Mesajlaşma uygulamalarının eriştiği veriler nelerdir?

Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek, mesajlaşma uygulamaları hakkında merak edilen soruları yanıtladı.

WhatsApp ya da Telegram gibi uygulamaların riskleri nedir ve bu uygulamaları kullanırken nelere dikkat edilmeli ?

Bildiğimiz üzere; Whatsapp’ın duyurduğu gizlilik politikasındaki değişikliğe dair tepkiler sürerken beraberinde birçok soru işareti doğdu. Öncelikle bu tarz mesajlaşma uygulamalarının riskleri ve güvenliği tartışma konusu oldu.Bu tür uygulamalar üzerinden gönderdiğiniz mesajlar, servisi sağlayan firmanın sisteminde depolanıyorsa bunların üçüncü şahıs veya kurumlarla paylaşılması mümkün olabilir. Örneğin e-posta hesabınız veya Facebook profiliniz için bu risk bulunabilir. Gönderdiğiniz veri (mesaj) şifrelenmeden internet üzerinde yol alıyorsa, henüz karşı tarafa ulaşmadan aradaki bir kişi/kurum tarafından (örneğin internet servis sağlayıcınız veya GSM operatörünüz) ele geçirilebilir. WhatsApp’ın son sürümünü kullanan kullanıcılar arasındaki tüm mesajlar ‘uçtan uca şifreleme’ yöntemi kullanılarak iletiliyor. Yazışmalarımızda karşımıza çıkan bu bilgi, mesajların güvenli şekilde iletildiğini belirtiyor. Ayrıca resim, video ve sesli aramalar da aynı şekilde şifreli olarak iletiliyor.Whatsapp’da veri şifrelenerek gönderildiği için gönderilen mesajların başkaları tarafından okunması artık düşük bir olasılık. Whatapp mesajlarımızı depolamaz. Ancak; WhatsApp pek çok internet şirketinin yaptığı gibi; uzun uygulama kullanımına ilişkin meta-dataları Facebook ve diğer grup şirketleri ile paylaşarak kullanıcılara ilgilendiği içeriğe göre reklam göstermeye devam ediyor.

Whatsapp uygulamasının yeni güvenlik sözleşmesi ne anlama geliyor?

En çok merak edilen soru ise yeni gizlilik şartlarında nelerin değiştiği... Whatsapp’ın, kullanıcılara kullanım koşullarının ve gizlilik ilkesinin güncelliğine ilişkin yaptığı bilgilendirmede, kullanıcıların kullanıma devam edebilmesi için WhatsApp verilerinin facebook şirketleri ile paylaşılmasına onay vermeleri gerektiği , aksi halde 8 Şubat 2021’den itibaren Whatsapp’ı kullanamayacağını belirtti. Öncelikle şunu bilmeliyiz ki; Whatsapp devletlere açılmayacak, güvenilirliği kaybolmayacak, ama Whatsapp sizin bilgilerinizi, kiminle yazıştığınızı, hangi konulara ağırlık verdiğinizi Facebook ve kendi şirketleri ile paylaşacak. Bu şu anlama gelir, yine paylaşma tehdidi devam ediyor. Her türlü yazışma bir yerlerde depolanıyor. Bu Whatsapp’ta da olabilir, başka uygulamada da olabilir. Bu sözleşme ile WhatsApp’ın yapmayı amaçladığı ise legal olarak zaten elinde bulundurduğu verileri paylaşmak için onay almak.

Yeni sözleşmenin kabul edilmesi halinde; verilerimiz ne şekilde kullanılabilir ve kullanıcılar bu durumlarda hangi sıkıntılarla karşılaşabilir?

WhatsApp'ın Facebook ile paylaştığı veriler arasında telefon numaranız, WhatsApp'ı ne kadar süre ve ne kadar sıklıkla kullandığınız, diğer kullanıcılarla nasıl bir etkileşim içinde olduğunuz, cihazınızla ilgili bilgiler, IP adresiniz, işletme sisteminiz, tarayıcı verisi, bataryanın sağlığı, uygulamanın versiyonu, mobil ağ, dil ve zaman dilimi yer alıyor.WhatsApp'a en başta verdiğiniz izne göre ödeme verileriniz ve konumunuz da Facebook ile paylaşabilen veriler arasında. Bu değişiklik ile insanların işletmelerle olan iletişimlerinde; iletişimde bulunduğunuz işletme isterse bu verileri tutmak için Facebook ‘dan güvenli posting hizmeti alabiliyor.

Konunun KVK açısından hukuki değerlendirmesi ve konu ile ilgili güncel gelişmeler:

Whatsapp, kullanıcılarının kişisel verilerini çeşitli yerlerde kullanma, paylaşma zorunluluğu getirdi ve bu durum toplumda tepkiyle karşılandı. Bunun üzerine rekabet kurulu harekete harekete geçti ve geçtiğimiz günlerde bir karar yayınladı. Buna göre, Rekabet Kurulu’nun 11.01.2021 tarihli ve 21-02/25-M sayılı kararıyla, WhatsApp kullanıcılarına getirilen veri paylaşma zorunluluğu hakkında Facebook Inc., Facebook Ireland Ltd., WhatsApp Inc. ve WhatsApp LLC hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 6. maddesinin ihlal edip edilmediğinin tespiti amacıyla resen soruşturma açılmıştır.

Alınan kararda ayrıca söz konusu uygulamalarının soruşturma sonucunda alınacak nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararlar doğurma ihtimalini haiz olduğundan 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesi çerçevesinde geçici tedbir alınması ve bu kapsamda Facebook’un Türkiye’de, WhatsApp kullanıcılarının verilerinin 8 Şubat 2021 tarihinden itibaren başka hizmetler için kullanılmasına yönelik getirdiği koşulları durdurması ve bu koşulları kabul eden veya bilgilendirmeyi alarak kabul etmeyen tüm kullanıcılara Facebook’un veri paylaşımını içeren yeni koşulları durdurduğunu anılan tarihe kadar bildirmesi gerektiğine karar verilmiştir.

Söz konusu kanun maddesini incelediğimizde piyasadaki hakim durumun kötüye kullanılması halinin önlenmesi amaçlanmıştır. Whatsapp, piyasadaki hakim gücünü kullanarak kullanıcıları kişisel verilerini vermeye zorlamıştır. Bu açıdan bakıldığında yeni veri işleme politikasının mevzuata aykırılığından iptali söz konusu olabilir. Ancak bir gerçeği kabul etmemiz gerekir. Kişisel verilerimiz işleniyor ve bu yeni bir olay değil. Whatsapp gibi hemen hemen herkesin kullandığı bir uygulama bunu duyurunca halkımızın haberi oldu lakin bu zaten yıllardır olan bir husus. Bundan dolayı yalnızca kişisel verilerin işlenmesinden dolayı Whatpsapp’a herhangi bir yaptırım olmayacaktır. Yalnızca verilerin işlenmesindeki bazı belirsizliklerin giderilmesi istenebileceği kanaatindeyim.

Ayrıca Kişisel Verileri Koruma Kurulu’da (KVKK), WhatsApp uygulaması hakkında, yurt dışına veri aktarımı ve temel ilkeler yönünden resen inceleme başlattı. Kişisel verilerimiz işlenirken; işlenen verilerimizin neler olduğu, bunların kimlerle paylaşılabileceği, yurtdışına aktarılabilip aktarılamayacağı, işlenen verilerin hangi amaçlarla kullanılabileceği ve benzeri hallerin açık bir şekilde belirli olması gerekmektedir. Ayrıca verisi işlenen kişilerin karşısında bir muhatap bulabilmesi gerekmektedir. Kişisel Verileri Koruma Kurulu, yeni Whatsapp kişisel veri işleme politikasını bu kriterler üzerinden değerlendirecek ve bir sonuca varacaktır. Burada Whatsapp’ın işlenen kişisel verilerin neler olduğu ve paylaşımı konusunda muğlaklığı bulunuyor. Genel geçer ifadeler değil daha spesifik ifadeler gerekli dolayısıyla Kişisel Verileri Koruma Kurulu bu açıdan bir ihlal kararı verebilir. Ancak yine belirtmemiz gerekir ki kişisel verilerin işlenmesi yeni bir olay değildir ve sadece Whatsapp kişisel verilerimizi işlememektedir. Diğer haberleşme uygulamaları da kişisel verilerimizi işlemektedir hatta yalnızca haberleşme uygulamaları değil her çeşit uygulama verilerimizi bir şekilde işlemektedir. Buna örnek olarak internette ilgi alanlarımıza dair reklamlar çıkması gösterilebilir. Önemli olan bu verilerin kullanım amaçlarını ve paylaşım yerlerini bilmemizdir. Tabii bu hususta mevzuatımızda ciddi eksiklikler mevcuttur. Avrupa’da bu kanun hükümleri çok daha katıdır ki zaten bundan dolayı AB kullanıcıları yeni Whatsapp politikasını reddetse dahi uygulamayı kullanmaya devam edebiliyorlar.