanabilir. Ek öğün alarak spor faaliyetleri katılabilir Diyabetin damar, göz, sinir sistemini etkileyen komplikasyonları uzun sürede gelişir (en az 8-10 yıl sonra). Diyabet düzenli kontrol edilir ve kan şekeri değerleri normal düzeylerde tutulursa hastalığın ilerlemesinden endişe etmenize gerek yok.


Diyabetli çocuk kan şekeri seviyelerini ayarladıktan sonra her türlü aktiviteyi yapabilir. Hipoglisemi durumlarında müdahale edebilmesi şart.


Diyabetsiz çocuklardan herhangi bir fark göstermez. Bunun için düzenli takipte olması ve kan şekeri ölçümlerini yapması yeterli. İnsülin dozları çocuk büyüdükçe artar, bu yönden dikkatli olmak gerekir. Çocukluk çağı diyabetinde bir diğer tedavi seçeneği, insülin pompası. Pompa diyabeti bilen, kalori sayımlarını yapabilen çocuklarda tercih edilir.


Obezite diyabeti tetikliyor...


Obezite başta ABD olmak üzere dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde adeta salgın boyutlarına ulaşmış durumda. Ayrıca obezite, birçok sağlık problemine de zemin hazırlayabilir. Bu problemlerden bazıları, şeker metabolizmasındaki bozukluklar, insüline direnç, Tip 2 diyabet, karaciğer yağlanması, kas ve iskelet sistemiyle ilgili sorunlar olarak sıralanabilir. Obezite sadece erişkinleri değil çocukları da etkileyen ciddi bir sağlık sorunu. Kan yağ tablosunda bozulmalar, kalp ve damar hastalığı geliştirme riskinde artış da, yine obeziteyle el ele giden problemler arasında. Geçmiş yıllarda çocuklarda görülen diyabetin büyük oranda insülin yoksunluğundan kaynaklanan Tip 1 diyabet olduğu düşünülüyordu. Ancak çocukluk çağı obezitesindeki artışa paralel olarak Tip 2 diyabet çocuklarda da görülmeye başladı. Tip 2 diyabetli çocuk hasta sayısının artması, özellikle gelişmiş ülkelerde beslenme ve yaşam alışkanlıklarının değişmesiyle açıklanabilir. Çocukluk çağında görmeyi hiç beklemeyeceğimiz kalp ve damar problemlerinin erken bulguları, şimdiden ülkemizde de üzerinde çalışan çeşitli bilimsel araştırmalarla gösterildi.





Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.