Ebeveynler olarak, çocuklarımızla yapabileceğimiz eğlenceli ve zenginleştirici etkinlikler arıyoruz. Ancak bazen ebeveynlik tarzımıza uygun etkinlikler bulmak zor olabiliyor. Fazlasıyla yapılandırılmış bir etkinlik, daha serbest bir yaklaşımı benimseyen ebeveynler için işe yaramayabilir. Aynı şekilde, “çocuğun sıkılmasına izin ver” tarzı bir etkinlik de rutinden hoşlanan ebeveynler için uygun olmayabilir. Bu noktada öncelikle ebeveynlik tarzları hakkında bilinmesi gereken şeyler var…

Basitçe söylemek gerekirse, ebeveynlik tarzları çocuğunuzla etkileşim kurmanın farklı yaklaşımlarıdır. Araştırmacılar dört ana ebeveynlik tarzı belirlemiştir: otoriter, demokratik, hoşgörülü (izin verici) ve ilgisiz. Ancak bunların dışında da nazik ebeveynlik, serbest ebeveynlik, yavaş ebeveynlik ve hatta panda ebeveynliği gibi başka tarzlar da vardır. Gerçek şu ki çoğu ebeveyn tek bir ebeveynlik tarzına bağlı kalmaz, genellikle bir birleşimi benimser. İşte ebeveynlik tarzınıza göre düşünebileceğiniz etkinlikler:

Demokratik ebeveynlik

Araştırmaya dayalı dört ebeveynlik tarzından, uzmanlar tarafından gerçekten önerilen tek tarz demokratik ebeveynliktir. Bu tarzda ebeveynler, çocuklarının duygusal ihtiyaçlarına duyarlıdır, düşüncelerini ve hislerini dinler; ama aynı zamanda onlara kurallar koyar ve olumsuz davranışlar için sonuçlar belirler. Terapist Caitlin Severin, “Demokratik ebeveynlik tamamen ortak karar alma ve çocukları, aile kararlarında söz hakkına sahip olduklarını hissetmeye teşvik etme ile ilgilidir” diyor. Eğer bu tutum size uyuyorsa, şu etkinlikleri deneyebilirsiniz:

Macera kavanozu

Bir macera kavanozu hazırlamak, demokratik ebeveynliğe yatkın olanlar için harika bir etkinliktir. Bunun için, her aile üyesi birlikte yapılacak birkaç farklı fikir yazmalı: Müzeye gitmek, şehirde bir gün geçirmek, dondurma yemek vb. Sonra boş bir günde, her aile üyesi sırayla kavanozdan bir şey seçmeli. Bu etkinlik ortak karar alma ve ailece eğlenme için pek çok fırsat sunar.

Can sıkıntısı kavanozu

Can sıkıntısı kavanozu, çocuklarını her an eğlendirmeye vakti olmayan ama aynı zamanda onların “ne isterlerse yapmalarına” veya sürekli ekrana bağlı kalmalarına izin vermek istemeyen yoğun ebeveynler içindir. Bu etkinlik kapsamında ebeveyler çocuklarına sıkıldıklarında yapabilecekleri, ekran içermeyen aktiviteler bulmalarını ister ve çocuklar da fikirlerini küçük kâğıtlara yazıp kavanoza koyar. Çocuğunuz “Sıkıldım” dediğinde kavanozdan bir etkinlik seçer. Bu etkinlik çocuklara seçim gücü verir ve siz de seçeneklerin ekransız olduğunu bilirsiniz.

Nazik ebeveynlik

Nazik ebeveynlik, esasen daha yumuşak ve daha şefkatli bir ebeveynlik biçimidir. Temel özellikleri bağ, empati ve saygıdır. Ama sınırlar ve disiplin de nazik ebeveynliğin bir parçası olabilir. İşte bu tarz ebeveynler için denenebilecek bazı etkinlikler:

Sarılarak hikâye saati ve “kendimi hissediyorum” kartları

Psikoterapist Najamah Davis, çocuklarınızla birlikte rahat bir okuma köşesi hazırlamayı ve ardından konuşmayı yönlendirmek için önceden hazırlanmış kartlar kullanmayı öneriyor. "Bir kitap okuduktan sonra, ‘Kendimi Hissediyorum’ duygu kartlarını kullanarak, ‘Sence karakter kendini nasıl hissetti?’ ve ‘Sen hiç öyle hissettin mi?’ diye sorun" diyor. Bu etkinlik, duygusal farkındalık, bağ kurma ve güvenli bir duygusal ifade alanı yaratır.

Mektup kutusu

Çocuğunuzla karşılıklı mektuplaşmak tatlı bir bağ kurma yoludur ve çocuklara duygularını paylaşmak için güvenli bir alan sunar. Daha eğlenceli hale getirmek için, Terapist Hayley Wilds, kendi kişisel posta kutunuzu oluşturmanızı ve süslemenizi öneriyor. Bunun için ayakkabı kutusu ya da hediye kutuları gibi malzemeler kullanılabilir. "Posta kutularınızı hazırladıktan sonra birbirinize mektuplar yazıp bunları her kişinin posta kutusuna bırakabilirsiniz" diye öneriyor Wilds. Posta kutusu mektupları etkinliği, bağ kurmayı, kendini ifade etmeyi ve iletişim becerilerini teşvik eder.

Bağlantı ritüelleri

Nazik ebeveynlik tamamen bağ kurmakla ilgilidir, bağı güçlendirmek için günlük etkinlikler geliştirmek gerekir. Bu, özel el sıkışmalarını, sarılırken uydurduğunuz şarkıları veya çocukları okula bırakmadan önce birbirinizin ellerine kalp çizmenizi içerebilir. Bu küçük anlar, öngörülebilirlik ve sıcaklık yoluyla güvenli bağlanmayı besler.

Duygu pandomimi

Duygulara ulaşmanın ve onları kucaklamanın bir başka yolu da “duygu pandomimi” oynamaktır. Bu eğlenceli, etkileşimli etkinlikte önce birçok duyguyu küçük kâğıtlara yazıp bir şapkaya atarsınız, sonra sırayla şapkadan bir kâğıt çekip seçtiğiniz duyguyu canlandırırsınız, diğer oyuncular da doğru tahmin etmeye çalışır. Duygu pandomiminin hem siz hem de çocuğunuz için duygusal zekâyı, duygu düzenlemesi ve iletişimi geliştirmeye yardımcı olduğunu biliniyor.

Serbest ebeveynlik

Serbest ebeveynlik, çocuğunuza mümkün olduğunca fazla bağımsızlık vermeye odaklanır. Esasen “elleri çekilmiş” bir ebeveynlik biçimidir ve bir bakıma helikopter ebeveynliğe ve aşırı korumacı ebeveynliğe karşı bir tepki olarak görülür. İşte bu tutum size uyuyorsa deneyebileceğiniz bazı etkinlikler:

Eğlenceli cuma

Dr. Kenneth Russ, “Eğlenceli Cuma” (ya da haftanın başka bir günü) uygulamasını öneriyor. Eğlenceli Cuma günlerinde, çocuğunuza günü nasıl geçirmek istediğini seçme hakkı verirsiniz ve sonra birlikte dışarı çıkar bunu yaparsınız. Dr. Russ, Eğlenceli Cuma’nın nazik bir yönlendirme ve cesaretlendirme sağlamanın harika bir yolu olduğunu ve hayatınıza serbest ebeveynlikten küçük tatlı anlar katmanın basit bir yolu olduğunu söylüyor.

Serbest ebeveynlik kontrol listeleri

Serbest ebeveynlik tamamen bağımsızlık inşa etmekle ilgilidir. Kontrol listeleri bunu uygulamanın harika bir yoludur. Bu etkinlik daha büyük çocuklara, örneğin ergenlik öncesi dönemdeki çocuklara uygundur. Ebeveynler, çocuklarının kendi başlarına yapabilmelerini istedikleri farklı etkinliklerden oluşan bir kontrol listesi hazırlamak için onlarla iş birliği yapabilir. Bu, ev işleri olabilir, çocuğun kendi başına yapmak istediği etkinlikler için hedefler olabilir, örneğin bir arkadaşıyla dondurma almaya gitmek, bırakılmak istedikleri yerler veya tek başına ya da bir arkadaşla gitmeyi denemek istedikleri yerler olabilir.

Panda ebeveynliği

Daha nazik ebeveynlik yaklaşımlarını ve ebeveyn-çocuk bağını birleştiren, ancak hâlâ disiplin ve sınırları vurgulayan bir ebeveynlik tarzı arıyorsanız, panda ebeveynliği size uygun olabilir. Panda ebeveynliği genellikle otoriter ve nazik ebeveynlik arasında bir yerde konumlanır. Amaç, bağımsızlığı ve yaratıcılığı teşvik ederken sıcak ve destekleyici olmaktır. Bu tarz ebeveynliği benimsiyorsanız, deneyebileceğiniz bazı aktiviteler:

Doğa avı

Psikolog Dr. Erica Rozmid, arka bahçenizde, bir parkta ya da sadece mahallenizde bir doğa avına çıkmanın panda ebeveynliği uygulamanın harika bir yolu olduğunu söylüyor. Dışarı çıkıp arayacağınız bir nesne seçebilir ve toplamak için bir bardak ya da torba götürebilirsiniz. Eve döndüğünüzde, topladığınız şeyleri boyutlarına göre ayırabilir, çizebilir, boyayabilir, fotoğraflarını çekebilirsiniz. Dr. Rozmid, “Bu size çocuğunuzla etkileşimde bulunma, onların süreçlerini yansıtma ve doğal dünya ile bağımsızca ilişki kurma fırsatı verir” diyor.

Hangisini tercih edersin?

Panda ebeveynliği için mükemmel bir etkinlik, çocuğunuzla “Hangisini Tercih Edersin?” oyunu oynamaktır. Bunun için çocuğunuza yaşına göre farklı sorular sorabilirsiniz. Bu sorular bağımsızlığı ve yaratıcı düşünmeyi teşvik eder. İşte ergenlik öncesi ya da ergen çocuklar için uygun bazı sorular:

“Bir problemi kendi başına çözmeyi mi, yoksa birinden yardım almayı mı tercih edersin?”

“Büyük bir risk almayı, ama harika sonuçlanabileceğini mi, yoksa güvenli oynamayı ve sadece ortalama düzeyde kalmayı mı tercih edersin?”

“Müdür mü, yoksa öğretmen olmayı mı tercih edersin?”

“Bir şeyi kendi başına yaparak mı, yoksa önce birini izleyerek mi öğrenmeyi tercih edersin?”

Yavaş ebeveynlik

Yavaş ebeveynlik, hızlı tempolu dünyamızdan ve genellikle yaşanan aşırı planlamadan uzaklaşmayı vurgular. Yavaş ebeveynlik, çocukların kendi doğal hızlarında büyümelerine izin vererek varoluşa, sadeliğe ve dinginliğe öncelik verir. Bu tarz bir yaklaşımı benimsiyorsanız, size uygun aktiviteler:

Ekransız öğleden sonralar

Yavaş ebeveynliği benimsemenin basit yollarından biri, ekransız bir öğleden sonra geçirmektir. Haftada bir öğleden sonrayı ekranlara ve programlara kapatın. Zamanı nasıl geçireceğinize çocuğunuz rehberlik etsin; ister bulutları izleyin, ister taş boyayın, ister çimlerde uzanın. Bunu yapmak yaratıcılığı ve huzuru beslemenin harika bir yoludur.

Pişir ve bekle

Pişirme süreci beklemeyi ve yavaşlamayı gerektirir, bu yüzden çocuklarınızla günlerinize biraz pişirme etkinliği eklemek yavaş ebeveynliği uygulamanın güzel bir yoludur. Birlikte sıfırdan bir şey pişirin, ekmek, kek, muffin vb, ve bekleme süresinde sohbet edin. Bu yavaşlık, sohbeti, sabrı ve paylaşılan varoluşu ortaya çıkarır.

Farkındalıkla doğa yürüyüşü

Yürüyüş harika bir bağ kurma etkinliğidir ve bunu yavaş yapmak, çocuğunuzla tam olarak orada olmanızı sağlar. Net bir hedef olmadan yürüyüşe çıkmayı ve telefonunuzu kapalı tutmayı öneriyor. Çocuğunuzun tempoyu belirlemesine izin verin ve sık sık durarak sesleri, dokuları ya da böcekleri fark edin.

Sonuç olarak

“Ebeveynlik tarzları” gibi herhangi bir ebeveynlik ilkesi söz konusu olduğunda, her birimizin benzersiz olduğunu ve farklı geçmişlerden, bakış açılarından ve değer sistemlerinden geldiğimizi hatırlamak önemlidir. Aynı şekilde, çocuklarımız büyüyüp farklı ihtiyaçlar geliştirdikçe ebeveynlik tarzlarımız da değişebilir. Bu etkinlikler de aynı şekilde, esnek olmak üzere tasarlanmıştır. Ebeveynlik yolculuğunuzda bulunduğunuz noktaya ve çocuğunuzun ihtiyaçlarına göre, bu etkinlikleri seçip uygulamaktan çekinmeyin.

Her zaman olduğu gibi, çocuğunuzu nasıl yetiştireceğiniz konusunda sorularınız varsa ya da çocuğunuza uygun bir etkinlik bulmak zorlaşıyorsa, bir çocuk doktoruna, sağlık hizmeti sağlayıcısına ya da çocuk terapistine destek için başvurun.

Referanslar

Wendy Wisner, “13 Kid-Friendly Activities Based on Your Parenting Style”, https://www.parents.com/kid-friendly-activities-based-on-your-parenting-style-11796785