Akciğere kedi tüyü kaçması nedeniyle bir kişinin öldüğü iddiası, sosyal medyada birçok yanlış bilginin hızlıca yayılmasına neden oldu. Ancak sağlık otoritelerinin ve uzmanların aktardığı bilgiler, söz konusu vakanın akciğer kanserine bağlı olduğunu; iddianın gerçeği yansıtmadığını ortaya koydu.

Kedi tüyünün doğrudan akciğerde birikip ölümcül enfeksiyon yapması, solunum fizyolojisi açısından da olası bir durum değil. Solunum yollarında parçacıkların nereye ulaşacağını belirleyen en kritik etken boyuttur: 10 mikrometrenin üzerindeki büyük parçacıklar üst solunum yollarında tutulur, 5 - 10 mikrometre arası daha çok soluk borusu ve bronşlara çöker, 5 mikrometre altındaki ince parçacıklar alveollere kadar inebilir. Saç ve hayvan tüyleri ise onlarca mikrometre çapındadır ve bu nedenle akciğerin en uç kısımlarına ulaşmaz.

Alerjiyi tetikleyen şey “tüy” değil, tüyün taşıdığı alerjen

Kediye bağlı şikayetlerin temelinde “Fel d 1” adı verilen bir protein bulunur. Fel d 1, kedinin özellikle deri (sebace bezleri) ve tükürük bezlerinde üretilir, kedinin kendini yalamasıyla kıla ve deriye yayılır, buradan da ortama saçılır. Bu protein, duyarlı kişilerde burun akıntısı, hapşırma, gözlerde sulanma ve bazı bireylerde astım alevlenmelerine yol açabilir. “Tüy” bu alerjeni taşımaya aracılık ettiği için zan altında kalır; alerjik etkiyi yaratan tüyün kendisi değil, üzerindeki/çevresindeki proteindir.

Astımı olan kişilerde ev içi alerjenlere maruz kalmak, doğal olarak belirtileri kötüleştirebilir. Uluslararası astım rehberi GINA, evcil hayvan alerjisi doğrulanan kişilerde tetikleyiciyle teması azaltmanın yanı sıra düzenli ilaç tedavisinin sürdürülmesini ve klinik ihtiyaca göre immünoterapi gibi seçeneklerin değerlendirilmesini önerir.

“Kedi tüyü akciğere gider mi?” sorusuna solunum fiziği yanıtı

Solunan maddelerin akciğere kadar gidip gitmemesi, boyutuna ve solunum sırasında nasıl hareket ettiğine bağlı. Saç ya da kedi tüyü gibi kalın yapılı parçacıklar, burun ve boğazda takılır. Buradan ya dışarı atılır ya da yutularak sindirim sistemi yoluyla vücuttan çıkar. Akciğerin en uç noktalarına ulaşabilenler ise gözle görülmeyecek kadar küçük, toz zerresi boyutundaki parçacıklardır.

Bu nedenle, tek başına bir kıl ya da tüy telinin akciğere ilerleyip ölümcül bir hastalık oluşturması beklenmiyor. Zaten son günlerde gündeme gelen “kedi tüyü akciğere kaçtı, ölüm oldu” iddiası da doğrulanmadı. Yetkililer, bu olayın nedeninin akciğer kanseri olduğunu açıkladı. Alerjisi veya astımı olan kişiler için asıl risk, tüyün üzerinde taşınan Fel d 1 gibi alerjenlerin solunum yollarında belirtileri tetiklemesi.

Evde kediyle yaşayan ve alerjisi doğrulanmış kişiler için, hayvanları yatak odasına almamak, HEPA filtreli süpürge kullanmak ve giysileri/kumaşları düzenli yıkamak maruziyeti azaltabilir. Tedavi planı ise muhakkak hekim tarafından düzenlenmeli ve gerekli durumlarda, immünoterapi (bağışıklık sistemi tedavisi) seçenekleri gündeme gelebilir.

Kedi tüyü tek başına akciğere ilerleyip ölümcül sonuçlar doğurmaz. Bilimsel olarak gösterilmiş risk, kedi kaynaklı alerjenlerin duyarlı bireylerde alerji ve astımı tetiklemesidir; korunma ise maruziyeti azaltmak ve tıbbi tedaviyi sürdürmekten geçer.

Kaynaklar: "An update on molecular cat allergens: Fel d 1 and what else? Chapter 1: Fel d 1, the major cat allergen". Şuradan alındı: https://aacijournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13223-018-0239-8. (2018).

GINA Implementation Toolbox. Şuradan alındı: https://ginasthma.org/wp-content/uploads/2019/01/GINA-Implementation-Toolbox-2019.pdf.

"Dog and Cat Allergies: Current State of Diagnostic Approaches and Challenges". Şuradan alındı: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5809771/. (2018).