Düşüncelere esir olmak, mantığı devre dışı bırakmak demektir. Mantığı camdan aşağı atmamalıyız. Olumsuz düşünceler beynimize hücum edebilirler. Bunu duygu durum değişikliğinizden de anlayabilirsiniz. Korkmuş hissedebilirsiniz. Kaygılı ve depresif düşünceleriniz beyninize hızla akabilir.

Olumsuz düşüncelerin özü, saldırmaktır, yıpratmaktır. Olumsuz düşüncelerinize savaş açmaya başladığınızda alarm zilleri de çalmaya başlayacaktır. Belki korku ve kaygılarınız artacaktır. Ancak bu, tamamen olumsuz düşüncelerinizin savunma mekanizmasıdır. Olumsuz düşünceleriniz, hücreleriniz gibi sürekli kendilerini yeniler. Ancak her olumsuz düşüncenin panzehiri, ona olumlu düşüncelerle meydan okumaktan geçer. Bu meydan okuma sizi biraz tedirgin edebilir ama mutlaka harekete geçmelisiniz. Güçlü olduğunuzu ve her şeyin yolunda olduğunu hatırlayın.

Anımsatmak da yetmez, bir kağıt, kalem alıp yazabilirsiniz. Şöyle yapabilirsiniz: Olumsuz düşüncelerinizi tek tek yazıp bunların karşılarına kendinizi suçlamadan, olumlu düşüncelerinizi yazabilirsiniz. Bu, düşüncelerinizi fark etmenizi sağlayacak ve rahatlayacaksınız çünkü olumsuz düşüncelerinizin ipi artık olumlu düşüncelerinizin eline geçecektir.

Olumsuz düşüncelerimizin temellerinde “öz yıkıcı inançlarımız” olabilir. İnançlarımız çocukluk çağlarımızdan itibaren bizimle birlikte var olmaya başlayan ve gelişerek hayat boyunca devam eden süreçlerdir. Herhangi bir konuya bakış açımızı şekillenmiş olan inançlarımız belirler. Herhangi bir olumsuz düşünce karşısında başka insanlara onları motive edici tavsiyelerde bulunuruz ve olumsuz düşüncelerden arınmalarını sağlarız.

Aslında düşüncelerinin yersiz olduğunu, onun değerli biri olduğunu vurgularız. Ancak aynı durum bizim için geçerli olduğundaysa kendimizi savunmasız hissedebiliriz. İşte bu noktada olaylara bakış açımızı yöneten öz yıkıcı inançlara sarılırız. Olumsuz düşüncelerimizin farkına varabiliriz belki ama “bir şey yapamıyoruz” hissine kapılabiliriz. Bu son derece normal bir durumdur.

Öz yıkıcı inançlarımızı avantaja çevirebiliriz

Performans mükemmeliyetçiliği: Asla başarısız olmamalı ya da hata yapmamalıyım.

Algılanan mükemmeliyetçilik: Eğer kusurlu ya da zayıf olursam insanlar beni sevmez ya da kabul etmez.

Başarı bağımlılığı: Benim insan olarak değerim başarılarıma, zekama, yeteneğime, statüme, gerilime ya da görünüşüme bağlıdır.

Bu inançlarınızı, “başarısız olacağım” düşüncelerinizden kurtulmak için kullanabilirsiniz. Sıraladığım inançlar üzerinde biraz düşündüğünüzde bunların sizde de olduğunu fark edeceksiniz. Gelin, beraber bir olumsuz örnekle bunu canlandıralım:

Olumsuz düşüncem: “Haftaya gireceğim sınavdan galiba kalacağım, ben başarısızım.”

Böyle bir düşünce size kaygılı, üzgün, umutsuz, yetersiz hissettirebilir. Ancak bu sadece bir mantığınızı devre dışı bırakıp tamamen duygularınızla düşünmekten kaynaklanır. Eğer biraz düşünürseniz, sıraladığım hangi inancın kendinizden var olduğunu saptayabilirsiniz. Diyelim ki performans mükemmeliyetçiliği size de yakın geldi. Peki, şimdi ne yapacağız?

Öncelikle olumsuz düşüncemizi olumsuza çevirelim: Düşünceleriniz mutluluğa yönlendirebilirsiniz.

Olumlu düşünce: “Haftaya gireceğim için biraz kaygılı olabilirim, kabul ediyorum. Ancak her insan başarısız olabilir ve hata yapabilir. Ben de bir insanım ve doğal olarak hatalarım olacaktır. Haftaya gireceğim sınava gayet iyi hazırlandım ve daha önce de bu tarz sınavlara girdim ve başarılı oldum. Bundan da başarılı olacağıma inanıyorum. Ayrıca başarısız olmam ya da hata yapmam benim için bir kayıp değil, kazanç olabilir. Her başarısızlık ve hata, benim için bir tecrübe niteliğindedir” gibi bir olumlama yapabilirsiniz. Dikkat edilecek noktalardan birisi, bunu yaparken kendinizi ya da bir başkasını suçlamamalısınız. İkinci de burada esas amacımız tespit ettiğiniz öz yıkıcı inançlarınızı sizin avantajlarınıza çevirmektir. Özellikle vurgulamak istediğim, yazarak yapmanız gerektiğidir.

Onur Kaplan