Deri kanserini engelleyin

Deri kanserleri tüm kanserler arasında en sık görülen hastalık grubunu oluşturuyor. Hastalığın bilinen en önemli nedeni ise güneşin zararlı ışınları. Koruyucu krem sürmeden güneşe çıkmak, su kesecikleri oluşturacak ya da ikinci derece yanık sayılabilecek kadar güneşin altında kalmak hastalığa davetiye çıkarıyor. Güneşten korunmanın en önemli olduğu dönem ise, hayatın ilk 20 yılı.

Çünkü tüm yaşam boyunca güneşe maruziyetin %80’i bu dönemde gerçekleşiyor. Genetik yatkınlığın da etkili olduğu deri kanserlerinin önemli bir diğer nedeni de solaryum. Toplam 60 saatlik solaryum seansı, deri kanserine yakalanma riskini iki katına çıkarıyor.

Deri kanserlerinin görülme sıklığı nedir?

Dünya genelinde son 30 yılda, deri kanseri sıklığı giderek artıyor. Amerika Birleşik Devletleri, Yeni Zelanda ve Avustralya’da cilt kanserleri en sık görülen kanserlerin başında geliyor. Avrupa ülkelerinde ağırlıklı olarak 60 – 80 yaş arasında görülen deri kanserlerinin sık gözlenen üç tipi bulunuyor: Bazal Hücreli Karsinom1 (BHK), Skuamöz Hücreli Karsinom (SHK) ve bu ikisine göre çok daha ciddi olan Malign Melanom. Türkiye ile ilgili net istatistikî veriler olmadığı için Avrupa rakamlarından yola çıkılıyor.

Hastalığın nedenleri, türüne göre farklılık gösteriyor mu?

Küçük farklılıklar görülmekle birlikte, tüm deri kanserlerinde iki önemli etmen bulunuyor. İlki genetik etki, ikinci grupta ise çevresel etmenler yer alıyor. Çevresel etmenlerin en önemlileri güneşin zararlı ışınları. Buna ek olarak solaryum sayılabilir.

Eğer hastalık başka bir yöntemle iyileşmiyorsa, o zaman ultraviyoleyle tedaviye başlanabiliyor. Bunlara ek olarak, iyonizan radyasyon denilen X ray ışınları ve radyoterapi de riski artıran etmenler arasında gösteriliyor. Arsenikle uğraşan meslek gruplarında da bu hastalıklar daha sık görülüyor.

Bazal Hücreli Karsinom (BHK)’un belirtileri neler, tanısı nasıl konuyor?

Tüm deri kanserleri arasında en sık görülen tür olan BHK’nin deri kanserleri içindeki oranı %80 – 90. Hastalık bu kadar sık görülmesine karşın, çok fazla risk taşımıyor. Bunun nedeni de genelde uzak organa ya da lenf düğümüne4 yayılımının çok nadir görülmesi. Hastalığın ilk evresinde ciltte ten rengi bir kabarıklık oluşuyor. Yıllar içinde bu kabarıklık büyüyor ve renk değişimi başlıyor. Bu renk değişimi morumsu kırmızı renkte oluyor. Bu aşamadan sonra da benzer kabarıklardan iki üç tane çıkarak, yaraya dönüşüyor. O yaranın çok fazla derinleşmesinin ardından çok nadiren, uzak bölge tutulumu yapabiliyor. Bu kabarıklıklar daha çok yüzde ve kulak ile üst dudaktan çekilen bir hattın üstünde görülüyor. Nadiren boyun ve gövdede de ortaya çıkıyor. Tanısı ise klinik muayene ile konuyor. Erken evrede tedavi son derece kolay oluyor.

Skuamöz Hücreli Karsinom (SHK) en çok hangi bölgede, ne tür belirtilerle ortaya çıkıyor?

Yine aynı şekilde yüz ve dudak tutulumu oldukça fazla olan SHK, ten renkli bir kabarıklıkla başlıyor. BHK’ye göre biraz daha sert olan bu kabarıklık, bazen siğil görünümünde olabiliyor. Bu kabarıklık genişleyerek ilerlemiş evrede krater görünümlü bir kabarıklık haline dönüşüyor. Bu durum ihmal edilirse, kabarıklık kanayan, açık bir yara haline geliyor.

SHK’nin biraz daha fazla önemsenmesi gerekiyor. Burun, dudak ve kulak gibi kanlanma alanlarına çok sık yerleşebiliyor ve hızlı yayılım yapıyor. Ayrıca bölgesel lenf düğümlerinin de hastalık açısından kontrol edilmesi gerekiyor. Bir de nadiren rastlanan, vejetan denilen karnabahar görünümündeki bir form ayak tabanında görülebiliyor.

Hastalığın oluşmasında farklı etmenler rol oynuyor mu?

Papilloma virüs enfeksiyonları ya da kasık ve anüs bölgesindeki büyük siğillerden kaynaklanan SKH çeşitleri bulunuyor. Çok büyük kasık siğillerinde SHK dönüşümü mümkün oluyor. Bu bölgelerde siğil tedavisi yerine, biyopsi yapılarak tedavi yönteminin belirlenmesi gerekiyor.

Tanı için klinik muayene yeterli oluyor mu?

SHK’de tanı biyopsi ile konuluyor. Biyopsinin amaçlarından biri karsinomun derinliğini hesaplamak ve alan genişliğini bulmak. Karsinomun derinliği büyük değilse, biyopsi esnasında tamamı çıkarılıyor. Ancak tamamı çıkarılmamışsa ona göre bir tedavi protokolü belirleniyor.

Nasıl bir yöntem izleniyor?

Bu kabarıklıklar ya yakılıyor ya da donduruluyor. Ancak belli bir derinliğin altındaysa sentinel not denilen bölgesel lenf düğümlerinin boya yoluyla taranması gerekiyor. Ardından cerrahiyle tedaviye devam edilmesi öneriliyor. Bu yöntem özellikle kasık bölgesi, kulak, burun ve dudak yerleşimlerinde izleniyor. SHK çok yaygın değilse, kür oranı %99 – 100 düzeyinde oluyor. Tabii yaygın formlarda %10 nüksetme6 olasılığı var. Hekime başvurular genellikle hastalığın erken evresinde olduğundan ve %80 yüz bölgesinde görüldüğünden fark edilmesi ve tedavisi kolay oluyor. İleri evrede gelen SHK’de de kemoterapi tedavisi uygulanabiliyor.

SHK’yi haber veren deri rahatsızlıkları var mı?

Deride hafif kızarıklıklar, iyileşmeyen yaralar ve egzama görümünde ortaya çıkan aktinik keratoz, SHK’nin ön evresi olabiliyor. Ancak aktinik keratozun tedavisi oldukça basit. O nedenle yüzde iyileşmeyen bir yara varsa, sürekli kabuklanıyorsa, iyileşip tekrar ortaya çıkıyorsa ve pullanıyorsa bu durumu bir hekimle paylaşmak gerekiyor. Tedavi dondurma yöntemiyle yapılıyor.

Dikkat solaryumdan kaçının