Bu içerik Prof. Dr. Birsel Kavaklı ve Dr. Elif Pahsa'nın katkılarıyla hazırlanmıştır.

İyot, vücuda; besinler, su ve deniz ürünleri tüketimi ile alınır. Normal şartlarda vücudumuzda 15–20 mg iyot bulunmaktadır. Yaklaşık olarak 1.5 milyar kişi ya da dünya nüfusunun %29’ u iyot yetersizliğinin olduğu riskli bölgelerde yaşamaktadır. Tahminlere göre, her yıl doğan yaklaşık 40 milyon çocuk, annelerinin diyetinde yeterince iyot bulunmaması yüzünden farklı ölçülerde zihinsel gerilik riskiyle karşı karşıyadır.

Yaşa bağlı günlük alınması gereken iyot miktarı ne kadardır?

ICCIDD (İyot Yetersizliği Bozukluklarının Kontrolü için Uluslararası Konsey) Ve WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından önerilen yaşa bağlı günlük iyot alımları şu şekildedir:

Yaş / Günlük iyot alımı – mcg/gün:

• 0–12 yaş / 50

• 1 – 6 yaş / 90

• 7 – 12 yaş / 120

• 12 yaş ve üzeri / 150

• Gebe / 200

• Laktasyon / 200

İyot alımındaki artış guatrın görülme riskini azaltır

Kişilerin günlük iyot alımlarını artırmak, iyot yetersizliğinin olduğu bölgelerde alınabilecek başlıca önlemlerdendir. Özellikle bu önlem guatr bulgusunun henüz mevcut olmadığı çocuklarda ve erişkinlerde daha etkili olup, iyot alımındaki artış var olan guatrı tedavi etmekten çok, guatrın görülme sıklığının azalmasında etkili olmaktadır. Bazı tiroid hastalarının örneğin graves hastalığı, hashimoto tiroiditi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır.

İyot yetersizliğine karşı iyotlu tuz kullanın

İyot yetersizliğine bağlı olarak dünyada en sık kullanılan yöntem tuzun iyotlanmasıdır. Bunun dışında aşağıda verilen örnekler gibi sık tükettiğiniz besinlerin iyot açısından zengin olmasına dikkat ederek iyot yetersizliğinizin önüne geçebilirsiniz.

• Ekmeğe iyot katılması

• İyot tabletleri kullanılması

• İyotlu yağ enjeksiyonu ya da iyotlu yağ kapsülleri kullanılması

• İçme suyunun iyotlanması

Bazı yiyecekler iyot yetersizliğine sebep olabilir

Yiyeceklerde bulunan guatrojenler denen antitroid bileşiklerinin tiroid bezinde iyot taşınmasını engelleyerek iyot yetersizliğinin oluşmasında rolü olduğu bilinmektedir. Antitiroid bileşiklerinin en önemlileri; lahana, karnabahar, brüksel lahanası, şalgam, turp vb. sebzelerde bulunan guatrojen maddelerdir.

İçerik: Prof. Dr. Birsel Kavaklı

İyotun yeterli alımının önemine dikkat çeken Dr. Elif Pahsa, tiroit fonksiyonunda selenyum ve iyot ilişkisini, iyot eksikliği için risk faktörlerini ve iyot eksikliğinin belirtilerini anlattı.

Yeterli tiroit fonksiyonu için yeterli iyot ve selenyum seviyelerine ihtiyaç olduğuna vurgu yapan Dr. Elif Pahsa, “Selenyum temel olarak antioksidan fonksiyonuyla bilinen esansiyel bir elementtir. Tiroit metabolizmasında iyota ek olarak selenyum da tiroit bezinin düzgün şekilde çalışması için önemli bir mineraldir. Tiroidin en aktif şekilde hormon üretebilmesi için selenyum sadece gerekli olmakla kalmaz, üretilen hormon miktarını düzenlemeye de yardımcı olur. Tiroit bezi, yeterli düzeyde tiroit hormonu üretmek için hem selenyum hem de iyota ihtiyaç duyar, birinde eksiklik olduğunda, vücutta tiroit hormon seviyeleri düşer.

İyot eksikliği çocuklarda zihinsel ve gelişimsel sorunlara yol açıyor

Vücudun büyüme, gelişim ve enerji metabolizmasını yöneten tiroit hormon fonksiyonlarının sağlıklı sürdürülebilirliği için iyot düzeylerinin yeterli olması öneminin altını çizen Dr. Elif Pahsa, “Tiroit bezi tiroit hormonlarını yaparken iyotu kullanır ve bu anlamda iyot, tiroit fonksiyonlarının adeta merkezinde yer alır. Özellikle hamilelerde iyot ihtiyacı artmaktadır. Çünkü iyotun bebek beyninin erken gelişimi dahil tüm gelişim ve öğrenim evresinde, ayrıca kas, kalp ve iç organların gelişimi için gerekli hormonların yapımında önemli rolü bulunmaktadır. İyot eksikliği çocuklarda zihinsel ve gelişimsel sorunların önemli bir nedeni olup, okul çağındaki çocuklarda üreme fonksiyonları ve IQ düzeylerinin azalması da dahil olmak üzere birçok etkisi vardır.

İyot eksikliği için risk faktörleri nelerdir?

• Hamileler

• İyotlu tuz kullanmayan kişiler

• Guatrojen Gıdalar (lahana, karnabahar, turp)

• Florür ve klorlu su

• Selenyum eksikliği

• Sigara

• Vejetaryen ve vegan diyet

İyot eksikliğinin belirtileri nelerdir?

İyotun eksikliği temelde tiroit hormonlarının eksikliği ve hipotiroidizm ile benzer belirtiler gösterir.

• Guatr

• Kilo almak

• Yorgunluk, güçsüzlük

• Saçlarda dökülme, cilt kuruluğu

• Öğrenme ve hafıza problemleri

• Kalp hızında yavaşlama

• Adet düzensizliği veya adet dönemlerinin daha ağır geçmesi

Günlük önerilen iyot alımı ne kadardır?

Konvansiyonel tıp günlük iyot alımının; çocuklarda 1-5 yaş 90 mcg, 6-12 yaş 120 mcg, adölesan ve yetişkinlerde 150 mcg, gebelerde 220 mcg ve emziren annelerde 290 mcg olduğunu savunurken; bütünsel tıp bakış açısında bu miktarların yetersiz olduğu yönündedir. Bu doğrultuda lugol (iyot damlası) kullanımının doz ayarlaması ve uygulanması mutlaka doktor kontrolünde yapılmalıdır.