Florür zararlı mı?

Diş macunlarına onlarca yıldır katılan, “diş çürüklerini önlemeye yardımcı” olduğu ifade edilen florürün aslında sağlığa zararlı olduğu iddiaları kafamızda soru işaretleri oluşturmuştu. Basında yer alan korkutucu içerikli haberlerin, çeşitli köşe yazarlarının, blogger’ların, özellikle de çocuklarının sağlığını korumak isteyen ebeveynlerin “Florürden kaçın!” mesajlı yazıları karşısında güncel bilimsel araştırmalar ne diyor?

İngiltere’de, İngiliz Diş Hekimleri Birliği’nin tavsiyesi üzerine (içilebilen) musluk suyuna florür katılıyor. The Guardian gazetesinin 12 Haziran 2005 tarihli bir haberine göre musluk suyunda bulunan florür, erkek çocuklarda kemik kanserine neden olabiliyor. Habere göre, ABD’de “florüre ‘maruz kalan’ 5 ve 10 yaş arası çocukların 10 ve 19 yaş arasında kemik kanserine yakalanma riski artıyor”. Avrupa’nın birçok ülkesinde içme suyuna florür katılmıyor ancak ABD ve Avustralya gibi ülkelerde içme suyunda florür bulunuyor.

Yaygın kanının aksine, florür diş çürümelerini tedavi etmiyor veya diş minelerini doğrudan sertleştirmiyor.

Tedavi etmiyor ama dolaylı olarak olumlu etki ediyor

Ağız florasında diş minelerinden sürekli, çeşitli mineraller çözünerek (ağızdaki bakterilerin, yediğimiz gıdalardaki şekeri sindirip asit üretmeleri sonucunda) ayrılıyor ve vücut bunları mineye geri ekliyor. Öte yandan, tükürüğün pH değerinin belli bir değerin altına düşmesi durumunda bu çözünme, minerallerin geri alınmasından daha hızlı gerçekleşiyor. Böylece, aylar ve yıllar içinde mine üzerinde zayıf bölgeler ve delikler oluşuyor. Florürse, minelerin üzerinde ince bir katman oluşturarak minerallerin geri alınmasına yardımcı olan bir faktör olarak öne çıkıyor. Florürün en verimli biçimde alımı, doğrudan uygulanmayla (örneğin, mine üzerine diş macunu yardımıyla) oluyor. Yiyecek artıklarıyla kaplanmış bir dişe florür pek etki edemediği için diş fırçası ve diş ip gibi araçlarla diş temizliği önem taşıyor.

2010 yılında Almanya’da yapılan bir araştırmada(1) yukarıda bahsedilen ince katmanın, zannedildiğinden çok daha ince (neredeyse 100 kat daha ince) olduğu görülmüş. Bu kadar ince bir tabakanın dişin normal kullanımı sırasında kolayca aşınıp gideceği düşünüldüğünde, flüorürün belki de henüz bilinmeyen bir şekilde koruma sağladığı sorgusu ortaya çıkmış.

Florür, sadece yapay olarak aldığımız bir madde değil. Doğal olarak, örneğin, çay ve kaynak sularında bulunuyor. Vücuda aşırı alımının ciddi sorunlara neden olduğu, Alman dergisi Der Spiegel’in 2014 yılında yaptığı bir haberde(2) görülebilir. Haberde, 47 yaşında ve 15 yıldan uzun süredir çayını çok sert içen (günde 100-150 poşet kadar) bir İngiliz kadının durumu anlatılıyor. Dişlerinde ağır hasar, sırt, kol ve bacaklarında ağrı şikayetiyle hastaneye giden kadın, kendisini bu hale getirenin, aşırı miktarda içtiği çayda bulunan flüorür olduğunu öğrenmiş. Uzun yıllar boyunca yüksek dozda aldığı florür, sağlığına büyük zarar vermiş.

Avrupa Gıda Ürünleri Otoritesi EFSA, çocuk, yetişkin, hamile, emziren fark etmeksizin herkesin kg vücut ağırlığı başına 0,05 miligram florür almasını tavsiye ediyor. Bu miktar, diş macunu, içme suyu veya florürlü tuzla alınabiliyor. Aşırı dozda tüketimse çocuklarda estetik bir soruna neden oluyor. Dişlerin oluşma döneminde flüorür, diş minelerinin içinde birikiyor ve "florozis" denen beyaz lekeler, çizgiler oluşuyor. Bu bedenle 6 yaşına kadar olan çocuklar için flüorürü düşük diş macunları üretiliyor. Flüorür ancak, on yıldan uzun süre boyunca aşırı dozda (tavsiye edilenin en az 200 katı kadar, günde 10-25 miligram) alınması halinde çocuklarda ciddi kemik ve diş zararına yol açıyor.

Florürün kansere neden olduğu iddialarının haklı olup olmadığını ortaya çıkarmak için 2014 yılında İngiltere’de bir araştırma sonucu yayımlanmış. Buna göre, İngiltere’de 1980-2005 yılları arasında yaşları 0-49 arasında değişen 2500’den fazla osteosarkom ve 1600’den fazla Ewing sarkom (kemik kanseri türleri) vakası incelenmiş ve bu hastalıklarla içme suyundaki florür arasında herhangi bir bağlantı bulunamamış.

Öte yandan, içme suyunda bulunan florürün çocuk gelişimine (hamilelikten itibaren ya da küçük yaşlarda) olan negatif etkilerini vurgulayan araştırmalar da az değil; hatta bu konuda aktif olan STK’lar mevcut. Çin’de, ABD’de, Meksika’da çocuklar üzerinde yapılan incelemeler, sudaki florürün IQ düşüklüğüne neden olduğunu ifade ediyor. Avustralya Ulusal Sağlık ve Tıbbi Araştırma Konseyi ise ne kanser ne de IQ düşüklüğü iddialarının doğru olmadığını açıklıyor.

Florürün, kaybedilen minerallerin diş minesine geri kazandırılmasında katalizör görevi görerek ağız sağlığına olumlu etkisi olduğu konusunda bir şüphe olmamakla (bu mekanizmanın nasıl işlediğine dair bir takım bilinmezler olmasına rağmen) beraber, olası zararları konusunda hala bir fikir birliğine varılmış değil. Yapılan araştırmalar, iki yönde de bulgular açığa çıkarıyor.

Haberin derlendiği kaynaklar:

Ağız kokusuna neden olan 6 ilginç şey

Ağız kokusuna neden olan ve hiç aklınıza gelmeyen 6 şey...

Deniz ürünlerinin, sarımsağın, kahvenin ve diş eti hastalıklarının ağız kokusuna neden olduğunu biliyorsunuz. Bunların yanı sıra ağız kokusuna neden olan ve hiç aklınıza gelmeyen 6 şeyi aşağıda listeliyoruz;

1- Tıkanmış burun Lütfen mendili alın ve biraz sümkürün. Hastalık yüzünden burundan nefes alamıyorsanız, ağzınızdan nefes alıp vermeye başlarsınız. Bu ağzınızdaki dokuların kurumasına ve ağzın temizleyicisi olan salya salgılanmasında azalmaya neden olur. Salya, yemek artıklarını temizlemekle kalmaz, çürüğe neden olan asitleri nötrler ve bakterileri kontrol altında tutmak için doğal antiseptik görevi görür. Salya ne kadar az olursa bakteri o kadar artar. Bu da ağız kokusu demektir. Salya salgılanmasını arttırdığı için sakız çiğnemek çözüm olabilir.

2- Abur cubur Bakteriler de şeker sever. Jelibon, tatlı şarap ve hatta nane şekeri bile yediğinizde ağzınızda parti var demektir. Bakteriler şekere bayılır ve ağzınızda daha hızla yayılır. Bu nedenle diş hekimleri, şeker yerine çikolatayı önermektedir. Çünkü çikolata, hem daha hızlı eriyor hem de diğer şekerlere göre, şeker oranı daha düşük. Ayrıca da içindeki kalsiyum ile diş minesi için faydası bile var.

3- Ağız çalkalama suyu Pek çok ağız çalkalama suyu alkol içerir. Hatta içeriğindeki alkol miktarı % 27'lere kadar ulaşabilir. Bu da ağız kuruluğuna ve nane ferahlığı geçtikten sonra kötü bir kokuya neden olur. Alkol içermeyen markaları tercih etmelisiniz

4- Düşük karbonhidratla beslenme Düşük karbonhidrat ve yüksek protein içeren bir öğünden sonra, vücudunuzun çeşitli bölgelerinde amonyak üretimi olur ve nefes yoluyla dışarı çıkar. Düzenli olarak bu şekilde beslenmek, vücudun sürekli amonyak üretmesi demektir. Bu da nefesinizin çürük kokmasına neden olur.

5- Gram negatifler Ağzınızda yaşayan bütün bakterilere, genel olarak gram negatif bakteri denir. Kötü kokulu sülfürik bileşenler üretmekle kalmayıp, ekstra bir hücre tabakasıyla da kendilerini korurlar. Diş eti çizgisinde üreyip dilinizin aralarına yerleşirler. Diş ipi kullanmak bir çözüm olsa da, diğer bir seçenek dilinizi fırçalamaktır. Dil fırçalamak, ağız kokusunu % 70 oranında azaltır. Dilinizin tamamını, özellikle de arka kısmını fırçalayın.

6- Endişe Kalbiniz deli gibi çarpıyor, elleriniz titriyor ve stresten nefes nefese kaldınız. Emin olun ağzınız da kötü kokuyor (gene nedeni kurumuş ağız). Derin nefes almanın yanı sıra, biraz su içerek ağzınızı tazelemelisiniz. Sarımsak kokusuna çözüm ise bir bardak sütte. Süt, sarımsağın neden olduğu koku veren bileşenlerin miktarını ağızda ve burunda azaltır. Ancak tam yağlı süt, yağsız sütten daha etkilidir çünkü yağın emici özelliği vardır.