Yaklaşık yirmi yıl önce kadın sağlığı uzmanlarının gerçekleştirdiği büyük bir araştırmanın sonuçları, menopoz döneminde kullanılan sentetik hormon ilaçlarının güvenliği konusunda ciddi endişeler uyandırmıştı. Bu çalışmanın bulguları, hormon tedavilerinin kardiyovasküler hastalık, felç, pulmoner emboli ve meme kanseri riskini artırabileceğini öne sürdü. Sonuç olarak, milyonlarca kadın ve doktor, bir gecede bu ilaçları kullanmaktan vazgeçti.

Bu çekinceler, aradan geçen yıllara rağmen, kadınlar arasında hala devam ediyor. Ancak, Women’s Health Initiative (WHI) tarafından gerçekleştirilen çalışmanın uzun vadeli takibi, bu korkuların büyük ölçüde abartıldığını gösteriyor.

Yeni yapılan araştırma, özellikle 60 yaş altında ve menopoz evresinde olan kadınlar için kısa vadeli menopoz semptomlarının tedavisinde kullanılan ilaçların faydalarının, risklerden daha ağır bastığını ortaya koyuyor.

JAMA’da yayımlanan yeni analiz, menopoz başlangıcında olan ve semptomlar yaşayan genç kadınların birkaç yıl boyunca hormon tedavisi alabileceklerini ve olumsuz etkilerin düşük olasılıkla karşılaşılabileceğini gösteriyor. Brigham ve Kadın Hastanesi’nde önleyici tıp bölümünün başkanı ve makalenin ilk yazarı olan JoAnn Manson, “Erken menopozdaki kadınlar rahatsız edici semptomlarla karşı karşıya kaldığında hormon tedavisi almaktan korkmamalı ve klinisyenler de bu tedaviyi reçete etmekten çekinmemeli” diyerek açıklıyor.

Menopozda hormon ilaçlarının güvenliği üzerine uzun vadeli takip

Uzmanlar WHI’nin önemi ve kadın sağlığı üzerindeki etkisini yine de önemsiyor. Çalışma, 50 ile 79 yaşları arasında 160 binden fazla menopoz dönemindeki kadını kaydetti. Ancak, 2002 yılında, çalışmanın menopoz hormon denemesinin bir kısmı, hormon grubundaki kadınların kardiyovasküler hastalık, felç, pulmoner emboli ve meme kanseri riskinin arttığını öne süren veriler nedeniyle aniden durduruldu.

Sonuçlar, semptomları hafiflettiği düşünülen hormonların aynı zamanda kalp krizlerine karşı uzun vadeli koruma sağladığına inanılan milyonlarca kadının tıbbi bakımını altüst etti. Ancak, çalışmanın tasarımının, daha büyük yaş gruplarını içermesi nedeniyle sonuçları çarpıtmış olabileceği düşünülüyor. Çalışmadaki genç kadınlarda, çok daha iyi sonuçlar elde edilmişti.

20 yıldan fazla bir süre sonra, WHI’deki kadınların uzun vadeli takibi, 60 yaş altındaki kadınlarda kısa vadeli menopoz semptomlarının tedavisinde hormonların nispeten güvenli bir seçenek olduğunu ortaya koydu. Hormonlar hala kalp krizi, demans veya diğer kronik durumları önlemek adına, uzun vadeli kullanım için önerilmiyor.

Mayo Clinic’in Kadın Sağlığı Merkezi direktörü Stephanie Faubion, “Yan etkilerden korkan önemli bir kadın grubu hala hormon tedavisi kullanmıyor; oysaki 60 yaş altında olup da menopozun rahatsız edici semptomlarını yaşayan kadınlar için bu ilaçlar oldukça güvenli.”

Yeni yayınlanan analizin bulguları şunları içeriyor:

• Hormon tedavisi, her yaş grubunda mortalite oranlarını (tüm nedenlerden ölüm oranları) artırmadı.

• Hormon kullanıcıları ile kullanmayanlar arasında kalp riski açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı.

• Genç hormon kullanıcıları arasında felç riski nispeten düşüktü.

• Hormon tedavisinin farklı formları (kombinasyon östrojen-progestin ve sadece östrojen) meme kanseri riskine zıt etkiler yaptı.

• Hormon kullanıcıları arasında kemik kırılması riski, plasebo grubuna (ilacı almayan gruba) göre yüzde 33 daha düşüktü.

Menopoz ilaçlarının yan etkilerinden korunmak için ne yapmalı?

Menopoz döneminde hormon tedavisi kullanmak bazı yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkilerden korunmak ve tedavinin güvenliğini artırmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:

1. Kısa süreli kullanım

Uzmanlar, hormon tedavisinin kısa süreli kullanımı ile yan etkilerin azaltılabileceğini belirtiyor. WHI çalışmasının bulguları, 60 yaş altındaki kadınların birkaç yıl boyunca hormon tedavisi alabileceğini ve olumsuz etkilerin düşük olasılıkla karşılaşılabileceğini gösteriyor.

2. Düşük doz seçenekleri

Düşük doz östrojen ve progestin kombinasyonları, yan etkilerin azaltılmasına yardımcı olabilir. Düşük dozlu tedaviler, özellikle meme kanseri ve kardiyovasküler riskleri azaltmada etkili olabilir. Sizin için en uygun dozu, belirtilerinizi ve genel sağlık durumunuzu paylaştığınız doktorunuz belirleyecektir.

3. Alternatif uygulama yöntemleri

Hormonal tedaviler, hap formu dışında, cilt üzerine yapıştırılan yamalar veya jeller gibi farklı formlarda da kullanılabilir. Bu yöntemler, gastrointestinal yan etkileri azaltabilir ve hormonların daha dengeli bir şekilde emilimini sağlayabilir.

4. Düzenli takip ve kontroller

Hormon tedavisi gören kadınlar, düzenli olarak doktor kontrollerine gitmeli ve tedavinin etkileri yakından izlenmelidir. Düzenli mamografi ve pelvik muayeneler gibi tarama testleri, erken dönemde olası yan etkilerin tespit edilmesine yardımcı olabilir.

5. Hormon dışı alternatifler

Bazı kadınlar için hormon dışı tedavi seçenekleri daha uygun olabilir. Menopoz semptomlarını hafifletmek için kullanılan SSRI’lar (selektif serotonin geri alım inhibitörleri) ve SNRI’lar (serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri) gibi ilaçlar, sıcak basmaları ve diğer semptomları azaltmada etkili olabilir.

6. Yaşam tarzı değişiklikleri

Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve stres yönetimi, menopoz semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Düşük yağlı, yüksek lifli bir diyet ve düzenli fiziksel aktivite, genel sağlığı destekler ve kemik sağlığını korur.

7. Kişisel sağlık durumuna göre tedavi planı

Her kadının sağlık durumu farklıdır, bu yüzden hormon tedavisi almadan önce kişisel risk faktörlerinin dikkate alınması önemli. Kalp hastalığı, felç veya meme kanseri riski yüksek olan kadınlar, tedavi planlarını bu risklere göre düzenlemeli.

Kaynaklar: Marlene Cimons. "No need to fear menopause hormone drugs, finds major women’s health study". Şuradan alındı: https://www.washingtonpost.com/wellness/2024/05/01/menopause-hormones-hrt-safety-whi/. (01.05.2024).

JoAnn E. Manson. "The Women’s Health Initiative Randomized Trials and Clinical Practice". Şuradan alındı: "The Women’s Health Initiative Randomized Trials and Clinical Practice: A Review | Oncology | JAMA | JAMA Network. (01.05.2024).

Candice Price. "Women’s Health Initiative (WHI)". Şuradan alındı: https://www.nhlbi.nih.gov/science/womens-health-initiative-whi.