Yeni yürümeye başlayan bir çocuk, plastik blokları üst üste dizme, ayakkabı bağlama veya makas kullanma gibi görevler için gereken koordinasyonları kolaylıkla yapabilir. Uzmanlar, ekranların erken çocukluk deneyimlerini şekillendiren bu gibi faaliyetleri daha az yaygın hale getirdiğini söylüyor.

Eğitim koçu olan Amy Hornbeck; öğrencilerinin sınıfa adım attığı anda bir şeylerin yolunda gitmediğini gözlemledi. "Eskiden çocuklar, açık havada yaptıkları maceralar sırasında topladıkları taşlar ve küçük eşyalarla dolu ceplerle gelirdi. Şimdiyse gözleri ekranlara yapışmış halde geliyorlar" ifadelerini kullandı. Ve bu durum şunu gösteriyor: Montlarının fermuarlarını açıp kapatamıyor, kitap sayfalarını çeviremiyorlar, hatta bir kaşığı bile düzgün tutamıyorlar." Hornbeck, bu değişiklikleri fark eden tek kişi değil. Education Week tarafından yapılan bir anket, eğitimcilerin %77'sinin genç öğrencilerin kalem, tükenmez kalem ve makas kullanmakta daha fazla zorluk yaşadığını söylediğini ortaya koydu. Beş yıl öncesine kıyasla, eğitimcilerin %69’u ise çocukların ayakkabı bağlamakta daha fazla güçlük çektiğini ifade ediyor.

Günümüz çocukları, kritik ince motor becerilerini kaybediyor—ayakkabı bağı bağlamak, kalemle yazmak veya kule inşa etmek gibi küçük, hassas hareketler gerektiren beceriler. Uzmanlar, ekran süresi, değişen alışkanlıklar ve çocukluk deneyimlerindeki bir değişimin bu durumun suçlusu olduğunu söylüyor. İşte ebeveynlerin bilmesi gerekenler.

Pandeminin ince motor becerilerindeki gecikmedeki rolü

İnce motor becerilerdeki bu düşüşü pandemiye yüklemek kolay. Pandeminin ilk yılında doğan 250'den fazla bebek üzerinde yapılan bir çalışma, bu bebeklerin altı aylıkken ince motor testlerinde pandemi öncesinde doğan bebeklere göre daha düşük puan aldığını ortaya koydu.

Araştırmayı yürüten Profesör Lauren Shuffrey, sonuçların artan doğum öncesi stres veya pandemi bebeklerinin ilk aylarında yaşadığı farklı çevre koşullarından kaynaklanıp kaynaklanmadığını bilmenin zor olduğunu söylüyor. Çalışan ebeveynlerle evde kalmak, her yaştan çocuğun ekran süresini artırdı—bu da ince motor becerilerdeki gecikmelerle bağlantılı bir faktör. "Ebeveynler, ideal olmayan koşullarda yapmaları gerekeni yaptı" diyor Shuffrey.

Ekranların elle yapılan oyunların yerini alması

Ekranlarda geçirilen süre—ister telefon, tablet, e-kitap veya TV olsun—çocukların el işi yapma, resim çizme ve inşa etme zamanını azaltıyor. Matematik öğrenmek veya dijital sanat yapmak eğitici olsa da, yazma, kesme veya boyama gibi aktivitelerin geliştirdiği ince motor kontrolünü sağlamıyor. İnce ve kaba motor gelişimi için kritik olan açık hava oyunları da azalıyor. Kazmıyorlar, çiçek toplamıyorlar, çocukların kendi başlarına yapabileceği ilginç şeyler yapmıyorlar.

Uzmanlar, ebeveynlikteki kolaylık arayışının da beceri gelişimini etkilediğini söylüyor. Fermuarsız veya düğmesiz esnek pantolonlar, yoğun sabahlarda zaman kazandırıyor ve paketlenmiş atıştırmalıklar dağınıklığı ortadan kaldırıyor—ancak bu kısayollar, çocukların fermuar çekme, düğme ilikleme veya çatal bıçak kullanma pratiği yapma fırsatlarını elinden alıyor. Uzmanlar aynı zamanda, çocukların oyuncak tercihlerinin de değiştiğini söylüyor. Kolayca birleşen manyetik oyuncaklar, sabır ve hassasiyet gerektiren yapbozlar ve ahşap blokların yerini aldı.

Pew Research'ün verilerine göre, çocuklar arasında eğlence amaçlı okuma çok daha az yaygın hale geldi. Bir kitabın sayfalarını çevirmek küçük bir iş gibi görünse de, okuma yoluyla geliştirilen odaklanma ve talimatları takip etme becerilerinin, mont fermuarı çekme veya ayakkabı bağlama gibi aktiviteler için kilit öneme sahip olduğu belirtiliyor. Basit görevler karşısındaki hayal kırıklığı seviyesi gerçekten artıyor. Bu, çocukların pes edip yapmak istememesine neden oluyor.

Çocukların özellikle çaba gerektiren bir göreve odaklanma becerisindeki azalmanın, ince motor becerilerindeki düşüşün önemli bir nedeni olduğu düşünülüyor. Örneğin; yapboz yapmak strateji, parçaları birleştirme, deneme yanılma gerektirir. Çocuklar bilgisayarda oynamaya alışkınlar. Teknoloji parçayı sizin için döndürüyor. Tabletler, gerçek hayatta olanlardan çok daha fazla anında destek sağlıyor.

İlginizi çekebilir: Çocuklarınızla kesinlikle denemeniz gereken 6 aktivite

İnce motor becerileri nasıl yeniden inşa edilir?

Bilim insanları, ebeveynlerin çocuklarını zorlayacak fırsatlar aramalarını ve günlük işlere ince motor aktiviteleri eklemelerini öneriyor. Kupon kesmek veya birlikte yemek yapmak, okula giderken taş aramak, bardak doldurmak ve banyoda sünger sıkmak gibi aktiviteler yapılabilir. Oyun hamuru ve bir kutu boya kalemi uzun süre kullanılabilir. Ve bu aktivitelerin bir ekranla rekabet edemeyeceğini anlamak gerekiyor. Televizyonu kapatıp 'Şimdi okuma zamanı' derseniz daha fazla dirençle karşılaşırsınız. Bu mücadeleden kaçınmak için önce aktiviteyi yapın ve ekranı açmayın.

Kaynak: Teal Burrell. "Kids are losing fine motor skills—and screens might be to blame". Şuradan alındı: https://www.nationalgeographic.com/science/article/why-kids-are-losing-fine-motor-skills. (28.01.2025).