Bağırsak sağlığı son yıllarda üzerine en çok kafa yorulan konulardan biri. Çünkü tam anlamıyla bütün sağlığımızla bağlantılı ve bağırsaklardaki bakterilerin dengeli olup olmadığı, yaşadığımız birçok belirtiyi açıklayabiliyor.

Stres, ilaç kullanımı, seyahat, gıda hassasiyetleri, yeterince uyumamak ve alkol kullanımı gibi durumlar, bağırsak sağlığının bozulmasını sağlayan en önemli faktörler. Sağlıklı beslenmek ve gerekli olduğunda hekim önerisi ile bakteri takviyesi almak, bağırsak sağlığını korumak için hayati önem taşıyor. Bağırsak sağlığının yolunda gitmediğine dair işaretleri ise dikkatlice incelemek gerekiyor:

1- Şişkinlik ve gaz

Bağırsaklarda oluşan gaz, sindirim ve fermentasyon sürecinin doğal bir parçası olarak kabul edilir. Ancak bazı bağırsak bakterileri gereğinden fazla ürediğinde, daha fazla gaz üretilir ve bu da şişkinlikle birlikte ciddi bir rahatsızlık hissi yaratabilir.

2- Sık tuvalete çıkma

Bağırsaklardaki mikrobiyal denge, tuvalete çıkma sıklığını doğrudan etkiler. Örneğin Clostridioides difficile isimli bakteri türü, bağırsaklarda az miktarda bulunur ancak bir sebepten çoğalırsa, sık sık tuvalete çıkmaya neden olabilir. Normalden fazla dışkı yapmak ise bağırsaklardaki iyi bakterilerin de dışarı atılmasına ve neticede mikrobiyal dengenin bozulmasına neden olur.

3- Kabızlık

Sık sık tuvalete çıkmak kadar, hiç çıkamamak da ciddi bir problemdir. Kabızlık, genellikle belirli bakterilerin sayısının az olması ile alakalıdır, örneğin Bifidobacteria bağırsaklarda yeterince bulunmadığında, tuvalete çıkmakta zorluk oluşabilir. Bu bakteriyi dışarıdan takviye olarak almak, bakteri dengesinin yeniden sağlanmasını sağlayarak bu sorunu ortadan kaldırabilir.

4- Ruh halinde değişimler

Bağırsak mikrobiyomu, ruh sağlığımız ve strese verdiğimiz tepkiler ile de yakından ilişkilidir. Mekanizmanın nasıl işlediği hala tam olarak anlaşılamamış olsa da, bağırsaklarda üretilen bazı belirli hormonların bağırsak ve beyin arasındaki sinyal alışverişini etkilediği biliniyor. Dolayısıyla bağırsaklardaki bir dengesizlik, beyindeki hormonal dengeyi de etkileyeceğinden, ruh halinde değişimlere ve anksiyete gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.

5- Konsantrasyon eksikliği

Bağırsaklarımızda salgılanan bazı nörotransmitterler, ruh halimizi, düşüncelerimizi ve konsantrasyon-odaklanma gibi diğer bilişsel işlevlerimizi doğrudan etkiler. Yapılan araştırmalar, bağırsaklardaki bakteri dengesizliğinin öğrenme ve hafıza işlevlerini olumsuz etkilediğini doğruluyor.

6- Cilt sağlığının bozulması

Ciltte görülen bazı sorunların da nedeni bağırsaklardaki sorunlar olabilir. Bağırsaklar ve cildimiz arasında bağırsak-cilt aksı olarak adlandırılan bir yol ile sağlanan doğrudan bir iletişim vardır. Bu iletişim, cildin sağlığını koruyan ve sağlıklı, canlı gözükmesini sağlayan fizyolojik yollarla sağlanır. Cildimizin de ayrıca kendine ait özel bir mikrobiyomu vardır ve bağırsaklardaki bakteriler, ciltteki bakterilerin dengesini de etkiler. Bağırsaklarda yaşanan sorunlar, kişiden kişiye farklı belirtilerle ortaya çıkmakla birlikte, cilt sağlığını olumsuz etkiler.

7- Tatlı aşerme

Bağırsaklardaki bazı bakteriler, bizi resmen onların çoğalmalarına yarayacak bazı yiyecekleri yememiz için manipüle ederler. Ancak farklı tipteki bakterilerin sevdiği yiyecekler de farklıdır. Örneğin mantarlar, şekere bayılır. Bifidobakteriler, lifli gıdaları sever ve Bacteriodetes türü yağlı yiyeceklerle büyür. Eğer bağırsaklarınızdaki mantar miktarı çok fazlaysa, şekerli yiyecekleri yoğun bir şekilde aşerebilirsiniz ve fazla şeker tüketmek de bağırsak sağlığını bozacağından, sağlıksız bir döngüye girmiş olursunuz.

8- Uyku düzensizliği

Araştırmalar, bağırsaklardaki belirli bakterilerin anormal sayıda çoğalmasının özellikle yorgunluk şikayeti yaşayan kişilerde sıklıkla görüldüğünü doğruluyor. Sağlıksız bağırsaklar ayrıca doğal sirkadiyen ritmimizi de etkileyerek uyku düzenini ve sağlığını bozabilir, gün içerisinde fazlaca yorgun hissetmemize neden olabilir.

9- Sağlıksız kilo

Kilo değişimlerini etkileyen elbette birçok faktör vardır ve bağırsaklardaki bakteri alemi, bu konuda da sağlığımızı doğrudan etkileyen faktörlerden biridir. Aşırı kilolu kişilerde bağırsaktaki bakteri tiplerinin azaldığı, mikrobiyal zenginliğin sekteye uğradığı görülür. Belirli bakteriler ise yemeklerin sindirilip doğru besinlerin emilmesini olumsuz etkilediğinden dolayı kilo sorunlarına yol açabilirler.

10- Bağışıklık sistemi sorunları

Bağırsak mikrobiyomumuz, bağışıklık sistemimizi doğrudan etkiler. Bağırsaklar sağlıklı olduğunda, bağışıklık sistemi de sağlıklı bir şekilde çalışarak bizi hastalıklara karşı korur. Hatta bağışıklık sistemimizin %70 gibi ciddi bir oranı bağırsaklarımızdan beslenir. Dolayısıyla bağırsaklarda bir dengesizlik olduğunda, savunma sistemlerimiz de bu durumdan olumsuz etkilenir. Yapılan bir araştırmada, özellikle Enterococcus gallinarum adlı bakterinin çok fazla çoğalarak bağırsak dışına taşınabildiği ve karaciğer ile başka dokulara ulaşarak bağışıklık dengesini bozabildiği görülmüştür.

Referanslar:

Lindsay Boyers ve Marvin Singh. "10 Signs You Have A Gut Balance Issue + How To Support It". Şuradan alındı: https://www.mindbodygreen.com/0-14510/10-signs-you-have-an-unhealthy-gut-how-to-heal-it.html (14.10.2021)

10. Manfredo Vieira, M. Hıltensperger, V. Kumar, D. Zegarra-Ruız, C. Dehner, N. Khan, F. R. C. Costa, E. Tiniakou, T. Greiling, M. A. Kriegel. “Translocation of a gut pathobiont drives autoimmunity in mice and humans”. Şuradan alındı: https://www.science.org/doi/10.1126/science.aar7201 (09.03.2018)